ერნსტ იუნგერის ბილიკებზე

მალხაზ ხარბედია

საბ­ჭო­თა კრი­ტი­კა ყო­ველ­თ­ვის დი­დი მონ­დო­მე­ბით ას­რუ­ლებ­და მმარ­თ­ველ­თა და­ვა­ლე­ბას - შე­ექ­მ­ნა მტრის ხა­ტი. ამ კამ­პა­ნი­ას "შე­ე­წი­რა" ერნსტ იუნ­გე­რიც, მე-20 სა­უ­კუ­ნის ერთ-ერ­თი ყვე­ლა­ზე სა­ინ­ტე­რე­სო ფი­ლო­სო­ფო­სი და მწე­რა­ლი. 1992 წლამ­დე მი­სი შე­მოქ­მე­დე­ბა თით­ქ­მის არ ით­არ­გ­მ­ნე­ბო­და რუ­სულ ენ­ა­ზე, სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში კი მას­ზე ლი­ტე­რა­ტუ­რულ-კრი­ტი­კუ­ლი წე­რი­ლიც კი არ და­ბეჭ­დი­ლა. ქარ­თ­ვე­ლი მკითხ­ვე­ლის­თ­ვის დღემ­დე უც­ნო­ბი დარ­ჩა შე­მოქ­მე­დი, რო­მელ­მაც დი­დი რო­ლი ით­ა­მა­შა თა­ნა­მედ­რო­ვე ფი­ლო­სო­ფი­უ­რი და მხატ­ვ­რუ­ლი აზ­რის გან­ვი­თა­რე­ბა­ში.

"სუ­ლის ავ­ან­ტი­უ­რა", "უნ­ი­ვერ­სა­ლუ­რი სიმ­ბო­ლო" - ასე უწ­ო­დებ­დ­ნენ მის წიგ­ნებს და­სავ­ლეთ­ში, ჩვენ­ში კი იგი მი­ლი­ტა­რის­ტად, ან­ტი­ჰუ­მა­ნის­ტად, ნე­ო­ნა­ცის­ტად მო­ნათ­ლეს, მო­აზ­როვ­ნედ, ვინც "სი­ცოცხ­ლის ფი­ლო­სო­ფია" ფა­შიზ­მის სამ­სა­ხურ­ში ჩა­ა­ყე­ნა.

* * *

ერნსტ იუნ­გე­რი 1895 წლის 29 მარტს და­ი­ბა­და ქ. ჰა­ი­დელ­ბერ­გ­ში. მე­ოც­ნე­ბე, ჩა­ფიქ­რე­ბუ­ლი ყმაწ­ვი­ლის­თ­ვის მი­უ­ღე­ბე­ლი იყო ის შეზ­ღუდ­ვე­ბი, რომ­ლე­ბიც შინ თუ გა­რეთ უფ­ლე­ბას არ აძ­ლევ­და მას, მთე­ლი თა­ვი­სი სი­სავ­სით შე­ეგ­რ­ძ­ნო ცხოვ­რე­ბი­სა და შე­მეც­ნე­ბის თვა­ლის­მომ­ჭ­რე­ლი მომ­ხიბ­ვ­ლე­ლო­ბა, გა­ე­გო ბუ­ნე­ბა­სა და ად­ა­მი­ან­ში მიმ­დი­ნა­რე პრო­ცე­სე­ბის არ­სი. 15 წლი­სა გა­ტა­ცე­ბით კითხუ­ლობ­და დოს­ტო­ევ­ს­კის რო­მა­ნებს, თხზავ­და მცი­რე ზო­მის ნა­წარ­მო­ე­ბებს. 18 წლის ას­აკ­ში კი მე­ამ­ბო­ხე, თავ­გა­და­სავ­ლე­ბის მოყ­ვა­რუ­ლი ახ­ალ­გაზ­რ­და სახ­ლი­დან გა­იქ­ცა და ალ­ჟი­რის პა­ტა­რა ქა­ლაქ­ში გან­ლა­გე­ბულ გერ­მა­ნი­ის არ­მი­ის ერთ-ერთ ლე­გი­ონ­ში და­იწყო სამ­სა­ხუ­რი. მაგ­რამ მის რო­მან­ტი­კულ ოც­ნე­ბას ჯერ გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა არ ეწ­ე­რა (საქ­მე­ში მა­მა ჩა­ე­რია და იგი შინ და­აბ­რუ­ნეს), ამ­ის­თ­ვის სა­ჭი­რო იყო დი­დი, სე­რი­ო­ზუ­ლი გა­მოც­და, რო­მე­ლიც პირ­ვე­ლი მსოფ­ლიო ომ­ის სა­ხით მო­ევ­ლი­ნა სამ­ყა­როს. ფრონ­ტ­ზე მო­ხა­ლი­სედ წა­სუ­ლი 19 წლის იუნ­გე­რი სას­წა­უ­ლით გა­და­ურ­ჩა სიკ­ვ­დილს. და­მან­გ­რე­ველ­მა ომ­მა, ამ ომ­ში მი­ღე­ბულ­მა 14-მა ჭრი­ლო­ბამ (რის­თ­ვი­საც პრუ­სი­ის უმ­აღ­ლე­სი ჯილ­დო გა­და­ე­ცა) მას­ში ახ­ა­ლი ად­ა­მი­ა­ნი შვა, სა­კუ­თარ თავ­ში ახ­ა­ლი თვი­სე­ბე­ბი აღ­მო­ა­ჩი­ნა, ას­წავ­ლა "სტე­რე­ოს­კო­პუ­ლი ხედ­ვა", უნ­ა­რი, რო­მე­ლიც მოვ­ლე­ნე­ბი­დან გა­უცხო­ე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბას იძ­ლე­ო­და. აქ­ე­დან იწ­ყე­ბა მი­სი ყა­რი­ბო­ბა, ამ წლებ­ში გა­იც­ნო იგი მსოფ­ლი­ომ, რო­გორც ნი­ჭი­ე­რი მწე­რა­ლი.

პირ­ვე­ლი წიგ­ნი "ფო­ლა­დის ქა­რიშ­ხ­ლებ­ში" 1920 წელს გა­მო­ვი­და და ორ­ი­ო­დე წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში თით­ქ­მის ყვე­ლა ევ­რო­პულ ენ­ა­ზე ით­არ­გ­მ­ნა. გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბით სხვა გერ­მა­ნელ მოღ­ვა­წე­თა­გან, პირ­ველ მსოფ­ლიო ომ­ში და­მარ­ცხე­ბა იუნ­გერს არ გა­ნუც­დია რო­გორც კა­ტას­ტ­რო­ფა, გერ­მა­ნუ­ლი და ევ­რო­პუ­ლი კულ­ტუ­რის აღ­სას­რუ­ლი. სა­ლო­ნუ­რი პე­სი­მიზ­მის სა­პი­რის­პი­როდ, მას ეს ომი მი­აჩ­ნ­და მსოფ­ლიო ის­ტო­რი­უ­ლი პრო­ცე­სის გა­დამ­წყ­ვეტ მო­მენ­ტად, რო­მე­ლიც თა­ვი­სი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბით საფ­რან­გე­თის რე­ვო­ლუ­ცი­ა­ზე მაღ­ლა იდ­გა. დღი­უ­რე­ბის სა­ხით და­წე­რილ წიგ­ნ­ში იგი ომ­ის ყო­ველ­დ­ღი­უ­რო­ბის აღ­წე­რას­თან ერ­თად მის მის­ტი­კურ მხა­რე­ზე მი­ა­ნიშ­ნებ­და, აღ­ი­ა­რებ­და მის სტი­ქი­ურ, პირ­ველ­ყო­ფილ ბუ­ნე­ბას. ომი, ესაა "შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი ნგრე­ვის პრო­ცე­სი", უნ­ი­ვერ­სა­ლუ­რი მო­დე­ლი, რო­მელ­შიც ად­ა­მი­ა­ნის­თ­ვის ნა­თე­ლი ხდე­ბა კულ­ტუ­რულ-ის­ტო­რი­ულ მოვ­ლე­ნა­თა მრა­ვალ­ფე­როვ­ნე­ბის არ­სი.

იუნ­გე­რი აზ­როვ­ნე­ბის ახ­ალ წესს ირ­ჩევს, კლა­სი­კუ­რი გერ­მა­ნუ­ლი ფი­ლო­სო­ფი­ის იდ­ე­ა­ლებს ნიც­შე­სა და შპენ­გ­ლე­რის სიმ­ბო­ლო­თა სამ­ყა­რო­თი ცვლის, ცნე­ბით აზ­როვ­ნე­ბას კი - მი­თო­ლო­გი­უ­რი ხა­ტე­ბით. მი­სი წიგ­ნი "ომი, რო­გორც ში­ნა­გა­ნი გან­ც­და" (1922) ომ­ის სიღ­რ­მი­სე­უ­ლი გა­აზ­რე­ბაა და არა ძა­ლა­დო­ბის აპ­ო­ლო­გია. კრი­ტი­კულ­მა და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბამ ბურ­ჟუ­ა­ზი­ი­სა და 20-30-იანი წლე­ბის მმარ­თ­ვე­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი ძა­ლე­ბის მი­მართ, კი­დევ უფ­რო გა­აღ­რ­მა­ვა მას­ში "ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­თა გა­და­ფა­სე­ბის", "ტო­ტა­ლუ­რი მო­ბი­ლი­ზა­ცი­ის" (ასე ერქ­ვა სტა­ტი­ას, რო­მე­ლიც 1930 წელს და­ი­ბეჭ­და) აუც­ი­ლებ­ლო­ბის რწმე­ნა. ძველ­თუძ­ვე­ლე­სი "პრო­ფე­სია-მჭვრე­ტე­ლი", მის­თ­ვის დრო­მოჭ­მუ­ლი მი­თე­ბის და­საძ­ლევ იარ­ა­ღად იქ­ცა, თუმ­ცა იუნ­გე­რის ზო­გი­ერ­თი თვალ­საზ­რი­სი ნა­ცის­ტებ­მა მი­ი­სა­კუთ­რეს და იდ­ე­ო­ლო­გი­უ­რი სტე­რე­ო­ტი­პე­ბის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბის­თ­ვის გა­მო­ი­ყე­ნეს. 1932 წელს იუნ­გე­რის ყვე­ლა­ზე უფ­რო გახ­მა­უ­რე­ბუ­ლი ფი­ლო­სო­ფი­უ­რი ნაშ­რო­მი გა­მო­ვი­და - "მუ­შა, ბა­ტო­ნო­ბა და ხა­ტი", წიგ­ნი, რო­მე­ლიც ის­ე­ვე, რო­გორც თა­ვის დრო­ზე ნიც­შეს თხზუ­ლე­ბე­ბი, ვერ გა­ი­გეს, ვერ შე­ა­ფა­სეს. "მუ­შა" არ გა­ნა­სა­ხი­ე­რებს გარ­კ­ვე­ულ ფე­ნას, სო­ცი­ა­ლურ ჯგუფს ან კლასს, მას არ­ა­ნა­ი­რი კავ­ში­რი არა აქვს არ­სე­ბულ სო­ცი­ა­ლურ სტრუქ­ტუ­რებ­თან, იგი ყოვ­ლის­მომ­ც­ვე­ლი სიმ­ბო­ლოა, წი­ნას­წარ­მეტყ­ვე­ლუ­რი ხა­ტი, რო­მელ­მაც ახ­ა­ლი ცნო­ბი­ე­რე­ბის გა­მოღ­ვი­ძე­ბას­თან ერ­თად, ახ­ა­ლი შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი ძა­ლე­ბი უნ­და აამ­ოძ­რა­ვოს. "მუ­შა" - ესაა სი­ცოცხ­ლის თა­ნა­მედ­რო­ვე გა­გე­ბა, ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლო­ბის უარ­ყო­ფა, ნიც­შე­სე­უ­ლი Amor Fati, მსხვერ­პ­ლი, რო­მელ­მაც ად­ა­მი­ანს უნ­და სძლი­ოს. მე­ო­რე სა­ხე, რო­მე­ლიც "მუ­შა­ზე" გამ­ძ­ლე აღ­მოჩ­ნ­და, "მე­ო­მა­რია", "სიკ­ვ­დი­ლის ჟონ­გ­ლი­ო­რი", რო­გორც მას თა­ვად მწე­რა­ლი უწ­ო­დებს. მას­ზე მსჯე­ლო­ბას იუნ­გე­რი სო­ცი­ა­ლუ­რი მი­ზე­ზე­ბის ჩა­მოთ­ვ­ლით იწ­ყებს და აღ­ნიშ­ნავს, რომ ფე­ნა­თა შო­რის საზ­ღ­ვ­რის მოშ­ლით, თა­ვად-აზ­ნა­ურ­თა პრი­ვი­ლე­გი­ე­ბის შეზ­ღუდ­ვით ქრე­ბა ცნე­ბა "მე­ო­მარ­თა კას­ტა". ქვეყ­ნის ინ­ტე­რე­სე­ბის დაც­ვა აღ­ა­რაა შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ხალ­ხის გარ­კ­ვე­უ­ლი ჯგუ­ფის მო­ვა­ლე­ო­ბა. პრი­ვი­ლე­გია, რო­მე­ლიც ად­რე პრო­ფე­სი­ო­ნალ მე­ო­მარს ეკ­უთ­ვ­ნო­და, ახ­ლა ყვე­ლას მო­ვა­ლე­ო­ბად იქ­ცე­ვა, ყვე­ლა­სი, ვი­საც ხელ­ში იარ­ა­ღის და­ჭე­რა შე­უძ­ლია.

ეს წიგ­ნი ("მუ­შა...") იმ­თა­ვით­ვე ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლუ­რი წრე­ე­ბის ყუ­რად­ღე­ბის ცენ­ტ­რ­ში მო­ექ­ცა. მარ­ტინ ჰა­ი­დე­გერ­მა იგი თა­ვი­სი სე­მი­ნა­რე­ბის თე­მად აირ­ჩია 1939-40 სას­წავ­ლო წელს ფრა­ი­ბურ­გის უნ­ი­ვერ­სი­ტეტ­ში. ზოგ­მა კი იგი არ მი­ი­ღო, ნა­წილ­მა "ტო­ტა­ლი­ტა­რიზ­მის აპ­ო­ლო­გი­ის­თ­ვის", ნა­წილ­მა კი მი­სი­ვე აღ­სას­რუ­ლის წი­ნას­წარ­მეტყ­ვე­ლე­ბის­თ­ვის (რო­გორც, მა­გა­ლი­თად, ფა­შის­ტურ­მა გა­ზეთ­მა "ფოლ­კი­შერ ბე­ო­ბახ­ტერ­მა"). 1967 წელს მარ­ტინ ჰა­ი­დე­გე­რი­სად­მი მი­წე­რილ ერთ-ერთ პი­რად წე­რილ­ში იუნ­გე­რი წერ­და: "წიგ­ნი, არ­სე­ბი­თად, მხედ­ვე­ლო­ბი­დან გა­მორ­ჩათ, ვერ შე­ამ­ჩ­ნი­ეს მას­ში გა­მოთ­ქ­მუ­ლი დი­აგ­ნო­ზე­ბი და პროგ­ნო­ზე­ბი", რო­მელ­თა აღს­რუ­ლე­ბა, თურ­მე წიგ­ნის გა­მოს­ვ­ლი­დან ერ­თი წლის შემ­დეგ, 1933 წელს უნ­და დაწყე­ბუ­ლი­ყო.

ერნსტ იუნ­გე­რი­სა და ნა­ცი­ო­ნალ-სო­ცი­ა­ლის­ტე­ბის ურ­თი­ერ­თო­ბა­ზე ბევ­რი და­წე­რი­ლა, მაგ­რამ ერ­თი კი და­ნამ­დ­ვი­ლე­ბით შე­იძ­ლე­ბა ითქ­ვას, იგი ყო­ველ­თ­ვის თავს არ­ი­დებ­და ფა­შის­ტურ წრე­ებ­თან თა­ნამ­შ­რომ­ლო­ბას. ორ­ჯერ, 1927 და 1933 წელს, უარ­ყო რა­იხ­ს­ტა­გის დე­პუ­ტა­ტო­ბა ნა­ცი­ო­ნალ-სო­ცი­ა­ლის­ტუ­რი პარ­ტი­ი­დან, ხო­ლო მა­თი სა­თა­ვე­ში მოს­ვ­ლის შემ­დეგ კი უარი გა­ნაცხა­და წი­ნა­და­დე­ბა­ზე, გამ­ხ­და­რი­ყო გერ­მა­ნი­ის აკ­ა­დე­მი­ის წევ­რი (რო­მელ­შიც აღ­ა­რა­ვინ იყო მუნ­დირ­ში გა­მოწყო­ბილ "ხე­ლო­ვან­თა" გარ­და). თუმ­ცა, 1939 წელს იგი ვერ­მახ­ტის ოფ­იც­რად გვევ­ლი­ნე­ბა და მე­გო­ბარ­თა დახ­მა­რე­ბით პა­რიზ­ში ახ­ერ­ხებს დარ­ჩე­ნას სა­ო­კუ­პა­ციო ჯა­რე­ბის მთა­ვარ­სარ­დ­ლის შტაბ­ში. აქ პა­რი­ზის შე­მოქ­მე­დე­ბით ელ­ი­ტას უახ­ლოვ­დე­ბა: პი­კა­სოს, ბრაკს, კოკ­ტოს, სე­ლინს, გა­ლი­მარს და უერთ­დე­ბა შეთ­ქ­მუ­ლი ოფ­იც­რე­ბის ჯგუფს, რო­მელ­თა უმ­რავ­ლე­სო­ბაც 1944 წლის 20 ივ­ლი­სის შეთ­ქ­მუ­ლე­ბას შე­ე­წი­რა. სწო­რედ ამ შეთ­ქ­მუ­ლე­ბის­თ­ვის მზა­დე­ბა გახ­და მი­ზე­ზი იუნ­გე­რის "მივ­ლი­ნე­ბი­სა" კავ­კა­სი­ა­ში 1942-43 წლის ზამ­თარ­ში, გე­ნე­რალ-ფელ­დ­მარ­შალ ერ­ვინ რო­მე­ლის ბრძა­ნე­ბით. სა­ი­დუმ­ლო და­ვა­ლე­ბა, რომ­ლის შეს­რუ­ლე­ბაც მას ევ­ა­ლე­ბო­და, შემ­დე­გი იყო: გა­ე­გო, მზად­დე­ბო­და თუ არა მსგავ­სი შეთ­ქ­მუ­ლე­ბა სტა­ლი­ნის წი­ნა­აღ­მ­დეგ საბ­ჭო­თა გე­ნერ­ლე­ბის მი­ერ და მზად იყო თუ არა რუ­სუ­ლი მხა­რე მო­ლა­პა­რა­კე­ბის­თ­ვის, რა­თა ორ­ი­ვე ქვე­ყა­ნა­ში ტი­რა­ნია ერთ­დ­რო­უ­ლად დამ­ხო­ბი­ლი­ყო. იმ­ედ­გაც­რუ­ე­ბუ­ლი მწე­რა­ლი უკ­ან ბრუნ­დე­ბა, მუ­შა­ობს ახ­ალ წიგ­ნებ­ზე, ზე­დი­ზედ გა­მო­დის მი­სი "კავ­კა­სი­უ­რი ჩა­ნა­ხა­ტე­ბი", "მშვი­დო­ბა" (1945), "ენა და სხე­უ­ლის აგ­ე­ბუ­ლე­ბა" (1947), 1941-48 წლე­ბის დღი­უ­რე­ბი ("გა­მოს­ხი­ვე­ბა"), წიგ­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც შე­მობ­რუ­ნე­ბის წერ­ტი­ლად იქ­ცა იუნ­გე­რის შე­მოქ­მე­დე­ბა­ში.

ომ­მა, ჰიტ­ლე­რის მა­გა­ლით­მა, მას და­ა­ნა­ხა ტო­ტა­ლი­ტა­რიზ­მის ჭეშ­მა­რი­ტი ბუ­ნე­ბა და და­არ­წ­მუ­ნა თა­ვი­სუ­ფა­ლი პი­როვ­ნე­ბის მნიშ­ვ­ნე­ლო­ბა­ში. ამ მსოფ­ლ­მ­ხედ­ვე­ლობ­რივ ევ­ო­ლუ­ცი­ა­ზე მეტყ­ვე­ლებს რო­მა­ნი "ჰე­ლი­ო­პო­ლი­სიც" (1949), რომ­ლის ან­ტი­უ­ტო­პი­უ­რი სამ­ყა­რო თა­ნა­მედ­რო­ვე­ო­ბის სიმ­ბო­ლოდ იქ­ცე­ვა, სამ­ყა­რო, რომ­ლის პროგ­რე­სი ეფ­ექ­ტუ­რი მომ­წამ­ლა­ვი ნივ­თი­ე­რე­ბის შექ­მ­ნა­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი. ამ რო­მან­ში ავ­ტო­რი ქუ­რუ­მია, რო­მე­ლიც წარ­სუ­ლის აჩრ­დი­ლებს მსხვერ­პ­ლად წი­რავს ახ­ა­ლი, თა­ვი­სუ­ფა­ლი ად­ა­მი­ა­ნის და­ბა­დე­ბას: "თა­მაშ­მა უნ­და ამ­ო­წუ­როს ყვე­ლა შე­საძ­ლებ­ლო­ბა. მხო­ლოდ მა­შინ შევ­ძ­ლებთ შე­უძ­ლე­ბელს. ჩვენ ვე­ძებთ მათ, ვინც მარ­ცხი გა­ნი­ცა­და კა­ტას­ტ­რო­ფა­ში. ვე­თან­ხ­მე­ბით ზა­რა­ტუს­ტ­რას მოძღ­ვ­რე­ბას, რომ­ლის თა­ნახ­მა­დაც ად­ა­მი­ა­ნი ზე­კაც­მა უნ­და ძლი­ოს. ჩვენ გან­ვი­ხი­ლავთ მის მოძღ­ვ­რე­ბას არა ეთ­ი­კუ­რი, არ­ა­მედ ის­ტო­რი­უ­ლი აუც­ი­ლებ­ლო­ბის თვალ­საზ­რი­სით. შემ­დე­გი ნა­ბი­ჯი კი, ად­ა­მი­ა­ნის მი­ერ ზე­კა­ცის და­მარ­ცხე­ბაა, ბრძო­ლა, რო­მელ­შიც ად­ა­მი­ა­ნი უმ­აღ­ლეს ძა­ლა­უფ­ლე­ბას მო­ი­პო­ვებს".

სი­კე­თე ტკი­ვი­ლი­თა და შეც­დო­მე­ბით, და­ნა­შა­უ­ლი­თა და მსხვერ­პ­ლით მი­იღ­წე­ვა. დი­დი ად­ა­მი­ა­ნე­ბი დიდ შეც­დო­მებს უშ­ვე­ბენ. მა­თი გა­აზ­რე­ბა კი ჭეშ­მა­რი­ტე­ბის­კენ სა­ვა­ლი გზის საწყი­სია, გზი­სა, რო­მე­ლიც ყო­ველ­თ­ვის ტყე­ზე, ჩრდილ­ში გა­დის. იუნ­გე­რის "ტყის ბი­ლი­კი" (1951), ის­ე­ვე რო­გორც ნი­კო­ლა კუ­ზე­ლის "ვე­ლი", ან მარ­ტინ ჰა­ი­დე­გე­რის "თემ­შა­რა", "ჭეშ­მა­რი­ტე­ბის­კენ მი­მა­ვა­ლი გზის მო­ნიშ­ვ­ნაა, რო­მე­ლიც მუ­დამ უნ­და გა­ნახ­ლ­დეს", პა­სუ­ხის­მ­გებ­ლო­ბა, რო­მე­ლიც მხო­ლოდ თა­ვი­სუ­ფალ ად­ა­მი­ანს შე­უძ­ლია იკ­ის­როს.

სიკ­ვ­დი­ლამ­დე (გარ­და­იც­ვა­ლა 1998 წელს) რამ­დე­ნი­მე წლით ად­რე იუნ­გერ­თან ახ­ა­ლი სამ­ყა­როს დი­დი პო­ლი­ტი­კო­სე­ბი მივ­ლენ, მაგ­რამ არა რო­გორც კე­ის­რე­ბი, არ­ა­მედ რო­გორც ხელ­გა­უ­ტე­ხა­ვი, ახ­ალ­ბე­და მო­წა­ფე­ნი ყა­რი­ბო­ბით დაღ­ლილ ზა­რა­ტუს­ტ­რას­თან.

© “არილი”