პატ­რიკ ზი­უს­კინ­დი

­­­­­­ლიტერატურული ამნე­ზია

თარგმნა მალხაზ ხარბედიამ

...მო­ი­ცა, რა კითხ­ვა იყო? ჰო, გა­მახ­სენ­და: რო­მელ­მა წიგ­ნ­მა მო­ახ­დი­ნა ყვე­ლა­ზე დი­დი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა, ყვე­ლა­ზე მე­ტი გავ­ლე­ნა რო­მელ­მა იქ­ო­ნია ჩემს გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე, თა­ვი­სი კვა­ლი და­ტო­ვა, შემ­ძ­რა და სა­ერ­თო­დაც, "ჭეშ­მა­რიტ გზა­ზე და­მა­ყე­ნა", ან­და სუ­ლაც გა­მო­მაშ­ტე­რა.

თუმ­ცა, სი­მარ­თ­ლე ითქ­ვას, მთელ ამ აურ­ზა­ურს უფ­რო გი­ჟურ-ტრავ­მა­ტუ­ლი ან შო­კუ­რი გან­ც­დე­ბის სუ­ნი ას­დის, მათ კი და­ზა­რა­ლე­ბუ­ლი მხო­ლოდ თა­ვის კოშ­მა­რულ სიზ­მ­რებ­ში თუ გა­მო­იხ­მობს ხოლ­მე, მაგ­რამ არ­ამც და არ­ამც სიფხიზ­ლი­სას; ეგ­ეთ რა­ღა­ცე­ებ­ზე წე­რა და ამ ფიქ­რე­ბის ხმა­მაღ­ლა გან­ცხა­დე­ბა ხომ სა­ერ­თოდ წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლია; ამ­ა­ზე, თუ არ ვცდე­ბი, ერთ­მა ავს­ტ­რი­ელ­მა ფსი­ქო­ლოგ­მა მი­უ­თი­თა, ვი­სი სა­ხე­ლიც ახ­ლა თავ­ში არ მომ­დის - თა­ვის საპ­როგ­რა­მო სტა­ტი­ა­ში, არ­ა­და, ამ სტა­ტი­ის სა­თა­ურ­საც ვერ ვიხ­სე­ნებ ზუს­ტად. ვი­ცი, რომ იგი შე­სუ­ლია კრე­ბულ­ში სა­ერ­თო სა­ხელ­წო­დე­ბით "მე და შენ" თუ "იგი და ჩვენ" ან "მე თვი­თონ" თუ რა­ღაც ეგ­ე­თი (ზუს­ტად არ ვი­ცი, ვინ გა­მოს­ცა ეს წიგ­ნი ხე­ლახ­ლა, "რო­ვოლ­ტ­მა", "ფი­შერ­მა", "დე­ტე­ფა­უმ" თუ "ზურ­კამ­პ­მა", მაგ­რამ ერ­თი რამ შე­მიძ­ლია ვთქვა, რომ ყდა თეთ­რი და მწვა­ნე ჰქონ­და, თუ მოყ­ვი­თა­ლო-ცის­ფე­რი, მე მგო­ნი, უფ­რო რუხ-ლურჯ-მომ­წ­ვა­ნო იყო).

თუმ­ცა, ვფიქ­რობ, ეს კითხ­ვა სუ­ლაც არ ის­ა­ხავს მიზ­ნად ჩე­მი ნევ­როდ­რა­მა­ტუ­ლი სამ­კითხ­ვე­ლო გა­მოც­დი­ლე­ბის შეს­წავ­ლას, არ­ა­მედ უფ­რო იმ გა­სა­ო­ცარ ხდო­მი­ლე­ბას გუ­ლის­ხ­მობს შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი ცხოვ­რე­ბი­დან, რო­მე­ლიც, მა­გა­ლი­თად, ცნო­ბილ ლექ­ს­ში, "მშვე­ნი­ერ აპ­ო­ლონ­შია" გა­მო­ხა­ტუ­ლი... თუმ­ცა არა, მე მგო­ნი ამ ლექსს "მშვე­ნი­ე­რი აპ­ო­ლო­ნი" კი არა, რა­ღაც სხვა სა­თა­უ­რი ჰქონ­და, უფ­რო არ­ქა­უ­ლი, "ყმაწ­ვი­ლის ტორ­სი", "ძვე­ლი მშვე­ნი­ე­რი აპ­ო­ლო­ნი", თუ რა­ღაც ამ­დაგ­ვა­რი, მაგ­რამ მე მგო­ნი თე­მას გა­და­ვუხ­ვი­ეთ... ერ­თი სიტყ­ვით, გა­მო­ხა­ტუ­ლია ამ ცნო­ბილ ლექ­ს­ში, რო­მე­ლიც და­წე­რა, და­წე­რა... ჰმ... ახ­ლა ავ­ტო­რის სა­ხელ­საც ვერ ვიხ­სე­ნებ, მაგ­რამ ნაღ­დად ვი­ცი, ძა­ლი­ან ცნო­ბი­ლი პო­ე­ტი იყო ძრო­ხის თვა­ლე­ბი­თა და ხში­რი ულ­ვა­შით, იგი რიუ-დე-ვა­რენ­ზე ბი­ნის შოვ­ნა­შიც და­ეხ­მა­რა იმ გა­სი­ე­ბულ ფრანგ სკულ­პ­ტორს (მო­ი­ცა, რა ერქ­ვა?) - ისე, ბი­ნას ვამ­ბობ, თო­რემ, ნამ­დ­ვი­ლი სა­სახ­ლე იყო, პარ­კით - ათი წუ­თი რომ მო­უნ­დე­ბო­დი შე­მოვ­ლას! (სხვა­თა შო­რის, ძა­ლი­ან მა­ინ­ტე­რე­სებს, სა­ი­დან იხ­დიდ­ნენ ამ­ხე­ლა ფუ­ლებს, ან სად შო­უ­ლობ­დ­ნენ?) მოკ­ლედ... რო­მე­ლიც გა­მო­ხა­ტუ­ლია ამ შე­სა­ნიშ­ნავ ლექ­ს­ში, რო­მელ­საც რომ მომ­კ­ლა, ზე­პი­რად ვერ ვიტყ­ვი, სა­მა­გი­ე­როდ, ბო­ლო სტრი­ქო­ნი და­მა­მახ­სოვ­რ­და კარ­გად, მო­რა­ლუ­რი იმ­პე­რა­ტი­ვი­ვით: "უნ­და შეც­ვა­ლო ცხოვ­რე­ბა შე­ნი!"

მაშ ასე, იმ წიგ­ნე­ბის შე­სა­ხებ, ჩე­მი ცხოვ­რე­ბა რომ შეც­ვა­ლეს! ამ პრობ­ლე­მის გა­სა­შუ­ქებ­ლად ჩე­მი წიგ­ნე­ბის თა­როს­თან მივ­დი­ვარ და ყდებს გა­დავ­ხე­დავ. რო­გორც ყო­ველ­თ­ვის, ას­ეთ შემ­თხ­ვე­ვებ­ში - რო­ცა ერთ ად­გი­ლა­საა თავ­მოყ­რი­ლი ერ­თი სა­ხე­ო­ბის ბევ­რი წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი და თვა­ლე­ბი გიჭ­რელ­დე­ბა მა­თი სიმ­რავ­ლით - ჯერ თავ­ბ­რუ მეს­ხ­მის, შემ­დეგ კი თვალ­და­ხუ­ჭუ­ლი თითს ვა­სობ მთელ ამ მა­სა­ში და ერ­თი კონ­კ­რე­ტუ­ლი წიგ­ნი გა­მო­მაქვს, ვფურ­ც­ლავ და კითხ­ვას ვიწყებ.

მა­ლე ვამ­ჩ­ნევ, რომ წარ­მა­ტე­ბით გა­ვი­სარ­ჯე და თი­თიც ზუს­ტად იქ და­მი­დევს, სა­დაც სა­ჭი­რო იყო. ჩემს წი­ნა­შე უდ­ახ­ვე­წი­ლე­სი პრო­ზაა, ავ­ტო­რი ძალ­ზე გარ­კ­ვე­ვით გად­მოს­ცემს აზ­რებს, ტექ­ს­ტი სა­ოც­რად სა­ინ­ტე­რე­სო, აქ­ამ­დე ჩემ­თ­ვის უც­ნო­ბი ინ­ფორ­მა­ცი­ი­თაა გა­და­ჭე­დი­ლი და სავ­სეა წარ­მ­ტა­ცი მო­უ­ლოდ­ნე­ლო­ბით - სამ­წუ­ხა­როდ, იმ მო­მენ­ტ­ში, რო­ცა ამ სიტყ­ვებს ვწერ, წიგ­ნის სა­ხელ­წო­დე­ბა თავ­ში არ მომ­დის, ის­ე­ვე რო­გორც ავ­ტო­რის გვა­რი ან ში­ნა­არ­სი, მაგ­რამ ეს, რო­გორც ვნა­ხავთ, საქ­მეს არ ცვლის, უფ­რო მე­ტიც: მხო­ლოდ ხელს უწ­ყობს პრობ­ლე­მე­ბის ნა­თელ­ყო­ფას. მაშ ასე, ხელ­თა მაქვს შე­სა­ნიშ­ნა­ვი წიგ­ნი, ყო­ვე­ლი წი­ნა­და­დე­ბა მას­ში, ნამ­დ­ვი­ლი მო­ნა­პო­ვა­რია და კითხ­ვით გარ­თუ­ლი დი­დი გა­ჭირ­ვე­ბით ვუ­ახ­ლოვ­დე­ბი სკამს, კითხ­ვა-კითხ­ვით ვჯდე­ბი და მა­ვიწყ­დე­ბა სა­ერ­თოდ რა­ტომ ვკითხუ­ლობ, ერ­თი გა­უ­მაძღა­რი ვნე­ბა ვარ, რო­მელ­საც დახ­ვე­წი­ლი და სრუ­ლი­ად ახ­ა­ლი საკ­ვე­ბი ეს­ა­ჭი­რე­ბა და მას აგ­ერ, ყო­ველ გვერ­დ­ზე ვნთქავ. ზო­გან, ტექ­ს­ტ­ში ხაზ­გას­მულ ად­გი­ლებს ვპო­უ­ლობ, აშ­ი­ებ­ზე კი ძა­ხი­ლის ნი­შანს ვხე­დავ; ეს ჩე­მი წი­ნა­მორ­ბე­დის შე­ნიშ­ვ­ნე­ბია - არ­ა­და, ვერ ვი­ტან ეგ­ეთ რა­ღა­ცებს, რო­ცა ვინ­მე ხელს მიშ­ლის კითხ­ვა­ში თა­ვი­სი ფან­ქ­რით. ამ­ჯე­რად შე­ნიშ­ვ­ნებს სა­ერ­თოდ არ ვაქ­ცევ ყუ­რად­ღე­ბას, რად­გა­ნაც თხრო­ბამ გა­მი­ტა­ცა და თუ­კი სა­ერ­თოდ ვამ­ჩ­ნევ ფან­ქ­რის კვალს, მხო­ლოდ იმ ად­გი­ლებ­ზე, რომ­ლე­ბიც მეც ძა­ლი­ან მომ­წონს; გა­მო­დის, რომ ჩემ­მა წი­ნა­მორ­ბედ­მა - აზრ­ზე არა ვარ, ვინ უნ­და ყო­ფი­ლი­ყო - იქ გა­უს­ვა ხა­ზე­ბი და ძა­ხი­ლის ნიშ­ნე­ბიც იქ დას­ვა, სა­დაც ჩე­მი აღფ­რ­თო­ვა­ნე­ბა პიკს აღ­წევ­და. და ასე ვაგ­რ­ძე­ლებ კითხ­ვას, ორ­მა­გად ფრთა­შეს­ხ­მუ­ლი ტექ­ს­ტის გა­სა­ო­ცა­რი ხა­რის­ხი­თა და ჩემს უც­ნობ წი­ნა­მორ­ბედ­თან სუ­ლი­ე­რი ნა­თე­სა­ო­ბით, სულ უფ­რო ვეფ­ლო­ბი ზღაპ­რულ სამ­ყა­რო­ში, სულ უფ­რო გან­ც­ვიფ­რე­ბუ­ლი მივ­ს­დევ ავ­ტორს მის მი­ერ გაკ­ვა­ლულ სა­უცხოო ბი­ლი­კებ­ზე... ვიდ­რე არ მი­ვაღ­წიე იმ ად­გილს, სა­დაც, რო­გორც ჩან­და, თხრო­ბის აპ­ო­გეა უნ­და ყო­ფი­ლი­ყო და სა­დაც ძა­ლა­უ­ნე­ბუ­რად აღ­მომ­ხ­და "აუ!", "აუ, რა მა­გა­რი აზ­რია! რა მა­გა­რი სიტყ­ვე­ბია!" და ერ­თი წა­მით თვა­ლებს ვხუ­ჭავ, რა­თა გა­ვი­აზ­რო წა­კითხუ­ლი, რო­მელ­მაც თით­ქოს ბი­ლი­კი გაჭ­რა ჩე­მი ცნო­ბი­ე­რე­ბის ბუნ­დო­ვა­ნე­ბა­ში, სრუ­ლი­ად ახ­ა­ლი პერ­ს­პექ­ტი­ვე­ბი და­მა­ნა­ხა, ახ­ა­ლი ცოდ­ნი­თა და ას­ო­ცი­ა­ცი­ე­ბით დამ­მუხ­ტა და მარ­თ­ლაც რომ დამ­ნეს­ტ­რა იმ­პე­რა­ტი­ვით: "უნ­და შეც­ვა­ლო ცხოვ­რე­ბა შე­ნი!" და თით­ქ­მის ავ­ტო­მა­ტუ­რად ჩე­მი ხე­ლი ფან­ქ­რის­კენ იწ­ევს და ვფიქ­რობ - "შენ უნ­და ხა­ზი გა­უს­ვა ამ­ას, აშ­ი­ა­ზე აღ­ნიშ­ნავ "ძა­ლი­ან კარ­გია!"-ს, დიდ ძა­ხი­ლის ნი­შანს დას­ვამ იქ და რამ­დე­ნი­მე სიტყ­ვით და­ა­ფიქ­სი­რებ ამ გა­სა­ო­ცა­რი პა­სა­ჟით გა­მოწ­ვე­ულ აზრ­თა მდი­ნა­რე­ბას!"

მაგ­რამ უყ­უ­რე შენ! და­ვუშ­ვი თუ არა ფან­ქა­რი წიგ­ნ­ზე, ჩე­მი "ძა­ლი­ან კარ­გია!"-ს მი­საჯღაბ­ნად, და­ვი­ნა­ხე, რომ იქ უკ­ვე ეწ­ე­რა "ძა­ლი­ან კარ­გია!" და აღ­მოჩ­ნ­და, რომ რე­ზი­უ­მეც, მე რომ უნ­და მი­მე­წე­რა, ჩემს მკითხ­ველ წი­ნა­მორ­ბედს უკ­ვე და­უ­ტო­ვე­ბია, თა­ნაც მი­სი ხელ­წე­რა ძა­ლი­ან მეც­ნო­ბა, ჩემ­სას ჰგავს, რად­გა­ნაც ეს წი­ნა­მორ­ბე­დი სხვა არ­ა­ვი­ნაა, თუ არა მე, ვი­საც კარ­გა ხნის წა­კითხუ­ლი მქონ­და ეს წიგ­ნი.

ამ დროს ენ­ი­თა­ღუ­წე­რელ­მა სევ­დამ შე­მიპყ­რო. ძვე­ლი ავ­ად­მ­ყო­ფო­ბა ის­ევ და­მიბ­რუნ­და: amnesia in litteris, ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი მეხ­სი­ე­რე­ბის სრუ­ლი და­კარ­გ­ვა და შე­მეც­ნე­ბის­კენ სწრაფ­ვის და სა­ერ­თოდ, ყვე­ლა­ნა­ი­რი ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლუ­რი სწრაფ­ვის ამ­ა­ო­ე­ბის გა­მო პე­სი­მიზ­მის ტალ­ღამ გა­და­მი­ა­რა. რა­ტომ­ღა ვკითხუ­ლობ, თუ­კი ვი­ცი, რომ სულ მცი­რე ხან­ში მის­გან ერ­თი მის­ხა­ლი მო­გო­ნე­ბაც კი არ დამ­რ­ჩე­ბა? რა სა­ჭი­როა რა­ი­მე აკ­ე­თო, რო­ცა ყვე­ლა­ფე­რი ირღ­ვე­ვა, არ­ა­რად მი­იქ­ცე­ვა? აზ­რი აქვს ცხოვ­რე­ბას, თუ­კი მა­ინც უნ­და მოვ­კ­ვ­დეთ? ...ჰო­და, მეც დავ­ხუ­რე ეს წიგ­ნი, ავ­დე­ქი და ნა­ცე­მი­ვით, კარ­გად ნა­ბეგ­ვი ბი­ჭი­ვით მივ­ლას­ლას­დი სტე­ლაჟ­თან და ტო­მი სხვა, მრა­ვალ­რიცხო­ვან ან­ო­ნი­მურ და და­ვიწყე­ბულ წიგ­ნებს შო­რის შევ­ჩურ­თე.

მზე­რა ბო­ლო თა­როს შე­ვავ­ლე. რა დევს იქ? ალ­ექ­სან­დ­რე დი­დის სა­მი ბი­ოგ­რა­ფია. ოდ­ეს­ღაც სა­მი­ვე წა­ვი­კითხე და რა ვი­ცი ალ­ექ­სან­დ­რე დი­დის შე­სა­ხებ? არ­ა­ფე­რი. შემ­დე­გი თა­როს ბო­ლო­ში რამ­დე­ნი­მე კრე­ბუ­ლი დევს ოც­და­ათ­წ­ლი­ა­ნი ომ­ის შე­სა­ხებ, მათ შო­რი­საა ვე­რო­ნი­კა ვეჯ­ვუ­დის ხუ­თას­გ­ვერ­დი­ა­ნი მო­ნოგ­რა­ფია და გო­ლო მა­ნის ათ­ას­გ­ვერ­დი­ა­ნი წიგ­ნი ვა­ლენ­შ­ტა­ინ­ზე. ყვე­ლა­ფე­რი ეს ყუ­რად­ღე­ბით მაქვს წა­კითხუ­ლი, მაგ­რამ ოც­და­ათ­წ­ლი­ა­ნი ომ­ის შე­სა­ხებ მა­ინც ვე­რა­ფერს გეტყ­ვით; არ ვი­ცი, რა ვთქვა. ქვე­და თა­რო თა­ვი­დან ბო­ლომ­დე ლუდ­ვიგ II ბა­ვა­რი­ე­ლი­სა და მი­სი ეპ­ო­ქის შე­სა­ხებ შექ­მ­ნი­ლი წიგ­ნე­ბი­თაა გა­და­ჭე­დი­ლი. ის­ი­ნი არ­ამ­ხო­ლოდ წა­ვი­კითხე, არ­ა­მედ გა­დავღე­ჭე კი­დეც (წე­ლი­წად­ზე მე­ტი მო­ვუნ­დი) და შემ­დეგ ამ თე­მა­ზე სა­მი კი­ნოს­ცე­ნა­რი დავ­წე­რე, შე­იძ­ლე­ბა ითქ­ვას, ლუდ­ვიგ II-ს ექს­პერ­ტიც კი გავ­ხ­დი, მაგ­რამ ახ­ლა? მახ­სოვს რა­მე მის შე­სა­ხებ? არ­ა­ფე­რი. სულ მთლად არ­ა­ფე­რი. კი ბა­ტო­ნო, ვფიქ­რობ მე, ლუდ­ვიგ II-სთან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ამ­ნე­ზია შე­საძ­ლოა არც ისე სა­ში­ში იყ­ოს, მაგ­რამ რა ვუ­ყო წიგ­ნებს, აგ­ერ აქ­ვე რომ დევს, ჩემს სა­წერ მა­გი­დას­თან, უფ­რო პრეს­ტი­ჟულ, ლი­ტე­რა­ტუ­რულ გან­ყო­ფი­ლე­ბა­ში? რა დარ­ჩა ჩემს მეხ­სი­ე­რე­ბას ან­დერ­შის თხუთ­მეტ­ტო­მე­უ­ლი­დან? არ­ა­ფე­რი. ბი­ო­ლის, ვალ­ზე­რი­სა და კი­ო­პე­ნის მრა­ვალ­ტო­მე­უ­ლე­ბი­დან? არ­ა­ფე­რი. ჰან­დ­კეს ათი ტო­მი­დან? კი­დევ უფ­რო ნაკ­ლე­ბი. რა მახ­სოვს ტრის­ტ­რამ შენ­დის, რუ­სოს აღ­სა­რე­ბი­სა და ზო­ი­მეს გა­სე­ირ­ნე­ბი­დან? არ­ა­ფე­რი. არ­ა­ფე­რი და კი­დევ ერთხელ არ­ა­ფე­რი. აი, მა­გა­ლი­თად! შექ­ს­პი­რის კო­მე­დი­ე­ბი! შარ­შან ყვე­ლა წა­ვი­კითხე, ზე­დი­ზედ, მათ­გან მა­ინც ხომ უნ­და დარ­ჩე­ნი­ლი­ყო რა­მე, თუნ­დაც ერ­თი გა­ელ­ვე­ბა, სა­თა­უ­რი მა­ინც, ერ­თა­დერ­თი სა­თა­უ­რი შექ­ს­პი­რის ერ­თა­დერ­თი კო­მე­დი­ი­სა! ა-რა-ფე-რი. მაგ­რამ, ღმერ­თო ჩე­მო, გო­ე­თე. გო­ე­თე მა­ინც... აი, თეთ­რი ტო­მი, "სულ­თა ნა­თე­სა­ო­ბა", სამ­ჯერ თუ ოთხ­ჯერ მაქვს წა­კითხუ­ლი... მომ­კა­ლი და ვე­რა­ფერს ვიხ­სე­ნებ. თით­ქოს ყვე­ლა­ფე­რი სად­ღაც გაფ­რინ­და. წარ­მო­იდ­გი­ნეთ, დე­და­მი­წა­ზე არ არ­სე­ბობს წიგ­ნი, რო­მელ­საც მე გა­ვიხ­სე­ნებ­დი. აი, ორი წი­თე­ლი ტო­მი, წი­თე­ლი ფო­ლი­ან­ტი გაც­ვე­თი­ლი სა­ნიშ­ნე­ე­ბით, ის­ი­ნი მა­ინც ხომ უნ­და მახ­სოვ­დეს, ას­ე­თი ნაც­ნო­ბი, ას­ე­თი ახ­ლო­ბე­ლი. რა თქმა უნ­და, წა­კითხუ­ლი მაქვს, კვი­რე­ბის მან­ძილ­ზე თა­ვა­უ­წევ­ლად ვუ­ჯე­ქი ამ წიგ­ნებს და თა­ნაც, არც ისე დი­დი ხნის წინ იყო ეს... რა წიგ­ნე­ბია, რა ჰქვი­ათ? "ეშ­მაკ­ნი". ბი­ჭოს! სა­ინ­ტე­რე­სოა! ავ­ტო­რი ვი­ნაა? ფ.მ.დოს­ტო­ევ­ს­კი. ჰმ. მე მგო­ნი ბუნ­დოვ­ნად მახ­სოვს: რო­მა­ნის მოქ­მე­დე­ბა, თუ არ ვცდე­ბი, მე-19 სა­უ­კუ­ნე­ში ვი­თარ­დე­ბა და მე­ო­რე ტომ­ში ვი­ღა­ცა თავს იკ­ლავს პის­ტო­ლე­ტით. მეტს ვე­რა­ფერს გეტყ­ვით.

სკამ­ზე ვჯდე­ბი სა­წერ მა­გი­დას­თან. ვაი, სირ­ცხ­ვი­ლო! ეს ხომ სკან­და­ლია! აი, უკ­ვე ოც­და­ა­თი წე­ლია კითხ­ვა ვი­ცი და ამ დრო­ის მან­ძილ­ზე აუარ­ე­ბა თუ არა, საკ­მა­ოდ ბევ­რი წიგ­ნი მა­ინც წა­ვი­კითხე და ყვე­ლა­ფე­რი, რაც დამ­რ­ჩა, ერ­თი ბუნ­დო­ვა­ნი მო­გო­ნე­ბაა იმ­ის შე­სა­ხებ, თუ რო­გორ იკ­ლავს გმი­რი თავს პის­ტო­ლე­ტით ათ­ას­გ­ვერ­დი­ა­ნი რო­მა­ნის მე­ო­რე ტომ­ში. ოც­და­ა­თი წე­ლი სულ ტყუ­ი­ლად ვკითხუ­ლობ­დი! ჩე­მი ბავ­შ­ვო­ბის ათ­ა­სო­ბით სა­ა­თი, ყმაწ­ვი­ლო­ბი­სა და ახ­ალ­გაზ­რ­დო­ბის წლე­ბი კითხ­ვა­ში გა­ვა­ტა­რე და მეხ­სი­ე­რე­ბას არ­ა­ფე­რი დარ­ჩა. თა­ნაც, ამ ავ­ად­მ­ყო­ფო­ბის­გან არ­ა­თუ არ ვი­კურ­ნე­ბი, არ­ა­მედ იგი პროგ­რე­სი­რებს კი­დეც. დღეს, რო­ცა რო­მე­ლი­მე წიგნს ვკითხუ­ლობ, ბო­ლომ­დე არ­მი­სულს წიგ­ნის და­საწყი­სი მა­ვიწყ­დე­ბა ხოლ­მე. ჩე­მი მეხ­სი­ე­რე­ბა ზოგ­ჯერ ერ­თი გვერ­დის და­მახ­სოვ­რე­ბა­საც ვერ "ქა­ჩავს" და ასე მივ­ჩო­ჩავ აბ­ზა­ცი­დან აბ­ზა­ცამ­დე, ერ­თი წი­ნა­და­დე­ბი­დან მე­ო­რემ­დე და მა­ლე, ალ­ბათ მხო­ლოდ სიტყ­ვე­ბის და­მახ­სოვ­რე­ბას­ღა თუ შეძ­ლებს ჩე­მი ცნო­ბი­ე­რე­ბა, სიტყ­ვე­ბის, რომ­ლე­ბიც გა­უ­გე­ბა­რი ტექ­ს­ტის ბუ­რუ­სი­დან ამ­ო­ტივ­ტივ­დე­ბი­ან, მოწყ­ვე­ტი­ლი ვარ­ს­კ­ვ­ლა­ვე­ბი­ვით უკ­ა­ნას­კ­ნე­ლად გაკ­რ­თე­ბი­ან, რა­თა სრუ­ლი და­ვიწყე­ბის მღვრიე დი­ნე­ბას მის­ცენ თა­ვი. ლი­ტე­რა­ტუ­რულ დის­კუ­სი­ებ­ზე კარ­გა ხა­ნია ხმას აღ­არ ვი­ღებ, სირ­ცხ­ვი­ლის მე­ში­ნია, ერთ­მა­ნეთ­ში ვუ­რევ მე­რი­კე­სა და ჰოფ­მან­ს­ტალს, რილ­კე­სა და ჰოლ­დერ­ლინს, ბე­კეტ­სა და ჯო­ისს, იტ­ა­ლო კალ­ვი­ნო­სა და იტ­ა­ლო სვე­ვოს, ბოდ­ლერ­სა და შო­პენს, ჟორჟ სან­დ­სა და მა­დამ დე სტალს... რო­ცა ცი­ტა­ტის ძებ­ნას ვიწყებ, კვი­რე­ბი ვუნ­დე­ბი სხვა­დას­ხ­ვა წყა­როს ქექ­ვას, რად­გან არ მახ­სოვს ცი­ტა­ტის ავ­ტო­რის გვა­რი, ამ­ა­სო­ბა­ში კი იმ­დენ ახ­ალ სა­ხელს ვაწყ­დე­ბი ხოლ­მე, რომ სა­ერ­თოდ მა­ვიწყ­დე­ბა, რას ვე­ძებ­დი. აბა, რო­გორ შე­მიძ­ლია ას­ეთ ქა­ო­ტურ სი­ტუ­ა­ცი­ა­ში გავ­ცე პა­სუ­ხი კითხ­ვას: რო­მელ­მა წიგ­ნ­მა შეც­ვა­ლა ჩე­მი ცხოვ­რე­ბა? არც ერთ­მა? ყვე­ლამ? ზო­გი­ერ­თ­მა? არ ვი­ცი, არ ვი­ცი.

მაგ­რამ იქ­ნებ - კითხ­ვი­სას (ის­ე­ვე რო­გორც ცხოვ­რე­ბა­ში) ჩვე­ნი შე­ხე­დუ­ლე­ბე­ბის ფორ­მი­რე­ბა და მკვეთ­რი ცვლი­ლე­ბე­ბი მსოფ­ლ­მ­ხედ­ვე­ლო­ბა­ში რა­ღაც­ნა­ი­რად ფა­რუ­ლად მიმ­დი­ნა­რე­ობს - თავს ვიმ­შ­ვი­დებ ხოლ­მე ხან­და­ხან. იქ­ნებ კითხ­ვა ერთ­გ­ვა­რი გაჟ­ღენ­თ­ვის აქ­ტია, რომ­ლის დრო­საც ცნო­ბი­ე­რე­ბა, მარ­თა­ლია ბო­ლომ­დე ნაყ­რ­დე­ბა, მაგ­რამ იგი ისე ოს­მო­ტუ­რად მო­უ­ხელ­თე­ბე­ლია, რომ ცნო­ბი­ე­რე­ბა ამ პრო­ცესს ვერც კი ამჩ­ნევს. შე­საძ­ლოა ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი ამ­ნე­ზი­ით შეპყ­რო­ბი­ლი მკითხ­ვე­ლი ძა­ლი­ან ხში­რად იცვ­ლე­ბა კითხ­ვის წყა­ლო­ბით, თუმ­ცა ვერ ამჩ­ნევს ამ­ას, რად­გა­ნაც კითხ­ვის დროს მას­თან ერ­თად იცვ­ლე­ბა მი­სი ტვი­ნის ის კრი­ტი­კუ­ლი ინს­ტან­ცი­ე­ბიც, რომ­ლე­ბიც მის ამ ცვლი­ლე­ბებ­ზე მი­ა­ნიშ­ნებ­დ­ნენ. იმ­ის­თ­ვის კი, ვინც თა­ვა­დაც წერს, ას­ე­თი ავ­ად­მ­ყო­ფო­ბა, შე­საძ­ლოა მად­ლიც იყ­ოს და უფ­რო მე­ტიც, აუც­ი­ლე­ბე­ლი პი­რო­ბა ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი შე­მოქ­მე­დე­ბის­თ­ვის, რად­გა­ნაც იგი იც­ავს მწე­რალს, რა­თა არ თრთო­დეს ყო­ვე­ლი მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნი ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი ნა­წარ­მო­ე­ბის წა­კითხ­ვი­სას და არც პლა­გი­ა­ტის ხიბლს და­ნებ­დეს; ამ­ის გა­რე­შე ხომ წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლია რა­ი­მე სე­რი­ო­ზუ­ლის შექ­მ­ნა.

ვი­ცი, რომ სულ ტყუ­ი­ლად ვიმ­შ­ვი­დებ თავს და ვცდი­ლობ თა­ვი და­ვაღ­წიო ამ ავ­ად­მ­ყო­ფო­ბას: არ უნ­და და­ნებ­დე ამ სა­ში­ნელ ამ­ნე­ზი­ას - ვფიქ­რობ მე - მთე­ლი შე­ნი არ­სე­ბით უნ­და და­უ­პი­რის­პირ­დე ლე­თეს მღვრიე ტალ­ღებს, ნუ­ღარ გა­და­ეშ­ვე­ბი ასე უკ­ან­მო­უ­ხე­და­ვად ლი­ტე­რა­ტუ­რულ ტექ­ს­ტებ­ში, არ­ა­მედ ცი­ვი, ნა­თე­ლი და კრი­ტი­კუ­ლი გო­ნე­ბით უნ­და შე­ა­ფა­სო ის­ი­ნი, ამ­ო­ნა­წე­რე­ბი უნ­და გა­ა­კე­თო, და­ი­ზე­პი­რო ზო­გი­ერ­თი ად­გი­ლი, უნ­და ავ­არ­ჯი­შო მეხ­სი­ე­რე­ბა, ერ­თი სიტყ­ვით: შენ უნ­და... და აქ თავს უფ­ლე­ბას მივ­ცემ, ერ­თი ცი­ტა­ტა მო­ვიყ­ვა­ნო ცნო­ბი­ლი ლექ­სი­დან, რომ­ლის ავ­ტორ­სა და სა­ხელ­წო­დე­ბა­საც ვერ ვიხ­სე­ნებ, მაგ­რამ კარ­გად მახ­სოვს უკ­ა­ნას­კ­ნე­ლი სტრი­ქო­ნი, რო­გორც მა­რა­დი­უ­ლი მო­რა­ლუ­რი იმ­პე­რა­ტი­ვი: "შენ უნ­და" - ნათ­ქ­ვა­მია იქ - "შენ უნ­და... უნ­და..."

რას იზ­ამ! ახ­ლა უკ­ვე სიტყ­ვე­ბიც კი და­მა­ვიწყ­და, მაგ­რამ არ­ა­უ­შავს, აზ­რი მა­ინც კარ­გად მახ­სოვს, რო­მე­ლიც და­ახ­ლო­ე­ბით ასე ჟღერს: "უნ­და შეც­ვა­ლო ცხოვ­რე­ბა შე­ნი".

© ”არილი”