აკა მორჩილაძე – ავარა დიკი და სხვა ამბები

ისეთი კაცი გამახსენდა, რომელიც მწერალი არ იყო, მაგრამ წიგნებს კი წერდა და თანაც უამრავს.
იმ წიგნების ზოგს არ სჯეროდა, გადამეტებულიაო, ზოგი უსაშინლეს და უხამს რამეებს უწოდებდა, მათ ავტორს კი ქვეყნად ყველაზე საზიზღარ და ამორალურ კაცს, რომელიც არა მხოლოდ თავისი უხამსობითაა გამორჩეული, არამედ თავისი ტყუილებითაც.
უდიდესი მატყუარა იყოო, ბევრი ამბობდა, არაფერი გაეგებოდა ათასი რამისა, რასაც იბრალებდა და რითაც აღტაცებაში მოჰყავდა ხალხიო.
ჰო, აღტაცებაშიც მოჰყავდა, აბა, ამდენს რატომ ილაპარაკებდნენ მის შესახებ... იმოდენა უცნობი სამყარო დაანახა ხალხს, რომ მგონი, სხვას
არც უქნია ეგეთი რამე.
სულს შეუძრავდა ხოლმე თავისი ლაპარაკით გარშემო მყოფებს, განსაკუთრებით, თუ დაატყობდა, რომ მსმენელები გამოკვეთილი მორალისტები არიან, ანდა უბრალოდ, წესიერი ხალხი, რომლებსაც თავიანთი პატარა სამყარო აქვთ და დიდ და თვალჩაუწვდენელ სამყაროს გაურბიან კიდეც.
მიაყრიდა და მიაყრიდა ამბებს, აღარ ამოისუნთქებდა, ამბები კი ერთმანეთზე სულისშემძვრელი იყო.
ამას ამ ამბებისადმი საკუთარ დამოკიდებულებასაც დაურთავდა ხოლმე, რაც არანაკლებ ძრწოლვისმომგვრელი იყო, ვიდრე საკუთრივ მონათხრობი.
ამბობდნენ, რომ ამას, ამ საშინელ ლაპარაკს, განგებ მისდევდა. სრულიად ბაირონული თვისება ჰქონდა ადამიანების შოკში ჩაგდებისაო და თანაც, ისეთ რამეებს იტყოდა იმ წესიერებისა და სიმკაცრის დროებაში, რომ ხალხი მას, როგორც კეთროვანს, ისე გაუხტებოდა განზეო.
იმას კი არ ედარდებოდა, პირიქით, სწორედ ეს მოსწონდა.
გადავრიეო, ალბათ გულში ფიქრობდა.
ქვეყანაზე იმდენი რამ ჰქონდა ნანახი, რომ ქრისტეფორე კოლუმბსაც შეშურდებოდა. ეგებ ხუმრობდა კიდეც, კოლუმბს წყლის მეტი ხეირიანად არც უნახავს რამეო, მე კიდევ, იმდენი ხმელეთი ვიცი, იმდენი ადამიანის რაობა, რომ ვერავინ შემედრებაო.
აქამდე ეგებ გეფიქრათ კიდეც, მარკიზ დე სადზე ხომ არ ლაპარაკობს ეს კაციო, ცოტათი მაინც გეფიქრათ, იმის მიუხედავად, რომ თავიდანვე ვთქვი, მწერალი სულაც არ იყო ეს ადამიანი-მეთქი, მაგრამ იმ მარკიზზე სულაც არ ვლაპარაკობ. მარკიზი ცუდად წერდა, ძალიან ცუდად. ბევრად უარესად, ვიდრე მისი თანამედროვენი. სტილის ამბავში მოგახსენებთ. ეს კაცი კიდევ, მგონი, ისევე წერდა, როგორც ლაპარაკობდა და ეს საქმე მშვენივრად გამოსდიოდა. მწერალი კი არ იყო.
მე ვიყავი ადამიანი, რომელსაც ერთადერთი რამ შეეძლო, ორშაურად შეგებებოდა ტყვიასაო, ასე დაწერა ერთხელ და ამიტომაც ოფიცერი შევიქენიო.
სიცოცხლის ბოლოსკენ ეს კაცი სამეფო გეოგრაფიული საზოგადოების წევრი და რაინდი კომანდორი იყო, რაც იმას ნიშნავს, რომ ფლობდა წმინდა მიხეილისა და წმინდა გიორგის ორდენს, ყველაზე საპატიო რამეს იმ დროში.
მაგრამ ჩინ-მენდალთა და თანამდებობათა მადევარი ვერ იყო, სამხედრო წოდებაშიც კაპიტნობის იქით ვერაფერს უწია და სახელმწიფო კარიერაშიც დესპანობას თუ გამორჩა. ანდა, რად უნდოდა ასეთი თანამდებობები.
ამბობენ, შინ რომ დაბრუნდებოდა, დიდ ოთახში ათ მაგიდას ჩამოამწკრივებდა და ათივეზე კალმებს, სამელნეებსა და ქაღალდის შეკვრებს დააწყობდაო.
მერე პირველს მიუჯდებოდა, სათაურს გამოიყვანდა და წერას შეუდგებოდა, ხოლო როცა გვერდს გაავსებდა, მეორე მაგიდასთან გადაჯდებოდა და ახლა იქ გამოიყვანდა ახალ სათაურს, რომელსაც გვერდს მოაყოლებდა. შემდეგ მესამე მაგიდასთან გადაცოცდებოდა და ასე წავიდოდა, სანამ ისევ პირველ მაგიდას არ მოუბრუნდებოდა და ჭადრაკის ერთდროული თამაშის სეანსივით უბერავდა თავის წიგნებს და სტატია-ესეებს.
კაცმა მეტი რა უნდა ინატროს? ალბათ, ასეთი უნარი. კომპიუტერი რომ ჰქონოდა, უფრო იოლად გამოუვიდოდა ეს საქმე, მაგრამ მაშინ, აბა საიდან კომპიუტერი.
უამრავი ისეთი ენა იცოდა, ადამიანებს წარმოდგენაც რომ არ ჰქონდათ: რაღაც უცნაური ინდური და აფრიკული დიალექტებიც კი.
ენების სწავლის ნიჭი ადრიდანვე ეტყობოდა: პატარა რომ იყო, მშობლებმა საფრანგეთსა და იტალიის ქვეყნებში წაიყვანეს თან და შინ რომ დაბრუნდნენ, მან უკვე იცოდა ფრანგული, ლათინური და ლამის ყველა იტალიური დიალექტი. მერე კი ცხოვრება ისე წავიდა, რომ ვესტ ინდოეთის კომპანიაში ჩაეწერა სამხედროდ და იქ იყო კაპიტანი.
პირველი წიგნიც იქ დაწერა: "გოა".
გოა ხომ მოგეხსენებათ, დღესაც გამორჩეული ადგილია ინდოეთში იმ მხრივ, რომ ლისაბონსა ჰგავს, რახან დიდხანს პორტუგალიელთა მთავარი ქალაქი იყო იქა.
მერე მიყვა და მიყვა.
რაები აღარ დაწერა: ფარიკაობის სახელმძღვანელოებიც კი. ინდური ბაზიერობის წესები ევროპელ მონადირეთათვის.
მაგარი იყო ამ საქმეებში. ხმალშიც და ნადირობაშიც. დიდად ნახიშტარი და უკანდაუხეველი. ხუმრობდა, სახელი ვერ დავიგდე, რადგან ავღანეთის პირველი ომი მანამდე დამთავრდა, სანამ მე იქ ჩავაღწიეო. სახეზე შთამბეჭდავი ნაიარევი აჩნდა, ხან არაბივით ეცვა, ხან ინდუსივით, ხანაც ოსმალოსავით, როგორც მოეპრიანებოდა ისე. გაბურძგნული წვერ-ულვაში და გამჭოლი, ცხელი თვალები ჰქონდა, სულ რაღაცას ეძებდა, ტბებით დაწყებული, უცნაური ნივთებით, მუმიებითა და ხელნაწერებით დასრულებული: ხან სომალიში იყო, რომელიც თავისნაირ ოფიცერთან და თავგადასავლების მოყვარულთან ჯონ ჰენინგ სპიკთან ერთად მოიარა და ეძება ნილოსის სათავე, ნახა ტანგანიკის ტბა და ათასი კიდევ სხვა რამ, რითაც დიდი გეოგრაფიც შეიქნა, ხან კიდევ, არაბეთში, სადაც დამასკოში იქაურ ებრაელთა ცხოვრებასაც კი სწავლობდა, ხოლო ატლანტიკის გაღმა მაიას ტომების, ინკების... ამ კაცს არაფრად ედარდებოდა იმ დროის მსოფლიოში გამეფებული რასიზმი, ადამიანთა თანასწორობაზე ღიად ლაპარაკობდა და, ასე რომ ითქვას, არც სხვაგვარი ტაბუების ტრფიალი იყო. ის გამოდგა პირველი ადამიანი, რომელმაც ევროპისგარეთა სამყაროს შოკისმომგვრელი რამეები გამოამზეურა სექსის შესახებ, და საერთოდ, ბევრს ჭორაობდნენ, მგონი, ჰომოსექსუალისტიაო. ჰომოსექსუალიზმზე ციხე იყო, ოღონდ სასამართლომდე საქმე მაინც არ მივიდა, ხელის დამდები არავინ იყო. თვითონ, მოქნილად იყენებდა ამ ჭორს, მოგეხსენებათ, სკანდალისტი იყო. ამბობდა, ყველა ადამიანი ადამიანიაო.
თუმც კი, ჰომოსექსუალისტი არ ყოფილა.
როდესაც მოკვდა, უკვე მოხუცებული, მისმა ცოლმა, ისაბელმა, შიშით დასწვა მისი უამრავი გამოუქვეყნებელი ნაწერი, რომელთაც ცენზურა არ ატარებდა, ის კი ჯიუტად ინახავდა, მოვა ამათი დროცო. ქალს შიში ჰქონდა, ამის გამო არავინ დაგვარბიოსო, მის სიცოცხლეში კი, აბა დარბევას ვინ გაუბედავდა, ხმალი და რევოლვერი, მან რომ იცოდა, ისეთი უნდოდა. ამბობდნენ, კაციც კი მოჰკლაო.
ოფიცერს კაცის მოკვლა მოუხდებოდა, მაგრამ ეს ბრძოლის ამბავი არ იყო. ქარავანში მოჰკლა კაციო. მეტიც, ბიჭიო. თვითონ კი, ისევე, როგორც ჰომოსექსუალიზმს, არც ამას უარყოფდა დიდად და არც ადასტურებდა. არ იტყოდა მოვკალიო, მაგრამ რაღაც საშინელ წინადადებას წამოისროდა, კაცს ასე კლავენო და გადარევდა ყველას.
ჰო, საინტერესო ამბავია. ის იყო იმ იშვიათ ევროპელთაგანი, რომელიც მექაში შეიპარა და იქაური ამბავი აღწერა. ინდოეთიდან დაიძრა ამ საქმეზე, ჰაჯის ქარავანთან ერთად, მუსლიმურად მოსილი და გრძელწვერიანი. მანამდე მხოლოდ ერთ კაცს თუ შეეღწია მექაში და უვნებელი გამოსულიყო.
მანაც მოახერხა.
იყო, რომ მოუკლავთ იმ დროის მოგზაურები, გაყიდულან. ის თავად მექაში არ გაიყიდა, რადგან ზედმიწევნით, შიგნიდან იცნობდა ისლამს და არაბულად ლოცვაც უკვე მშვენივრად შეეძლო, მაგრამ სწორედ ამაზე ამბობდნენ, გზაში გაიყიდაო, და ვინც მიუხვდა ის მოკლაო.
ერთხელ ერთ პასტორს გადაეკიდა და უთხრა, ათი მცნებიდან ათივე დამირღვევია და ხედავ ალბათ, მოსარიდებელი კაცი ვარო. კალიფორნიამდეც კი მივიდა, იქაური მექსიკის ამბების გასაგებად.
ბევრგან არსად ყოფილაო, ამბობდნენ, ნახევარი მოიგონა და ნახევარიც სხვათა მონაყოლიდან იცისო.
მან პირველმა თარგმნა "ათას ერთი ღამის" ზღაპრები ინგლისურად, თუმცა კი, ამისთვის ფრანგული თარგმანი მოიხმარა. ეს იყო სკანდალური წიგნი დედოფალ ვიქტორიას დროებაში.
თუმცა, სკანდალურობით ვერ შეედრებოდა "კამა სუტრას", რომელიც მანვე თარგმნა და დიდი ჭაპანწყვეტით, მაინც გამოსცა ინგლისში. ცოლმა რაები დაუწვა, იმას ვეღარ ჩამოვთვლით, სურნელებათა ბაღის, არაბების "კამა სუტრასნაირი" წიგნის გამოცემა კი ასევე დიდი ომით მოახერხა.
რა ეროტიკა და სექსი ჰქონდა ატეხილი, ძნელი სათქმელია, ოღონდაც, ესენი სკანდალური წიგნები იყო და ამიტომაც დარჩა ისტორიაში მათ მთარგმნელად, თორემ უამრავი სხვა რამ საინტერესო და მნიშვნელოვანი დაწერა. როგორც მოხდება ხოლმე ასეთი კაცების ცხოვრებაში, რომ ყველაზე ხმაურიანი გადაურჩებათ.
ამიტომაც ასე მოიხსენიებენ - სერ რიჩარდ ბარტონი, "კამა სუტრას" მთარგმნელი.
იოლი მისახვედრია, ძველ დროში ამ კაცის სახელი არ გამეგონა. საბჭოთა ეპოქაში ასეთ ძიებს არ შემოგვაწვდიდნენ ხოლმე, რა იცი, მაინც, სახიფათო ხალხი იყოო, უსახიფათოესი, შეიძლება ითქვას.
პერესტროიკა რომ დაიწყო, წიგნები გამოიყარა და იმათ შორის გამოჩნდა "კამა სუტრაც", რუსულად, რასაკვირველია. ქართულად, რაღაც თვითგამოცემითი უფრო მახსოვს, ოღონდ კი მე ის "კამა სუტრა" რუსულად არ მიყიდია. იმ დროში იმდენი რამე იყო საყიდელი, რაღა "კამა სუტრას" დავეტაკებოდი. ძაან წიგნები გამოდიოდა.
მერე კიდევ ისე გამოვიდა, რომ მაინც მომიწია ამ "კამა სუტრას" ყიდვა, მაგრამ ინგლისურად და სწორედ ბარტონის გულისთვის. სწორედ მაქედან გავიგე, რომ ასეთი კაცი არსებობდა.
თბილისში ყოველთვის იყიდებოდა თხელყდიანი ინგლისური წიგნები, საკუთრივ ინგლისსა და ამერიკაში გამოცემული. ძირითადად, კლასიკა: ერთ-ორჯერ ვონეგუტი და რეი ბრედბერი გამოერია და ეგ იყო. ყველაზე მეტი "პინგვინის" გამომცემლობის კლასიკა იყო ხოლმე. ჩვეულებრივი ფოქეთბუქი შვიდი და ორმოცდაათი ღირდა. მერე ეს გამოცემები სერიული იერისა გახდა. ყველას ერთნაირი ყდა ჰქონდა სხვადასხვა ნახატით და ბლომად იყიდებოდა, ტომ სოიერებით, ქუხილიანი უღელტეხილებით, თოროს ტყის წიგნით და ყველაფრით, რაც მოგესურვებოდა. ჰოდა, იმათში გამოერია ეს "კამა სუტრაც"; ბევრი ეწყო დახლზე და დავინახე.
მოკლედ, იქ პირველ გვერდზე რიჩარდ ბარტონის მოკლე ბიოგრაფია იყო და მივხვდი, ვიღაცა ჩანდა ღვთის პირიდან გადავარდნილი, ისეთი, რომლის შესახებ კითხვაც ყოველთვის დაგაინტერესებს და მისი სამოგზაურო წიგნები ხომ დაგაინტერესებს და დაგაინტერესებს.
მაგრამ საჯაროში რომ მოვქექე, ვერაფერი ვიპოვე. შეიძლება ცუდად ვეძებდი რუსულ კატალოგში, მაგრამ ვერ ვიპოვე და რას ვიზამდი?
კაცი-მანიაკი: აღმოჩენები ბრაზილიის მთებში, მისია დაჰომეაში, პირადი ჩანაწერი მექასა და მედინაში მოგზაურობის შესახებ, ხმალაობის ახალი სისტემა ინფანტერიისთვის, ორი მოგზაურობა გორილების მიწაზე, მიდიის მიწა, ხმლის წიგნი, ებრაელი, ბოშა და ისლამი და ასე დაუსრულებლად.
ეს წიგნების სათაურებია, ხოლო მის საჟურნალე სტატიებს კი თვლა არა აქვს.
აბა სად იშოვიდი ამ წიგნებს. აგე ინტერნეტი, მიდით და მოქექეთ, ახლა ყველაფერი იოლია. ერთხელ, ამერიკაში ვიყიდე მისი წიგნი. უფრო სწორად, ცოტა უცნაური წიგნი იყო, იქ ნაწყვეტები იყო მისი თხზულებებიდან სექსის შესახებ სამხრეთ ამერიკის ძველ ტომებში. წიგნს ეგრევე ერქვა, "ეროტიკული მოგზაური" და ის ნაწყვეტები მართლაც შოკისმომგვრელი იქნებოდა.
ოღონდაც, მე სხვა რამე მომიხდა, ერთი პატარა უცნაურობა და სერ რიჩარდ ბარტონსაც ამდენ ხანს იმიტომ ვიხსენებ.
ეს კაცი ლიტერატურულ პერსონაჟთან გავაიგივე. რატომ დამემართა, არ ვიცი, მაგრამ კარგა ხანს ნამდვილი და მოგონილი ერთი და იგივე ვინმე მეგონა.
ერთხელ, წიგნის მაღზიაში უმიზნო ბოდიალისას, გადავაწყდი რომანების სერიას ჰარი პაგეტ ფლეშმენის შესახებ. კაი გავრცელებული სერიაა ინგლისში, ცნობილი მწერლის და ჟურნალისტის, ფრეზერის რომანებია.
ოღონდ, მაშინ ეს არ ვიცოდი და ამ წიგნის კითხვა იქვე დავიწყე. ყოველთვის კი ვერ იყიდი, ძვირია.
ძველებურ, მადლიან სათავგადასავლო ხერხზე იყო ნაწერი, ვითარცა გენერალ ფლეშმენის ვითომდა მემუარები და სულ თორმეტი წიგნია, თუ არ ვცდები.
მერე და მერე, ამ ნაყალბევი მემუარების კითხვა რომ დავიწყე და დიდადაც ჩავუტკბი, ერთ მშვენიერ დღეს ფლეშმენი რიჩარდ ბარტონში ამერია.
ეს გამოგონილი გენერალი მოგზაური სულაც არ იყო, მაგრამ სწორედ იმ სამყაროებში საქმიანობდა და იბრძოდა, რომლებშიაც ბარტონს ედგა ფეხი და წიგნებიც ისე კოხტად იყო დაწერილი, რომ ეტყობა რომელიღაც წამს, დაუნახავ ადგილას ამერია.
ახლაც ასე მაქვს თავში, რიჩარდ ბარტონი რომ გამახსენდება, ფლეშმენის რომანების ყდებს ვხედავ.
იცით, რა არის? ჩვენ ჟიულ ვერნს ვკითხულობდით ბავშვობაში, რაიც გადასარევია, მაგრამ უამრავი სხვა რამეც არსებობდა, რასაც არ გამოსცემდნენ.
ამ ფლეშმენის სერიაზე კი არ ვამბობ. ეს ძველი არ არის, ჩვენი დროისაა, ავტორი საერთოდაც წლეულს გარდაიცვალა. მაგრამ, საერთოდ, უამრავი რამ არსებოდა, რაზეც ადამიანები იზრდებოდნენ. იმ ჟიულ ვერნისაც აბა რა ვიცით, ერთი რომანი აქვს, საქართველო მეტად წარმოჩინებული ყოფილა შიგა, ხვამლის მთაში განძეულის ძიებით და მთელი ამბით. მე არ წამიკითხავს, შემთხვევით ჩამოვარდნილ ლაპარაკში მიხსენეს. ყველაზე სქელი წიგნია მაგისაო.
ფლეშმენს მივუბრუნდები.
ინგლისელების, იცით, რა მომწონს?
ძალიან კოხტად აგრძელებენ ძველ საქმეებს. იქ თითქოს არაფერი შეწყვეტილა ძველი დროიდან.
ფრეზერს ფლეშმენი ცარიელ ადგილზე სულაც არ მოუგონია. რიჩარდ ბარტონის თანამედროვე ვექილმა და რომანისტმა, ტომას ჰიუზმა ოდესღაც წიგნი დაწერა: "ტომ ბრაუნის სასკოლო დროება: რაგბის სკოლის ძველი მოწაფის ჩანაწერები". ჰიუზს ახლა ძეგლი უდგას რაგბის სკოლის ეზოში, ხოლო რაგბის სკოლა რა განთქმული რამეც არის, მოგეხსენებათ.
ჰოდა, იმ რომანში, არის რაგბის სკოლის მოწაფე ფლეშმენი, რომელიც ამ მთავარი გმირის მიჩაგვრას აწვება და ბოლოს გამორიცხავენ კიდეც სკოლიდან ლოთობისთვის.
სწორედ ეს ფლეშმენი გააცოცხლა ფრეზერმა და მისივე სიტყვებით მოგვიყვა მისსავე ამბავს, რომელშიაც მთავარი ის არის, რომ შესაძლოა, კაცი არც მამაცი იყო, არც კეთილშობილი, მაგრამ მაინც შეიქნე ომების გმირი და გენერალი ათასი ჯილდოთი.
სწორედ ეს კაცი ამერია სერ რიჩარდ ბარტონში. კარგახანს ისე ვფიქრობდი, რომ წინააღმდეგობებსაც ვერ ვამჩნევდი. ფლეშმენის ამბის მიხედვით გავიფიქრებდი, კი მაგრამ, ხომ ომში იყო იმ დროს და აფრიკაში როგორღა წავიდა-მეთქი. ერთხელაც მივხვდი, რომ სხვადასხვანი არიან, თუმცა, დანახვისას, მაინც ფლეშმენს ვხედავ და არა სახენაიარევ ბარტონს. მოკლედ, სახალისო ამბავია, დაბნეულობის საკითხში.
ფლეშმენის ცრუ მემუარებში კი ასევე გვარიანი პერსონაჟები აღმოვაჩინე. მაგალითად, მადაგასკარის დედოფალი რანავანოლა: დიდი სისხლისმსმელი ქალი. მაგრამ აბა ფლეშმენი რის ფლეშმენია. ეტყობა, რიჩარდ ბარტონსაც ჰქონდა ასეთი თავგადასავლები. შეიძლება არც სადმე უხსენებია, მაგრამ მისმა ცხოვრებამ იმდენი ისტორია დაიტია, რომ, აბა, რას გაუგებ. ადამიანს სამი ცხოვრება გამოსდის, საზოგადოებრივი, პირადი და საიდუმლო. ჰოდა, აბა, როგორ გამოთვლი.
ერთი ის მახსენდება, რომ მგონი დამასკოში, თუ, არ მახსოვს სად, სადღაც არაბეთში, ბარტონი და მისი ცოლი ლედი ჯეინ დიგბის გადაეყარენ და დიდი მეგობრობა გააჩაღეს. ლედი ჯეინ დიგბი კი, ო, ჰო, ჰოოოოო,…ვისი ცოლი აღარ ყოფილა იმ დროში და რა მოგზაურობები არ გაუწევია.
… ბოლოს მავან არაბ ამირას გაუმიჯნურდა და იმას გაჰყვა. ხალხი სულ წყალში ხტებოდა მისი გულისთვის, დუელებში ეჯახებოდნენ, მეფეები კი ლამის ვენებს იჭრიდნენ... ეგეთები იყვნენ ეს ბაირონისგან ანასხლეტი ქალები და კაცები... აბა ცხოვრება მარტო სამსახური და ტელევიზორი ხომ არ არის? ტანგანიკას ტბაც არის, გორილაც, მოპარული სამხრეებიც და ოაზისში შეყვარებული ბედუინიც. ეგრე იყო, ყოველ შემთხვევაში. ახლა კიდევ... ჩაჯექი თვითმფრინავში და დღის ბოლოს სხვაგან ხარ. თუ ტურბულენტურში არ მოყევი, არც რამე შეგაწუხებს.
თუ ატყობთ, თავი რაებით მაქვს გამოტენილი.
რაღაც დონ კიხოტის სინდრომის მსგავსი შემეყარა, ამ ტიპებთან დაკავშირებით. იმას ამადის გალელზე ბოდვამ მოუწია, მე კიდევ რიჩარდ ბარტონი ჩავიხვიე: ანთროპოლოგი, რომელიც ხმალაობდა, კამოენშის სონეტებს თარგმნიდა პორტუგალიურიდან და ეკვატორელი ველურების სექსუალურ მითოლოგიას აღწერდა, თან კი ამბობდა, ცუდი ვარ, უსაზიზღრესიო. ტყუილად ხომ არ ეძახდნენ ხალხში ავარა დაკის, თუ ხულიგან დიკს, თუ ბანდიტ დიკს.
ეგრე იცის სათავგადასავლო ისტორიების კითხვამ.
მწერალი იყო თუ არა, რიჩარდ ბარტონი, სრულიად სამწერლობო კაცი გახლდათ. ბოლოს და ბოლოს, დოქტორ უოტსონის თანამედროვე იყო და დიდი რამე, თუ წერას გაბედავდა. ის ჰომოსექსუალისტობის ამბავი კი, აი, რატომ აუტეხეს: ინდოეთში, ოფიცრად ყოფნისას, პოლკში ერთი ოხერი ამბავი გასკდა. მავანი ოფიცრები ბორდელში დაიარებიანო. ამას ოფიცრებს ვინ აუკრძალავდა, მაგრამ სათავცემო ის იყო, რომ ბორდელი კაცებისა ყოფილიყო, აღმოსავლურად რომ მოვთარგმნოთ, საბიჭე, ჩვენთან ძველად გავრცელებული სიტყვით: სათუქსუსო. ჰოდა, გენერალს დაუვალებია, კაპიტანო ბარტონ, მიდი და კარგად შეისწავლე მაგ სამარცხვინო ადგილის ვითარება და წერილობითი ანგარიში წარმომიდგინეო. ანგარიში კი ისეთი ამომწურავი ყოფილა, ვითარცა მეცნიერული გამოკვლევა და ხმა გავარდნილა, შეუძლებელია, ისეთ კაცს დაეწერა, თვითონაც რომ არ ყოფილიყო ნამყოფი იმ ბორდელშიო.
მეორე მხრივ კი, წერა, ბარტონმა რომ იცოდა, ისეთი უნდოდა, კვლევაც, რასაკვირველია, და თემაც ხომ სამისო იყო და სამისო. ჰოდა, იმარჩიელეთო.
ბარტონს უყვარდა ბუნდოვანება პირად საკითხებში, ყოყოჩობდა ამით, თუ რა იყო, არ ვიცი.
ავღანეთის ომი რომ დაიწყო, ოქსფორდის სტუდენტად მყოფი ისეთ დღეში ვიყავი, რომ შვეიცარიელ დაქირავებულთა ცნობილ რაზმებშიც ჩავეწერებოდი და საფრანგეთის უცხოურ ლეგიონშიც, რაც მე იმ ავღანელებს ვლოცავდი, რომ ომში წასვლის საშუალება მომცესო, - აი, ასეთი კაცი იყო, - იმ დროს არაფრისთვის ვიყავი მზად, გარდა იმისა, რომ ორშაურად მოვეკალი ტყვიას, მაგრამ მაინც ასე მიჯობდაო.
ეგეთი დრო იყო და ეგეთი კაციც იმიტომ დაიბადა, ალბათ.
ვეღარ გაიგებ, ნამდვილია თუ მოგონილი. მგონი, ამიტომაც ამერია იმ თაღლით გენერალში.

© „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“