მალხაზ ხარბედია - მიღების საათები

ჰანტერ ს. ტომპსონის “რომის დღიურები”

ჰანტერ ს. ტომპსონმა თავისი თავგადასავლებით აღსავსე ცხოვრება რამდენიმე წლის წინ დაასრულა თვითმკვლელობით, მაგრამ იყო დრო, როცა იგი თავდაუზოგავად ილხენდა და წერასთან ერთად რომის მოზრდილი დოზებითაც იოკებდა უზღვავ ენერგიას. ეს რომანიც ამაზეა.

50-იანი წლების ბოლოს, პუერტო-რიკოში, სან ხუანზე გამომავალ გაზეთში სამუშაოდ, ხელმოცარული ნიუ-იორკელი ჟურნალისტი პოლ კემპი ჩადის. ამ მოხეტიალე კალმოსანს თითქმის ყველა პროფესია აქვს გამოცვლილი და ყველანაირ სასმელთან უძმაკაცია. ერთ დროს რეკლამის ტექსტებსაც წერდა ახალი კაზინოებისა და კეგელბანებისთვის, მამლების ჩხუბის სინდიკატის კონსულტანტიც ყოფილა და მექრთამე სარესტორნო კრიტიკოსიც. ფოტოგრაფობაც უცდია და პოლიციასაც არაერთხელ ჩავარდნია ხელში.

ამჯერად იგი ნიუ-იორკის აეროპორტშია, სამხრეთ ამერიკაში მიფრინავს. ნიუ იორკში საშინელი თოვლი მოდის, თოვლით გადავსებულ ქალაქში საცობებია. სან ხუანზე ჩასულს, კემპს ჯოჯოხეთური სიცხე დახვდება. აქ ხალხი 24 საათის განმავლობაში ოფლიანობს, აქ ყველაფერი შეიძლება აიკიდო, დიზენტერია, ხატჩინსონის დაავადება, ჭვალა და ნიკრისის ქარი. სან ხუანზე კარგად გამომთვრალი ჩაფრინდება და მაშინვე რომს შეუკვეთავს, ჩამოჯდება ბარში, გასცქერის ოკეანეს და თხილს აკნატუნებს. ბარმენები უცხოელს დაბღვერილები უყურებენ, რადგან არაფერ ბრჭყვიალას არ ატარებს, ბეჭდებს, სამაჯურებს, საათებს, ეს კი ნორმაა პუერტო რიკოში.

ამ სიტუაციაში კემპს ერთი გენიალური ლოთი ახსენდება, ჰამფრი ბოგარდი. ისიც მასავით ჩამოდის უცხო ქალაქში, თუმცა ბოგარდის გმირებს რატომღაც მის სახელზე გაფორმებული ნომერი ხვდებოდათ სასტუმროში და მერე იჯდა ეს გმირი მთელი დღეები, სვამდა და ელოდებოდა როდის მოხდებოდა რამე. ისიც ასე ელის, თუმცა მოხდენით განსაკუთრებული არაფერი ხდება. მხოლოდ გინება, ჩხუბები, ქალები, დაჭერები, ლოთური ხეტიალი, ცოტაოდენი ოცნება და ბევრი რომი.

მთხრობელი ხვდება, რომ სადღაც დასაკარგავში ამოჰყო თავი, მისი ერთი თანამშრომელი იმასაც კი ეუბნება, "აზზე არა ხარ რა მაგარ ტრაკში მოხვდიო. აქ ნაშებიც კი არ ჩამოდიან, ნორმალური გოგო სანთლითაა საძებარი, ყოველ შემთვევაში ისეთი, რო იძლეოდესო, ამიტომ ორი ვარიანტია, ან გააფრენ ანდა გაპიდარასტდებიო." ჰოდა კემპიც მთელი არსებით ქალებისა და რომიანი თავგადასავლების მორევში ეშვება.

აქ ყველა, ყოველთვის რომსა სვამს, სხედან ვერანდებზე ან პატიოებში და ვენტილატორების ზუზუნის ფონზე ილეშებიან. ზოგი რომით დატვირთული პლაჟის დიუნებზე მიდის სანებივროდ, მერე თვრებიან და ქალებთან ერთად ბანაობენ შიშვლები, ანდა წყალქვეშა თოფით ადგილობრივების ქათმებს ავლებენ მუსრს. ესწრებიან კარტინგების შეჯიბრებას, სადაც თითოეული "პილოტი" რომითაა გალეშილი და გიჟის თვალებს აკვესებს. რომს ყველაფრიდან სვამენ, ბოთლიდან, ჭიქიდან, მათარიდან, პეშვიდან, ტანზეც ასხამენ ერთმანეთს და მერე ოფლთან გაზავებულ სასმელს ლოკავენ. აყოლებენ ომლეტს ბეკონით და გრეიპფრუტს, ომარებს და თხამპალა ყავას. მარადიული პრობლემაა ყინულის შოვნა: თუკი ბოთლ რომში 1 დოლარს გადაიხდი, იქ 2 დოლარიც უნდა დაუმატო ერთი შეკვრა ყინულისთვის, ხანდახან კი საერთოდ, ვედრით დაათრევენ ყინულს. ისეთებიც არიან, ვინც ვერ იტანს რომის გემოს, მაგრამ 10 წუთში ერთი ბოთლის ჩაცლას ასწრებს, რათა 15-ში საკუთარ ნარწყევში გაიარ-გამოიაროს. ხშირად ელანდებათ რაღაცეები, სულ შიში აქვთ, ღამე სულ ვიღაც ქურდების მოლოდინში არიან, თუმცა შიშის ამ აჩრდილებსაც ისინი რომით აფრთხობენ, წვანან, ჭიპზე რომის ბოთლი უდგათ და ფიქრობენ რითი დაიცვან თავი.

რომანი ერთი ბარის აღწერით იწყება, რომელიც გაზეთის რედაქციასთანაა გახსნილი და სადაც ყველა თანამშრომელი იყრის თავს. ასეთი ბარები იმდროინდელ ამერიკაში ხშირი იყო, თუმცა "ნიუ იორკ ტაიმსის" ან "ატლანტიკ მანსლის" თანამშრომლებისგან განსხვავებით აქ არც რესპექტაბელური სახელოვანი ჟურნალისტები იკრიბებოდნენ და ვერც სარა ვონის ტკბილ ხმას მოისმენდით, გემრიელ ვახშამზე და კარგ წითელ ღვინოზე ხომ ლაპარაკიც ზედმეტია. ეს ბარი ყოფილ ჟოკეის, ვინმე ელ არბონიტოს თავის პატიოში გაუმართავს, ლუდზე 20 ცენტი დაუწესებია, რომზე - 10 (ყინულით 15). მალე საკასო აპარატიც უყიდია, ახალი ქოლგიანი ხის მაგიდები, ვიღაც ნელსონ ოტოც დაუქირავებია, სევდიანი პიანისტი და საქმეც აუწყვია.

მთხრობელი ერთხელ იტყვის, კარგი იყო დილაობით იქ რომის წრუპვა, როცა მზე ჯერ კიდევ გრილად წვავდა, ოკეანიდან კი მარილით გაჟღენთილი ნისლი აღწევდაო, მაგრამ ასეთი იდილია დიდხანს როდი გრძელდებოდა, სულ მალე შემოეხეტებოდნენ ხოლმე თავქარიანი ჟურნალისტები და იწყებოდა გადაბმა. ჯერ თავისუფალი ავტორები შემოდიოდნენ, შემდეგ, საღამოსკენ, რეპორტიორები და ლიტმუშაკები, სპორტის ხალხი, ბოლოს კი, რემასავით შემოჯგრიალდებოდნენ მოწყურებული კორექტორები და დამკაბადონებლები. ხშირად წარმოვიდგენ ხოლმე ამ სცენას და ჩემი 14 წლიანი სარედაქციო დამოცდილებიდან გამომდინარე ვასკვნი, რომ ყველა ქვეყანაში გაზეთის ცხოვრება როგორც ჩანს, ერთმანეთს ჰგავს, ყოველ შემთხვევაში ისეთ დაკარგულ ქვეყნებში, როგორც პუერტო რიკო და საქართველოა. იქაც, როგორც ჩვენში, არსებობდნენ ბუზღუნა რედაქტორები და შფოთიანი ხელქვეითები, ლოთი კორექტორები და მათარიანი დამკაბადონებლები. თუკი დღეს პრინტერებს ამტვრევენ მთვრალი ჟურნალისტები, მაშინ გატიალებულები ახალი ამბების ოთახში შედიოდნენ და ტელეტაიპს აფსამდნენ ხოლმე.

გაზეთის მთავარი რედაქტორი, ლოტერმანი მათ ლოთბაზარებს ეძახის (wineheads), თავად მთხრობელი კი ამბობს, ჩვენ მოყიალე ჟურნალისტები ვართო (vagrant journalists). და ეს ჟურნალისტები ვერანაირად ვერ უმაგრებენ ზურგს ლოტერმანის "დაბოლებას", რომ მათი გაზეთი, "სან ხუან ნიუსი", სინამდვილეში ამერიკელების რუპორი კი არა, ისეთივე ადგილობრივი ინსტიტუტია (გნებავთ ფენომენი), როგორც რომი ან შაქრის ლერწამი. იმავე ლოტერმანს ეკუთვნის ერთი უცნაური ფრაზა, სადაც იგი დარდობს, ეს ლოთბაზარები სამყაროს იპყრობენ, ყველაფერი იყიდეს და თუკი პრესაც მაგათ ხელში ჩავარდა, ცუდად იქნება ჩვენი საქმეო. არადა დღეს პირიქითაა, ლოთები ბუზღუნებენ გამოწკეპილ იაპებზე, სულ მაგათ მოიგდეს მთელი მედია, ეგენია ხალხს რო აბნევსო.

ამ კუნძულზე ხანდახან რაღაც ღონისძიებებიც აღინიშნება ხოლმე, მაგალითად რომელიმე ბანკის ფილიალის გახსნა ყოველთვის რომიანი ორგიით სრულდებოდა, მიწვეული ჟურნალისტები კი ძირითადად რომის "დათრევით" იყვნენ დაკავებულნი, ზოგჯერ ყუთობითაც კი შოულობდნენ. "დააჩმორებდნენ" რომელიმე ბარმენს და ამოიღლიავებდნენ ნადავლს. ზოგჯერ ისე ხდებოდა, რომ ერთ დღეს რამდენიმე პრეზენტაცია იმართებოდა და იმდენი ბოთლი უგროვდებოდათ, რომ წიგნების ცარიელ თაროებზე უწევდათ ჩამოლაგება.

ყველაზე დიდი ღონისძიება რომელიღაც მეზობელ კუნძულზე იმართება, სადაც ყოველწლიურ ფესტივალზე გაემგზავრებიან მთავარი გმირები და დიდ შარშიც გაეხვევიან, მაგრამ ვიდრე ეს მოხდება, ვიღაც ტიპები სასმელების მაღაზიის მინებს ამტვრევენ და შემდეგ კარნავალის მონაწილეებს ნაწილ ნაწილ გააქვთ საქონელი მაღაზიიდან. ყველას ბოთლი უჭირავს ხელში, ზოგი ყუთებით მიათრევდა ძვირფას რომს, ამტვრევდნენ შამპანურის, ღვინის, ვისკის ბოთლებს, ჭყლეტდნენ ლუდის ქილებს, სანამ ეს ყველაფერი ქსნის მინის ტარის ქარხნის მეორადი გადამუშავების საამქროს არ დაემსგავსა.

ამ რომანში, "განძის კუნძულივით", მეტაფორებიც რომს უკავშირდება, ვიღაც ტიპს რომის რეკლამიდან გადმოსულს ადარებენ, ზოგიერთ შავკანიანს კი მოლასას (შაქრის ლერწმის ნარჩენების თხევადი შავი მასა, რომელსაც აცხელებენ და სიროფის კონსისტენციამდე მიჰყავთ, სანამ შაქრის კრისტალები არ გაჩნდება მასაში). აქვე გაიგებთ, თუ რას ნიშნავთ ვალსის ტემპში, ნება-ნება, ან ტანგოს ტემპში, ვნებიანად რომის სმა.

ერთი სიტყვით, ამ რომანში სასაცილოც ბევრია და სატირალიც, დამაფიქრებელიც და მათრობელაც. დამაფიქრებელი კი, პირველ რიგში მთავარი გმირის დასკვნითი სიტყვებია, მას სურს ეს სიტყვები კისერზე ფირნიშივით დაიკიდოს: "პოლ კემპი, ლოთი ჟურნალისტი, შემტენი და ახვარი, მიღების საათები შუადღიდან გამთენიამდე."

კემპს ყველაფერი მობეზრებია და აღარაფერი ადარდებს, სულსაც გაყიდის და საბეჭდ მანქანასაც, ოღონდ დღე გადააგოროს და თავგადასავალი ნახოს. რომიც სხვა არაფერია, თავგადასავლები და თავგადასავლების ძიება, შფოთი და რომანტიკა, ოღონდ ეს ყველაფერი შუადღიდან გამთენიამდე კი არა, არამედ განუწყვეტლივ, დილიდან დილამდე, 24 საათის მანძილზე.

2006