Sunday, September 14, 2008

ნაჯმ ედ-დინ სა­მა­ნი

ნაჯმ ედ-დინ ას-სა­მა­ნი. სი­რი­ე­ლი ნო­ვე­ლის­ტი და დრა­მა­ტურ­გი. და­ი­ბა­და 1959 წელს ალ­ე­პო­ში. 1976 წელს თე­ატ­რის სცე­ნა­ზე და­იდ­გა მი­სი პირ­ვე­ლი პი­ე­სა "მი­მი ქა­ლაქს ეძ­ებს", რო­მელ­საც 1977 წელს მე­სა­მე თე­ატ­რა­ლურ ფეს­ტი­ვალ­ზე პრე­მია მი­ე­ნი­ჭა. გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი აქვს ნო­ვე­ლე­ბის რამ­დე­ნი­მე კრე­ბუ­ლი. არ­ის არ­აბ მწე­რალ­თა კავ­ში­რის წევ­რი.


ბომ­ბი


არ­ა­ბუ­ლი­დან თარ­გ­მ­ნა იზ­ოლ­და გრძე­ლი­ძემ

ბე­ბი­ა­ჩემ­მა სა­დი­კამ მო­ცახ­ცა­ხე ხე­ლით ჩა­მოხ­ს­ნა შა­ვი მო­სას­ხა­მის ქა­მარ­ზე და­კი­დე­ბუ­ლი რკი­ნის დი­დი გა­სა­ღე­ბი და დაღ­ლი­ლი თვა­ლე­ბით ხის მო­ჩუ­ქურ­თ­მე­ბულ კარ­ზე ბოქ­ლომს და­უწყო ძებ­ნა... ცხრა წლის ბი­ჭი მის სი­ახ­ლო­ვეს ვდგა­ვარ. ერ­თი სუ­ლი მაქვს შე­ვი­სუნ­თ­ქო სურ­ნე­ლი, რო­მე­ლიც მი­სი ძვე­ლი სახ­ლის კა­რის გა­ღე­ბის­თა­ნა­ვე და­იფ­რ­ქ­ვე­ვა და რო­მელ­საც არც ერ­თი იმ სახ­ლის სურ­ნე­ლე­ბა არ წა­ა­გავს, სა­დაც შევ­სულ­ვარ ან აწი მო­მი­წევს შეს­ვ­ლა... მის ტან­საც­მელ­საც იგ­ი­ვე სუ­ნი უდ­ის, მის სად­ღე­სას­წა­უ­ლო ნამ­ცხ­ვ­რებ­საც; აც­ხობს და მოწ­ნუ­ლი კა­ლა­თე­ბით უგ­ზავ­ნის თა­ვი­სი ვა­ჟე­ბის, ქა­ლიშ­ვი­ლე­ბი­სა და მოყ­ვ­რე­ბის ოჯ­ა­ხებს. თა­ნაც მაფ­რ­თხი­ლებს, დღე­სას­წა­უ­ლის შემ­დეგ ყო­ვე­ლი კა­ლა­თა და­ვუბ­რუ­ნო. მეც ვუბ­რუ­ნებ ცა­რი­ელ, მაგ­რამ სურ­ნე­ლო­ვან კა­ლა­თებს.

გზა და­მით­მო შე­სას­ვ­ლე­ლად. შე­ვე­დი გაბღენ­ძი­ლი და თავ­ნე­ბა.

- გაბ­რა­ზე­ბუ­ლი ვარ შენ­ზე, ბე­ბო.

კა­რი მი­ხუ­რა, თით­ქოს შე­მოჭ­რი­ლი სიცხის ტალ­ღა გა­რეთ მო­ის­რო­ლა. დე­რეფ­ნის სიგ­რი­ლე შე­ი­სუნ­თ­ქა. თავ­სა­ბუ­რა­ვი მო­იძ­რო. ინ­ით შე­ღე­ბი­ლი მჭიდ­როდ დაწ­ნუ­ლი თმა გა­მო­უჩ­ნ­და. საყ­ვე­დუ­რით და­ვას­წა­რი:

- არ დამ­ტო­ვე მე­ყუ­რე­ბი­ნა დე­და­ჩე­მის­თ­ვის. ის ხომ ჩემს დას აჩ­ენს!

ჩემ­ს­კენ გად­მო­ი­ხა­რა ღი­მი­ლით:

- დე­და­შე­ნი და­ღა­მე­ბამ­დე არ იმ­შო­ბი­ა­რებს.

- და მინ­და.

თმებ­ზე ხე­ლი მო­მი­ცა­ცუ­ნა.

- ღმერ­თ­მა ქნას! ისე კი, მარ­თ­ლა გჭირ­დე­ბათ სახ­ლ­ში თვალ­ხა­ტუ­ლა გო­გო, რომ გი­პატ­რო­ნოთ.

დე­რე­ფა­ნი სი­ცი­ლით ჩა­ი­ა­რა. სახ­ლის ეზო გა­დაკ­ვე­თა და მოწყ­ვე­ტით და­ეშ­ვა ლი­მო­ნის ხის ქვეშ მდგარ მოწ­ნულ სკამ­ზე... არ მო­უქ­ცე­ვია ყუ­რად­ღე­ბა, რო­გორ ამ­ო­ვი­ღე მუ­ჭე­ბით ეზ­ოს აუზ­ი­დან წყა­ლი და შე­ვის­ხი სა­ხე­ზე, კი­სერ­ზე. თმა და­ვის­ვე­ლე აგ­ვის­ტოს თა­კა­რა სიცხე­ში მქრო­ლა­ვი სი­ოს ძი­ე­ბა­ში. ცო­ტა შევ­გ­რილ­დი. ვცდი­ლობ სახ­ლ­ში ატ­ე­ხი­ლი გნი­ა­სი და­ვი­ვიწყო... აღ­ელ­ვე­ბუ­ლი მა­მა­ჩე­მი ბე­ბი­ა­ქა­ლის სკა­მით ხელ­ში. ის­იც, უმ იბ­რა­ჰი­მი, უკ­ან მოს­დევს. დე­და­ჩე­მი - რამ­დენ­ჯე­რაც მუც­ლის ტკი­ვი­ლი წა­მო­უვ­ლის, ყვი­რის და ოთ­ახ­ში ბოლ­თა­სა სცემს. ფა­ცა-ფუ­ცი გა­უ­დით დე­ი­დებ­სა და მა­მი­დებს. ის­ი­ნი სახლს მე­ოთხე ძე­ო­ბის­თ­ვის ამ­ზა­დე­ბენ.

ბე­ბი­ა­ჩემს ჩა­ვე­ხუ­ტე:

- დე­და მე­დარ­დე­ბა.

თავ­ზე მის­ვამს ხელს, რო­მელ­საც ინ­ის სუ­ნი უდ­ის. მას თა­ვი­სე­ბუ­რად ეხ­ერ­ხე­ბა ჩე­მი დამ­შ­ვი­დე­ბა და და­ყო­ლი­ე­ბა მას მე­რე, რაც ორი წლის ბი­ჭი თა­ვის სახ­ლ­ში გა­და­მიყ­ვა­ნა საცხოვ­რებ­ლად, სი­მარ­ტო­ვე რომ გა­ე­ხა­ლი­სე­ბი­ნა ბა­ბუ­ა­ჩე­მის სიკ­ვ­დი­ლი­სა და და­ქორ­წი­ნე­ბუ­ლი ვა­ჟე­ბის ცალ­კე გას­ვ­ლის შემ­დეგ.

- ბე­ბო, რო­გორ იბ­ა­დე­ბა ბავ­შ­ვი?

დიდ­ხანს იც­ი­ნო­და.

- მარ­ტი­ვად, ჩე­მო კარ­გო.

- ამ საქ­მის და­საწყი­სი სიტ­კ­ბო­ე­ბაა, მი­სი ბო­ლო კი, ტან­ჯ­ვა-წა­მე­ბა.

დღეს ვხვდე­ბი კი, რა­ტომ იც­ი­ნო­და დიდ­ხანს?.. იქ­ნებ ნათ­ქ­ვა­მის მსგავს ის­ეთ ფრა­ზას ეძ­ებ­და, რო­მე­ლიც ცხრა წლის ბავ­შ­ვის­თ­ვის გა­მო­ცა­ნად დარ­ჩე­ბო­და და იმ­ა­ვე შე­კითხ­ვებს გა­უ­ჩენ­და.

მეც მი­ვა­ყო­ლე:

- ბე­ბო, რო­გორ გავ­ჩ­ნ­დი?

- შენ გაჩ­ნ­დი, რო­ცა ფრან­გებ­მა ქა­ლაქ­ში ბომ­ბი ჩა­მო­აგ­დეს.

წინ გა­ვე­ჭი­მე:

- ბომ­ბი?!.. მარ­თ­ლა?.. ბომ­ბი? ქვე­მე­ხი­დან ის­რო­ლეს თუ თვით­მ­ფ­რი­ნა­ვი­დან?

- მა­შინ თქვეს, თვით­მ­ფ­რი­ნა­ვი­და­ნო. მე თი­თონ არ მი­ნა­ხავს, ჩე­მო ბი­ჭო. მო­უც­ლე­ლი გახ­ლ­დით დე­და­შე­ნის გა­მო. აბუ დი­ა­ბის წის­ქ­ვი­ლის მსგავ­სი ხმა შე­მო­მეს­მა. ვი­ფიქ­რე, ბე­ბი­ა­ქა­ლის სკა­მი გა­დაბ­რუნ­და და იმ­ის ბრა­ხუ­ნია-თქო. ვთქვი... ფუი, ეშ­მაკს! ფუი, ეშ­მაკს! მტერ­სა და მო­შურ­ნეს თვალ­ში ნა­ცა­რი... მე­რე მი­წა იძ­რა კარ­გა გვა­რი­ა­ნად. ღმერ­თო გვიშ­ვე­ლე! ვხე­დავ ქვა­ბი­დან წყა­ლი გად­მო­იქ­ცა პრი­მუს­ზე და ორთ­ქ­ლით გა­ივ­სო სამ­ზა­რე­უ­ლო. სახ­ლის ში­და ეზ­ო­ში გა­მო­ვე­დი. ალ-უმ­ა­რის მე­ჩე­თის მი­ნა­რე­თი­დან ღმერ­თის დი­დე­ბა შე­მოგ­ვეს­მა. ეკ­ლე­სი­ა­შიც შე­მოკ­რეს ზარს. შემ­დეგ უბ­ან­ში ხმამ შე­მო­აღ­წია: იდ­ლი­ბის მკვიდ­რ­ნო, ვა­ჟე­ბო და ქა­ლიშ­ვი­ლე­ბო, მო­ხუ­ცე­ბო! გა­დით ვე­ნა­ხებ­ში, გა­ი­ქე­ცით, ფრან­გე­ბი ცი­დან გვი­შე­ნენ...

ბე­ბი­ა­ჩემ­მა სუ­ლი მო­ით­ქ­ვა...

- მე­რე ბე­ბო, გახ­ვე­დი ვე­ნახ­ში?

- რო­გორ გა­ვალ, პირ­ვე­ლი წყა­ლი უკ­ვე და­იღ­ვა­რა. ბე­ბი­ა­ქალ­მა ძა­ფი გა­სან­თ­ლა და გა­იქ­ცა. მა­მა­შენს და­ვუყ­ვი­რე, ხე­ლი მო­ე­კი­და დე­ი­და­შე­ნე­ბი­სა და მა­მი­და­შე­ნე­ბის­თ­ვის და ბა­ბუ­ა­შე­ნის ვე­ნახ­ში გაქ­ცე­უ­ლიყ­ვ­ნენ. ქა­ლე­ბი იატ­აკ­ზე მი­ლურ­ს­მუ­ლე­ბი­ვით დგა­ნან. არც ერ­თი არ იძვ­რის. ვუყ­ვი­რი­ვარ მათ... არ­ა­ვინ არ კვდე­ბა დრო­ზე ად­რე. წა­დით... ან დაგ­ვ­კარ­გავთ ორს, ან დაბ­რუნ­დე­ბით და სა­მი დაგ­ხ­ვ­დე­ბით. წა­ვიდ­ნენ. ქა­ლაქ­ში დავ­რ­ჩით შე­ი­ხი, მღვდე­ლი, მე და დე­და­შე­ნი...

ნერ­წყ­ვი გა­დაყ­ლა­პა:

- მხო­ლოდ ერ­თი ბომ­ბი ჩა­მო­აგ­დეს და ამ დროს შენც დაგ­ვ­დე პა­ტი­ვი!

აღ­ელ­ვე­ბულ­მა მის წინ ინ­ა­ხით ჩა­ვი­მუხ­ლე.

- დი­დი იყო, ბე­ბო?

- არ ვი­ცი... ორი-სა­მი დღის შემ­დეგ ბა­ბუ­ა­შე­ნი რამ ჰამ­და­ნის მი­მარ­თუ­ლე­ბით წა­ვი­და, მეც მას­თან ერ­თად და ხალ­ხიც ჩვენ გა­მოგ­ვ­ყ­ვა... ვნა­ხეთ სიგ­რ­ძე-სი­გა­ნით ორი წყრთა ორ­მო. ჩა­ვი­და ბა­ბუ­ა­შე­ნი იმ ამ­ომ­წ­ვარ მი­წა­ში და ამ­ო­ი­ტა­ნა რკი­ნის შა­ვი ნა­ტე­ხი. ხალ­ხ­მა ყვი­რი­ლი მორ­თო... ის­მა­ილ ეფ­ენ­დი, შე­იძ­ლე­ბა ხე­ლებ­ში აგ­ი­ფეთ­ქ­დეს. მეც ვიშ-ვი­ში გა­მი­დის. ბა­ბუ­ა­შენ­მა იყ­ვი­რა... ვი­საც სიკ­ვ­დი­ლის ეშ­ი­ნია, ნუ მომ­ყ­ვე­ბა. გაგ­ვე­ცა­ლა და ქა­ლა­ქის­კენ აიღო გე­ზი. მე უკ­ან და­ვე­დევ­ნე... ჩე­მი ქმა­რია და მო­ვა­ლე ვარ ჯო­ჯო­ხეთ­შიც გავ­ყ­ვე.

ფე­ხის წვე­რებ­ზე შემ­დ­გა­რი ვხტი­ვარ. ის ნა­ტე­ხი სახ­ლ­შია და მე არ ვი­ცი?!

ბე­ბი­ა­ჩემ­მა ამ­ო­ი­ოხ­რა:

- ბა­ბუ­ა­შე­ნის ოთ­ახ­ში იდო მა­გი­და­ზე, სა­ნამ მოკ­ვ­დე­ბო­და. მე­რე... კა­რა­და­ში შე­ვი­ნა­ხე.

მი­ვა­ტო­ვე და ბა­ბუ­ა­ჩე­მის ოთ­ა­ხის­კენ გავ­ვარ­დი. ხტო­მა-ხტო­მით ავ­ლიე სა­ფე­ხუ­რე­ბი და "ოთხ­კუთხა" კა­რი შე­ვა­ღე. შე­ვე­დი. კედ­ლის კა­რა­დის პირ­ვე­ლი კა­რი გა­მო­ვა­ღე, მე­რე მე­ო­რე და ვი­პო­ვე ის... რკი­ნის შა­ვი ნა­ტე­ხი. წა­მა­ხუ­ლი წვე­რე­ბით. ორი ნა­ბი­ჯით უკ­ან და­ვი­ხიე... შე­მე­შინ­და ხე­ლი და­მე­კა­რე­ბი­ნა ან ამ­ე­ღო. ოთ­ა­ხის შუ­ა­გულ­ში მდგარ მრგვალ მა­გი­დას წრეს ვურ­ტყამ. თვა­ლი შე­ვავ­ლო ბა­ბუ­ა­ჩე­მის კე­დელ­ზე ჩა­მო­კი­დე­ბულ სუ­რათს. წარ­მო­ვიდ­გი­ნე, რომ მამ­ხ­ნე­ვებს: გა­ბე­დეო. ნელ-ნე­ლა მი­ვუ­ახ­ლოვ­დი. ჯერ თი­თი შე­ვა­ხე. ჟან­გის წე­ბოვ­ნო­ბა ვიგ­რ­ძე­ნი. მთე­ლი ტა­ნით მის­კენ და­ვი­ხა­რე და ხელ­ში ავ­ი­ღე პირ­ვე­ლად... მე­ო­რედ კი, ბე­ბი­ა­ჩე­მის სიკ­ვ­დი­ლის შემ­დეგ, რო­ცა მა­მი­დე­ბი და ბი­ცო­ლე­ბი ძვე­ლი სახ­ლის ნივ­თებს, მის სა­ი­დუმ­ლო­ე­ბებ­სა და სულს ინ­ა­წი­ლებ­დ­ნენ, ვუთხა­რი მათ:

- და­მი­ტო­ვეთ სა­მახ­სოვ­როდ.

გა­ე­ცი­ნათ გა­ო­ცე­ბუ­ლებს ჩემს არ­ჩე­ვან­ზე. მი­ვა­ტო­ვე ის­ი­ნი და კი­ბე­ზე და­ვეშ­ვი; არ­აფ­რად ჩა­ვაგ­დე მა­თი დამ­ცი­ნა­ვი შე­ნიშ­ვ­ნე­ბი. ჩვე­ნი სახ­ლის­კენ გა­ვე­მარ­თე. რამ­დე­ნი­მე ვიწ­რო შე­სახ­ვე­ვი გა­ვი­ა­რე და ალ-ჯა­ლას ქუ­ჩა­ზე გა­მო­ვე­დი. არ­ა­ვინ და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლა ჩე­მით და არც იმ­ით, რაც ხელ­ში მე­კა­ვა. მხო­ლოდ ერთ­მა შე­ავ­ლო თვა­ლი და ჩა­მი­ა­რა... ჩემს ოთ­ახ­ში შე­ვი­ტა­ნე და ჩე­მი სა­წე­რი მა­გი­დის კუთხე­ში მო­ვა­თავ­სე. ამ წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში მის დახ­ლე­ჩილ ზე­და­პირს ჟან­გი მო­შორ­და.

აი, ის ახ­ლაც აქაა... მი­ყუ­რებს ცი­ვად. მეც მას შევ­ც­ქე­რი, რო­დე­საც ჩემს მოთხ­რო­ბას ვწერ. თით­ქოს ხელს მიშ­ლის შე­სა­ფე­რი და­სას­რუ­ლის პოვ­ნა­ში... ვტო­ვებ მა­გი­და­ზე მი­მობ­ნე­ულ ფურ­ც­ლებს და ოთ­ა­ხი­დან გავ­დი­ვარ, ღა­მის ჰა­ე­რი რომ შე­ვი­სუნ­თ­ქო. სი­გა­რეტს ვუ­კი­დებ. ძვე­ლი სე­ნი­ვით მახ­სე­ნებს თავს ჩვე­ნი ოჯ­ა­ხის ტრა­დი­ცი­უ­ლი ხუმ­რო­ბის სა­გა­ნი.

ჩემს თავს ვე­კითხე­ბი:

- რა ჭკუ­ა­ზე იდგ­ნენ გე­ნე­რა­ლი კატ­რუ და მი­სი ინგ­ლი­სე­ლი მო­კავ­ში­რე­ე­ბი, რომ ჩე­მი და­ბა­დე­ბის დროს ბომ­ბი ააფ­ეთ­ქეს?

აივ­ან­ზე ვდგა­ვარ და ჩემ­თ­ვის ვი­ცი­ნი... სა­წე­რი მა­გი­დის კუთხი­დან ჩე­მამ­დე აღ­წევს ყრუ ხმა, რო­მე­ლიც ცი­ვი მე­ტა­ლის ქვი­თინს წა­ა­გავს და დამ­წ­ვა­რი მი­წის სურ­ნე­ლი უდ­ის.

(c) ”არილი”

შოთა იათაშვილი

მუტანტური "ვირის აპოლოგია"


ზაზა ბურჭულაძე, სახარება ვირისა (რომანი). გაგა ლომიძის კომენტარებით. თბ. "ლოგოს პრესი", 2004.


დახედავს წიგნს რიგითი მკითხველი და ხელად აღშფოთდება: "ესეც მორიგი მკრეხელობა!" და აბა სხვა რა ჩარაა, თუკი წიგნს "სახარება ვირისა" ჰქვია გულისსახეთქად და ავტორიც ბოლო პერიოდის ერთ-ერთი ყველაზე სკანდალური პროზაიკოსი ზაზა ბურჭულაძეა? ყდას გადაშლი, თავფურცელს დახედავ და წერია: სახარება ვირისა გაგა ლომიძის კომენტარებით. და, ცხადია, რისხვაც მატულობს: ესღა გვაკლდა: გაგა ლომიძე - იოანე ოქროპირი!
მაგრამ თუ არ ვიჩქარებთ შეფასებაში, სამჯერ პირჯვარს გადავისახავთ, "ფუი ეშმაკს" და "ჯვარი აქაურობასა"-ს ვიტყვით და კითხვას შევუდგებით, აღმოჩნდება, რომ სკანდალური ავტორის ეს წიგნი გაცილებით ნაკლებადაა სკანდალური და პრინციპში სათაურს თუ არ ჩავთვლით, სკანდალურობის ბევრი არც არაფერი სცხია: წიგნი სკანდალური კი არა, კულტუროლოგიურია. ადამიანის პირით ამეტყველებული ვირი, მსგავსად ბალაამის ვირისა (წიგნს ეპიგრაფად სწორედ ეს ბიბლიური ისტორია უძღვის), კაცობრიობის წინაშე თავისი დიდი ღვაწლის წინაშე მოუთხრობს მკითხველს. და ნელ-ნელა ჩვენს წინაშე მდიდარი პანორამა იშლება: ანტიკური ხანიდან მოყოლებული დღევანელობამდე, სხვადასხვა რელიგიური თუ ლიტერატურული გამოცდილების მქონე ვირები ერთ კრებით სახეში ერთიანდებიან და გვაჯერებენ, რომ მხოლოდ თანამედროვე, გაუხეშებულ და გაყალბებულ "ვირულ ეპოქაში" მოხდა მათი პოზიტიური ხატისა თუ ანიმალისტური მისიის ნეგატიურით შეცვლა.
ტექსტი დაძეძგილია კულტუროლოგიური იმიჯებითა თუ მინიშნებებით, მაგრამ ვინაიდან საქმე მაინც მხატვრულ ნაწარმოებთან გვაქვს და არა კულტუროლოგიურ გამოკვლევასთან, ზაზა ბურჭულაძე არ ცდილობს იყოს მთხრობელი ლექსიკონური ინფორმაციისა და სწორედ ამიტომ ხდება აუცილებელი კომენტარები, სადაც ინაცვლებს ის, რასაც სტრიქონებს შორის გულისხმობს ავტორი. თუმცა ეს კომენტარები მხოლოდ და მხოლოდ "ვიროლოგიური" სახიათის არაა, ძალიან გამოწვლილვითაა და, ჩემი აზრით, ჭარბ ინფორმაციასაც შეიცავს ოდნავ მაინც განათლებული ადამიანისათვის.
მოკლედ, ბალაამის ვირი, იესოს ვირი, აპულეუსის ვირი, ხიმენესის ვირი... ვტრიალებთ ამ უცნაურად საინტერესო სამყაროში და ამავე დროს, საიდან სადაო და, გალაკტიონის სახე, გალაკტიონის თემაც ჩნდება ნაწარმოებში. ჯერ თავიდანვე, ავტორი ყვება, თუ როგორ შეიტყო ლიტერატურულმა სამყარომ, მისმა სამეგობრომ, რომ იგი გალაკტიონზე წერს რომანს და როგორაა შეწუხებული ამ ფაქტისადმი გადამეტებული ინტერესით. არადა, ის გალაკტიონზე კი არა წერს, ის გალაკტიონით (ხაზგასმა ჩემია. შ. ი.) წერს და მორჩა. ცოტა მოგვიანებით მთხრობელი ვირი ყვება, როგორ გამოეცხადა მას უფლის ანგელოზი და როგორ უბრძანა, გალაკტიონით ემეტყველა: ყოველივე ეს ინტრიგას ზრდის. მკითხველი ელის, რომ ნელ-ნელა "სახარება ვირისა" გალაკტიონის ენით დაიწყებს მეტყველებას და არა იმ ღვლარჭნილი, ჩიქორთული ქართულით, რომლითაც აქამდე მეტყველებდა. გაჩნდება გალაკტიონისეული სიმბოლიკა, სახეობრივი აზროვნება და ა. შ. - გაჩნდება რაღაც ფორმით: სტილიზებულად, პაროდიულად, გულისა და სულისმიერად თუ ვინ იცის, როგორ, მაგრამ გაჩნდება.
და აი, პირველი პასაჟი: მოზრდილი სქოლიო, სადაც დეტალურადაა განხილული "ლურჯა ცხენები" და კეთდება დასკვნა, რომ პოეტი ლექსში თავის თავს აიგივებს იესო ქრისტესთან, ხოლო ლურჯა ცხენების ადგილას იგულისხმებიან ლურჯა ვირები. უბრალოდ, გალაკტიონმა რატომღაც არ ისურვა საიდუმლო ბოლომდე გაეხსნა. ამ მცირე გამოკვლევის სხვადასხვანაირი აღქმა შეიძლება: ერთმა შეიძლება უბრალოდ გულიანად იცინოს ამაზე, მეორე აღშფოთდეს, მესამემ კი თემურ დოიაშვილს ამ სქოლიოს ალმანახ "გალაკტიონოლოგიის" შემგომ ტომში დაბეჭდვა ურჩიოს. ყოველ შემთხვევაში, "ლურჯა ცხენების" "ვირული ანალიზით" კიდევ უფრო იზრდება ამ აპოკრიფული "სახარების" გალაკტიონიზაციის მოლოდინი.
მაგრამ წიგნის ესთეტიკა გალაკტიონისაკენ სვლას არ იწყებს. უბრალოდ, წიგნის მეორე ნაწილში გალაკტიონი შემოდის, როგორც პერსონაჟი - საბჭოთა მწერლებისა და ოფიციალური მწერლური თუ არამწერლური სტრუქტურების წნეხქვეშ მოყოლილი. კარიკატურული, ფელეტონური ჩვენება მაშინდელი მწერალ-ფუნქციონერების სახისა, ჩემი აზრით, უკვე დრომოჭმული, ათასჯერ დაწერილ-წაკითხული და მოსაწყენი ამბავია. გალაკტიონის სახეც, რომელიც ფაქტიურად მხოლოდ ამ ფუნქციონერ-მწერლებთან კონფლიქტით იხატება (საყვედური: როგორ შეიძლება ხედავდე "სიზმრებს არაჩვენებურს"?), არადამაჯერებელია. თანაც, ნაწარმოების ამ ნაწილის მხატვრული სისუსტე კიდევ უფრო იკვეთება პირველ ნაწილთან და საერთოდ, ტექსტის საწყის იდეასთან შედარებისას. საინტერესო კულტუროლოგიული ძაფი, კულტუროლოგიური ნარატივი მოულოდნელად წყდება, და რისთვის? პრინციპში, არც არაფრისთვის. წყდება და აღარც გრძელდება - ასევე მოულოდნელად, თავმოუბმელად სრულდება.
საბოლოოდ რჩება შთაბეჭდილება, რომ ზაზა ბურჭულაძის ამ ტექსტში მოხდა მუტაცია: ავტორის ცნობიერებაში არსებული ორი დამოუკიდებელი თემა, ორი დამოუკიდებელი რომანის იდეა ერთმანეთს არაბუნებრივად შეერწყა და შედეგად მივიღეთ რომანი-მუტანტი, კულტუროლოგიის და ფელეტონის მახინჯი სინთეზი, ლურჯა ცხენისა და ლურჯა ვირის ნაჯვარი - უნაყოფო ლურჯა ჯორი.
იქნებ ვინმეს გაუჩნდეს კითხვა: იქნებ ეს გააზრებული "ლიტერატურული ვირულობაა" ავტორის მხრიდან? მაგრამ რატომ? ზაზა ბურჭულაძესთან ხომ ვირი და ვირულობა პოზიტივია და არა ნეგატივი! არა... ჩემი აზრით, ესაა, უბრალოდ აკიდებული ტვირთის არავირულად ვერგაქაჩვა, საქმის შუა გზაზე მიტოვება, იდეის ჩაფლავება. თუმცა, იდეაზე კიდევა გვაქვს სალაპარაკო. საქმე ისაა, რომ ეს იდეა, რომელიც ასეთი უცნაური და ორიგინალური ჩანს, ყოველ შემთხვევაში ქართული ლიტერატურისათვის მაინც, სინამდვილეში ქართულ ლიტერატურაში უკვე არსებობს და მაღალმხატვრული ფორმითაც. 1991 წლის "ცისკრის" მე-7 ნომერში გამოქვეყნდა შოთა ნიშნიანიძის პოემა "ვირის აპოლოგია" და ჩემი აზრით, შოთა ნიშნიანიძის ეს გვიანდელი და ნაკლებად ცნობილი ნაწარმოები ერთ-ერთი საუკეთესოა მის შემოქმედებაში. სათაურიდანაც ჩანს, რომ ამ პოემის პათოსი ჩვენს მიერ განსახილველი ნაწარმოების მთავარ სათქმელს ბევრ რამეში ემთხვევა. განსხვავება ისაა, რომ შოთა ნიშნიანიძე ნათლად და გზის აუცდენლად, ბოლომდე მიჰყვა დასახულ მიზანს, და ვინ იცის, ათწლეულების განმავლობაში დაგროვილი პოეტური გამოცდილება სწორედაც ამ პოემაში ჩადო! "ვირის აპოლოგია" კომპოზიციურად ისე გამართულია და იმდენად დახუნძლულია სათქმელით, რომ მეტად ჭირს ციტატების დამოწმება. ამას ალბათ აჯობებს ის გადმოვწეროთ, რაც მან პოემას ეპიგრაფად წაუმძღვარა: "О святая ослиность"... მიქელანჯელო
კაბალისტიკაში ვირი წმინდა ცხოველად და სიბრძნის სიმბოლოდაა მიჩნეული.
ჩემი სხეული, ამბოდა წმინდა ფრანცისკი, ჩემივე სულის ვირი ძმა არისო.
ფრანცისკელთა ორდენში შემავალი ბერი ვირის ტყავით უნდა შემოსილიყო და ორდენის წევრებისათვის თხოვნით უნდა მიემართა: ძმებო ვირებო, ვირი ვარ და ვირად მიმიღეთო.
რაკი "ვირის აპოლოგია" პოეტური ნაწარმოებია, იგი კულტუროლოგიური კვლევის ისეთ ხასიათს არ იღებს, როგორც ზაზა ბურჭულაძის "სახარება ვირისა", მაგრამ გაცილებით უფრო უცნაური დამთხვევა ხდება: შოთა ნიშნიანიძესთან, ისევე როგორც ზაზა ბურჭულაძესთან (ანუ პირიქით), ნაწარმოების ფინალში გალაკტიონი შემოდის! დიახ, იქაც და აქაც, ვირების პატივსაცემად და სადიდებლად შექმნილი ნაწარმოებების დასასრულს - გალაკტიონი! ამის გამგონე ადამიანმა შეიძლება იფიქროს, რომ ბურჭულაძის მხრიდან პლაგიატთან გვაქვს საქმე, მაგრამ მოდით, უფრო დაკვირვებით შევხედოთ ამ საკითხს: წამოიდგინეთ ადამიანი, რომელიც მინიმუმ ერთი წელი აგროვებს "ვირულ მასალას", კრიბავს, ახარისხებს, მხატვრულ ქსოვილში ადგილს უძებნის, ხან იერუსალიმშია, ხან ინდოეთში, ხან საბერძნეთში და ამ დროს აქვე, ცხვირწინ ასეთი შესანიშნავი "ვირული წყარო" ეგულება. განა ასეთ საკმაზს მოაკლებდა თავის წიგნს, მით უმეტეს, რომ რატომღაც გალაკტიონის რელსებზე გადასვლა აუხირებია და აგერ, აქაც უცებ გალაკტიონი ჩნდება... არა, აქ ნამდვილად ინფორმაციის არარსებობას აქვს ადგილი და ამ დამთხვევის უკან კი რაღაც მისტიკა თუ მაგია. ვინ იცის, იქნებ ზაზა ბურჭულაძეში შოთა ნიშნიანიძის მიერ აღწერილი იმ უცნაური კაცის სულია ჩასახლებული, რომელიც "პროფესიით ლიტერატორია, ცხოვრებით - ბედოვლათი, სულით - პოეტი", და რომელსაც
"უყვარდა პოეტები, უყვარდა ძაღლები (უფრო უპატრონო);
უყვარდა ჩიტები (უფრო ბეღურები),
მაგრამ ყველაზე უფრო ვირები უყვარდა,
უყვარდა და ებრალებოდა".
რაც შეეხება გალაკტიონს, ნიშნიანიძესთან იგი სახინკლეში ახალგაზრდა მგოსნებთან დგას და ყვება, თუ როგორ წავიდა ხუთკაციანი დელეგაცია შუა აზიაში, როგორ სცეს დიდი პატივი მასპინძლებმა და იქაური ადათის მიხედვით თავიანთი წმინდა ცხოველის, ვირის რძე დაალევინეს. როგორ გახდა გალაკტიონით დაწყებული რიგ-რიგობით ყველა ცუდად, დელეგაციის ხელმძღვანელმა როგორ დასჭყივლა თავჩაღუნულ და მომჩვარულ ინტელიგენციას: "თქვენ კი შეგარცხვინათ ღმერთმაო და... /… (გვასახელა ძამიკოებო, გვასახელა ქართველები!) / ბოლომდე გამოცალა ვირის რძით გაპიპინებული ჯამი".
ერთი სიტყვით, აქაც კომუნისტი ფუნქციონერის და გალაკტიონის დაპირისპირება... - რა გითხრათ, ნამდვილად არ ვიცი, და რომ არ ვიცოდი, დავურეკე ზაზა ბურჭულაძეს. ველაპარაკე დაახლოებით ის, რაც აქ მოგვიანებით დავწერე და ნიშნიანიძის "ვირის აპოლოგიის" და "ვირის აპოლოგიაში" გალაკტიონის ამბავი რომ ვუთხარი, მართლა ისე სახტად დარჩა, და მერე ისეთი სინანული გამოთქვა, რომ არცოდნის გამო ეს მასალა თავისი რომანისთვის ვერ გამოიყენა, რომ ვირეშმაკობას აქ ადგილი ნამდვილად არ ჰქონდა.
დაბოლოს: მოდით, კიდევ ერთხელ ავიღოთ ხელში წიგნი და დავხედოთ: "სახარება ვირისა". ჰმ! როგორც ვნახეთ, ტექსტი მკრეხელური არ არის (თუმცა ეს ჩვენ გვგონია ასე, თორემ ბევრი მანიაკალურად მონდომებული საკმაოზე მეტ მკრეხელობას მოძებნის, დარწმუნებული ვარ), მაგრამ ადეკვატურია სათაური ტექსტის? შედგა კი "სახარება ვირისა"? ვფიქრობ, რომ ვერ შედგა, თუნდაც იმიტომ, რომ საბოლოო ჯამში მუტანტური ტექსტი მივიღეთ. და ისედაც, აბა დავფიქრდეთ, რა შეიძლებოდა ყოფილიყო "სახარება ვირისა". ჩემი ღრმა რწმენით, მხოლოდ და მხოლოდ იმ სახედრის მონათხრობი, რომელზე მჯდარი იესოც იერუსალიმს შევიდა. ოთხთავის გარდა არსებობს აპოკრიფული სახარებებიც, როგორც ვთქვათ, "თომას სახარება" ან "მარიამ მაგდალინელის სახარება"; ლიტერატურაც ათასწლეულებია, რაც ამ იდუმალ მოვლენებს უტრიალებს, უამრავი დიდი ნაწარმოები შექმნილა ამ თემაზე... და ღმერთმა ნუ ქნას, მწერალი მთავარზე ფიქრს შეეშვას... და ცდილობენ ხოლმე ლიტერატორები, სახარებისეული სხვადასხვა პერსონაჟების თვალით დაინახონ და ახსნან ცხოვრება, ღვაწლი და ორბუნებოვნება იესოსი. აი, ამის ერთ-ერთი მაგალითი: ცოტა ხნის წინ ორ ვარიანტად ნათარგმნი (გიორგი ლობჟანიძის და მანანა გიგინეიშვილის მიერ) ჯიბრალ ხალილ ჯიბრანის "იესო, ძე კაცისა".
იესოს სახედარი კი მართლა ის პერსონაჟია, რომელიც მოვლენების ეპიცენტრში იყო და მისი თვალით დანახული და მის მიერ ბალაამის ვირივით ადამიანის ხმით ამოთქმული, შეიძლებოდა ყოფილიყო ლიტერატურული "სახარება ვირისა". მაგრამ ზაზა ბურჭულაძე ამ გზით არ წავიდა. იგი "ვირის აპოლოგიის" დაწერას შეეცადა, მაგრამ მან არ უწყოდა, რომ "ვირის აპოლოგია" ქართულ ენაზე უკვე დაწერილი იყო...



© ”წიგნები - 24 საათი”

არმაზ ბურნაძე

ნამცეცები


სეხნია

მე თამარაშნელი ვარ.
ჰო, იმ თამარაშნიდან.
ჩემი პაპა-დიდედა და ამ წუთისოფლიდან წასული ყველა მოკეთე-ნათესავი მაცხოვარზე წევს. მაცხოვარს სოფლის ძველ სასაფლაოს ვეძახით, წალკოტი ადგილია – აღმოსავლეთით რუ უდის, დასავლეთით კი თვალჩაუწვდენი ფლატეა. ფლატის ძირში დიდი ლიახვი მიშხუის.
გერმანიასთან ომი 1945-ში დამთავრდა.
ვასო კევრიშვილი ორმოცდაექვსში დაბრუნდა საღსალამათი. დაქორწინდა, ფეფუცა მოიყვანა. მალე ვაჟი შეეძინათ.
ვასო პაპაჩემთან გადმოვიდა – ნებართვა ითხოვა, ჩემ ბიჭს თქვენი შვილიშვილის სახელი მინდა დავარქვაო.
ასე შევიძინე, შვიდი წლისამ, სეხნია.
გაიზარდა ეს ჩემი სეხნია. დაკაცდა, დაცოლშვილდა, შვილები გზაზე დააყენა. შვილიშვილები მოიმრავლა – ჩვეულებრივ, როგორც ხდება ხოლმე.
2004 წლის 19 აგვისტოს ფიანდაზი დღე გათენებულა.
ორი დღეა არ გამოუსროლიათ.
სეხნია საკუთარ ჭიშკართან მდგარა და გრიგოლწმინდისკენ გაიცქირებოდა.
...კეფით მიხეთქებია ალაყაფს. გამოგლეჯილი ყანყრატოდან სისხლი დახევებია. მერე, ნელ-ნელა მიწაზე ჩაცურებულა და ეგრე გაკვირვებული გათავებულა.
სნაიპერმა მოინელა.
აღარა მყავს სეხნია.


თბილი სიო

მთის გრილ სიოს გრძელი გზა გამოევლო, ეტყობოდა დაღალულიყო და შემთბარიყო კიდეც, მაგრამ ჩვენთვის, ტაფობში მცხოვრებლებისთვის მაინც სასიამო გახლდათ.


ციფრული ფოტოაპარატით გადაღებული პორტრეტი

ისე ვარ დაფშხალული, როგორც ჩაის ძველი ჭურჭელი... პაპა-დიდედის დანატოვარი.


წარწერა გრემის ნაქალაქარში აღმოჩენილ შუბის პირზე

ღმერთო,
შენ კი როსღა აღმიარო მე ადამიანად.



გულს დარდი არ გაიკარო

თუ გინდა, რომ სიბერე ღირსეული გქონდეს, ახალგაზრდა უნდა მოკვდე.


ლეოპარდის ნაამბობი

ულვაშებში ჩაიცინა.
- განა არა, ჩვენშიაც ხდება ხოლმე – მძუვნობის დროს ხვადი შეიძლება უმდედროდ დარჩეს და წელიწადიც გაუწბილდეს.
და რომ არ გაუწბილდეს, დაძრწის, დაძრწის, დაძრწის ხელმოცარული მამრი, ვიდრე ახალმოლოგინებული ძუ ლეოპარდის ლეკვებიან ბუნაგს არ მიაგნებს.
მიაგნებს და ხელდახელ, დაუნდობლად მოუშთობს უსუსურ, ჯერ თვალებაუხელელ შვილებს ფშანზე წასულ დედა ლეოპარდს.
კი არ შეუჭამს, მოუშთობს და თვალებგადმოკარკლულებს იქვე დაუყრის ბუნაგის ბჭეზე, რომ გლოვა კიდევ უფრო დაუმძიმოს უბედურ დედას.
ხვადმა მამაპაპისგან კარგად იცის, რომ ძუ ასე უშვილუძიროდ, ბუნაგამოლოკილი დიდხანს ვერ გაჩერდება – აუჯანყდება ბუნებას და სულ მალე, მგლოვიარე კვლავ ახურდება.
ახურდება და მამრიც მზად არი – მოიხელთებს გასაცოდავებულ მდედრს და გაამსებს.
...ისე კი, თუ ხვადი ძუს ერთხელ მაინც შეეგმანა, იცოდე, რომ ამ მდედრის შემდგომ ნაშიერებს, თუნდაც სხვა მამრისგან, ის აღარაფერს დაუშავებს, ზედ აღარ გაეკარება...
ეს ამბავი, ქალაქ მადრასის ზოოპარკში ერთი ლეოპარდი ჰყავდათ, იმან მიამბო.
კუდი სასაცილოდ ჰქონდა წაკვნეტილი ჩხუბის დროს, ჯეელობაში.


გაბზარული კრამიტი

დროდადრო ლექსიკონს აიღებდა.
დამიზნებით გადაშლიდა.
ჩააცქერდებოდა.
კვლავ და კვლავ შეამოწმებდა, რომელია სწორი – ცეროზი თუ ციროზი.

პარნასი

საქართველოზე, ნიკოლაი ტიხონოვის მოგონებების მიხედვით

მთიდან ვეშვებოდით.
დაბლა, გზის პირზე, პატარა, ხუხულა სახლი გამოჩნდა, იქვე კაცი იდგა. ვერ გავარჩიეთ რას აკეთებდა – ჯერ კიდევ მაღლა ვიყავით, როცა ჩამოვივაკეთ, დავინახეთ, რომ კაცს წიგნი ეჭირა და რაღაცას ხმამაღლა კითხულობდა. კაცი მარტო იყო, წინ ძაღლი ეჯდა. მივუახლოვდით – ის კაცი ძაღლს ლექსებს უკითხავდა. კაცი მედუქნე გამოდგა, ხუხულა კი – დუქანი. აღარ დაგვანება – სუფრა გაშალა. თამადობა ვთხოვეთ. მტკიცე უარი გვითხრა – პოეტები ბრძანებულხართ და მე თქვენთან თამადობას როგორ გავბედავო.
არაყს ვსვამდით, სათითურა ყანწებით.
რას უკითხავდით? – შევეკითხე.
- ვაჟა-ფშაველასა... გაგეგონებათ, ალბათ...
ერთიც დავლიეთ.
- ყველაზე მეტად, მაინც ვინ მოსწონს?
- ზამთარში, ცეცხლს თუ ვუზივართ – "ვეფხისტყაოსანს" ამჯობინებს... მაგრამ, ისე გურამიშვილი ყველას ურჩევნია – წაჰყოფს ცხვირს თათებში და ყმუის თავისთვინ, დაბალ ხმაზე...
ვიჯექით ხმაგაკმენდილები.
დავლიეთ.
მედუქნე მოწყენილი გვათვალიერებდა.
კიდევ დავლიეთ.
- თუ არ მოეწონა?
- ო-ო... წყენა იცის, შეიძლება დაჰკრას ფეხი და სოფელში ჩაბრუნდეს.
ყანწი შევივსე.
- თქვენ ქვეყანას გაუმარჯოს!
- არა... ეგ არ გამოდგება ბატონო, - თითი ჩემ ყანწს მიაშვირა მედუქნემ. – ეს სადღეგრძელო დიდს მოითხოვს.
და შკაფისკენ წავიდა.
ღია კარში ძაღლს მოვკარი თვალი.
ერთი კი გავიფიქრე, გავალ, ჩემ ლექსებს წავუკითხავ-მეთქი, მაგრამ რაღაც ზენამ არ გამიშვა.
ერთი სიტყვით, ვერ გავბედე.


ასე შემდეგ და ასე შემდეგ

ელისაბედი.
ნეტა, ოდესმე ვინმეს თუ დაუძახია მისთვის ეს სახელი?
ლიზა, ჰო.
ჩემი ლიზა დიდედა.
მამიდაჩემი იმტკიცება, წერა-კითხვა იცოდაო. ჩვენ უფროს ძმას, ბიძაშენ ვანოს, მაგან ასწავლა ანბანი, იმან კიდევ ჩვენ – დანარჩენ მომყოლებსო...
ახლომახლო არემარეში რომ ვინმეს – ქალი, კაცი – სულ ერთია, ცოლ-ქმრობა ან სხვა რამ შინა საქმე აეწეწებოდა, ჩვენთან გადმოვიდოდა:
- ლიზა დეიდ,
- ლიზა პაპიდ,
- ლიზა ძალო,
- ლიზა მამიდ,
- ლიზა დიდედ, წამო მოგვარიგე, გაგვასწორეო.
ყველაფერს უმალ თავს მიანებებდა, კაბის კალთას ჩაიბერტყავდა და ჩქარი ნაბიჯით წინ-წინ გაუძღვებოდა – პატარა, მუშტისტოლა, გლეხური ჯაფით ჩამოსხეპილი, ქვა და რკინა, ხალისიანი, თვალმწვანე...
მობრუნდებოდა.
- ვეღარ გაიგეს ამ ჭიაღუებმა, რო ეს დასაწვავი სიყვარული მოვალეობის გასატკბობად მოგონილი თაფლია და მეტი არაფერი...
სიქაგამძვრალი, თითქოს ზედ კალო ლეწესო, თუთის ძირში ჩაჯდებოდა, კრანთან, ზურგით გზისკენ.
შემოდგომაგადარჩენილ, მიწაზე გვიან-გვიან ჩამოვარდნილ ფოთოლს ჰგავდა.


სასაფლაოზე თბილოდა

- ძიელ გვიჭირდა, ძიელა... მახსომს, მარილი რო არა გვქონდა, პური ღორის წათხში მოზილა დედამა...
ნათელა დეიდას შესანდობარი ყელში ზღარბად გვექცა.


ზამთრის ჩიტი

თბილი, 14 სექტემბერი იდგა.
საღამოსკენ შემაცივნა, ტანში სულ ერთიანად დამამტვრია. მოვიფუტკნე. ვიფიქრე, დავწვები-მეთქი, მაგრამ იმ ღამით ფეხბურთში ევროპის ჩემპიონთა ლიგის ტური იყო და ისევ ზეზე დავრჩი. "შახტარ"-"მილანის" ამბავი მაინტერესებდა.
თბილად ჩავიცვი, სამი ჭიქა ცხელი ჩაი დავლიე და შვილებთან ერთად ტელევიზორს მივუბეჯითდი.
ბოლომდე გავძელი – ყველა თამაში და ყველა გატანილი გოლი ვნახე.
კარგა გვიანი იყო, რომ დავწექი.
დავწექი და მკვდარივით დამეძინა.
თვალი რომ გავახილე – შვიდი სრულდებოდა. შვიდს ზუსტად შვიდი წუთი აკლდა. ცოტა ოფლი მომდენოდა, ძვლები აღარ მტკიოდა.
საპირფარეშო ვარაუდით მოვიარე.
ჩემ არყოფნაში გაგრილებული ლოგინი ბანგივით მომედო, საბანი გულდაგულ ამოვიკეცე და მეორე ძილს მივეცი თავი.
...თვალი მოვკარი, ნისლში როგორ გავცურდი. ნისლი სილის ფერი იყო და სუნი ლიმონის ყვავილისა ჰქონდა.
... ვიგრძენი, ჩემში რაღაც უცნაური, ჯერ შეუცნობელი, ლექსს მიმგვანებული რამ ინასკვებოდა...
შემეშინდა – ამ საქმეში, სულ მთლად გამოუცდელი ვარ.
უჩუმრად, ნელ-ნელა, სიტყვა-სიტყვით, სტრიქონ-სტრიქონ ჩავყევი ბოლომდე.
შევისვენე.
ხელმეორედ ჩავიარე. გზადაგზა ვასწორებდი კიდეც.
გული რომ საგულეს მქონოდა, მესამედაც ვთქვი.
მერე, ვალმოხდილმა გვერდი ვიცვალე და გავყუჩდი.
- რაღას უყურებ, ადექი და ჩაიწერე, - შემომიტია ვიღაცამ. მივხვდი, ის ჩემზე ხნიერიც, ძალმომრეც და ჭკვიანიც იყო.
- სად გამექცევა, მერე ჩავწერ-მეთქი, - ვუპასუხე.
- სად გაგექცევა და დაგავიწყდება, - მითხრა მან.
- რა დამავიწყდება, ზეპირად ვიცი-მეთქი, - და დასტურად ერთხელ კიდევ ჩავუბულბულე.
- ჰოდა, სანამ გახსოვს, ადექი და ჩაიწერე, - აიხირა იმანაც.
- ქრისტიანი არა ხარ, ეს გამტკბარი, დილის ჩათბუნებული ლოგინი როგორ მივატოვო-მეთქი...
მაგრამ აღარ მომეშვა.
გინება-გინებით ჩამოვიზუზე...

ზამთრის ჩიტო,
შეცივნულო...

ზამთრის ჩიტო,
უსარჩოო...

ზამთრის ჩიტო,
განკიცხულო...

ზამთრის ჩიტო,
უსასოო...

ზამთრის ჩიტო,
ცისა შვილო –
კაცისთვინა შესაშურო.

უცებ ოთახის კარმა იფეთქა და თითქოს კუკუ ჰკრესო, ჩემი ცოლი შემოქანდა.
- ვა, ადექი უკვე? – ტანი დაებანა. ერთი პირსახოცი ჩალმად ედო თავზე, მეორე ტოგად შვენოდა.
ოხშივარი ასდიოდა.
- ე, რას გავხარ, ბიჭო? დაგავიწყდა რა უნდა მითხრა?
ახალნამშობიარებივით გავუღიმე.
- გაამოს...

პაპის კოცნა

კოცნა არ ეხერხებოდა, არ იცოდა.
თავზე ხმელი ნაფოტივით ხელს დაგადებდა, თვითონ ცას ახედავდა და იდგა ასე, გარინდებით.
ხელისგულიდან თავში საამო სითბო ჟონავდა, იპარებოდა.
ეს იყო იმის კოცნა.
აბა, მე? – ხელისგული ხვლიკის მუცელივით მაქვს გასლიკული.


შავი თუთა და ყვითელი მანეულები

ცოლმა ქინძზე გამაგდო.
- ვანოს მასწავლებლის მაღაზიაში ჩადი, იქ იაფიაო. კონა თუ ხუთ თეთრად მოგცეს, ორი კონა წამოიღე, ოცთეთრიანი წიგნის თაროზე დევსო.
მივფრატუნებ მეც თავქვეზე.
ცხელა, იწვის ქვეყანა, გაზაფხული კი ჯერ წესიერად არც გალეულა.
ბარნოვს მივადექი.
გაუსაძლის ხვატს ქუჩისთვის ხმაურის ნიჭი წაურთმევია. მანქანები ფრთადაგლეჯილი ბუზებივით დაღოღავენ აჭიპჭიპებულ ასფალტზე.
ვდგავარ, გაღმა გადასვლას ვეპირები.
- გაუმარჯოოოს!
მივიხედე. გურამაა – ჩვენი უბნის მემაწვნე, პანტიანელი, ჩემი ტოლი, ალმურა წითური, კირკაჟი კაცი.
- თუთა არ გინდა, თუთა, შავი თუთა, ხართუთა?
- კაცო, შემოვიდა უკვე? – გავიკვირვე.
- შემოვიდა რასა ქვია, ვერა ხედამ, კვირაზე მეტია, ვაკელ მტრედებს სკინტლი გაუშავდათ?
გახუნებული, ჟანგის არჩივი "ნოლ-ერთი", იქვე, "ოდოს" მაღაზიასთან შეეყენებინა ტროტუარზე. საბარგული აეხადა.
მივედი. ჩავიხედე.
ნაყოფით თავმოდგმული ცინკის სამი ვედრო "სამაიად" იდგა საგულდაგულოდ ამოკრიალებულ საბარგულში. ძირზე მაგრად გაწურული ჯვალოს ტომარა ეფინა.
მორევიდან ახალამოსული კამეჩისფრად ბზინავდა, მართლაც რომ ცერისტოლა შავი თუთა მოეკრიფათ, არ დაერხიათ. უზადოები, ზარაფხანაში მოჭრილებივით ჰგავდნენ ერთმანეთს.
აპრეხილი, ხასხასა, თითქოს "მულინეს" ძაფით ამოქარგული, მწვანე ყუნწი შვენოდა თითოეულს.
საბარგულში სოფლურად გრილოდა, საბარგულში სოფლური ბინდი იდგა.
...უცნაური ღობე ჰყოფდა ჩვენ ვენახს მეზობლის ხეხილის ბაღისგან.
მთელ მიჯნაზე თუთები გვქონდა ჩაყრილი – გონჯი თუთები, ასე ეძახდა ცხონებული პაპაჩემი, ზუსტად ოცდაოთხი ძირი. გონჯი იმიტომ, რომ ტანადმორჩილები იყვნენ. თითოეულს ელექტრონის ბოძის სიმსხო, სწორი, გამართული ზრო კი ჰქონდა, მაგრამ სიმაღლე – ორი მეტრი, მეტი არა. მეტზე პაპაჩემი არ უშვებდა.
ზამთრის ბოლოსკენ, ჯერ კიდევ თოვლიანზე, ოცდაოთხივეს დაუვლიდა და გამეტებით გადაკაფ-შემოკვერცხავდა, ვარჯს წეროს ბუდისოდენას თუ დაუტოვებდა. დალაქთან ნამყოფ, სასკოლოდ გამზადებულ ბავშვებს დაემგვანებოდნენ ხოლმე თუთები.
- ასე არა სჯობია? ფესვს უფრო ღრმად ჩაუშვებენ, თვითონაც ღონივრად იდგებიან მიწაზე და ღობეცა...
მართლაც იდგნენ, სანამ პაპა იყო ცოცხალი.
ძირებს შორის ხანი ოთხი ნაბიჯი იქნებოდა. ზროებზე, გასწვრივად, ლატნები იყო სამ რიგად გაწყობილ-მილურსმნული. საკუთრივ ზღუდე კი, ლატნებში ტყრუშულად წმინდად ჩაწნული, თხილის მსხვილი წნელის ღობე იყო.
ღობე კი არა, მზითევში გასატანებელი ჯეჯიმი გახლდათ.
მწკრივში, პირველი შავი თუთა იდგა, შავს თეთრი მოსდევდა, თეთრს – ჭროღა, ჭროღას – ისევ შავი, შავს – ისევ თეთრი, თეთრს – ისევ ჭროღა და ასე ბოლომდე.
ნაყოფი კი წვრილი იცოდნენ, წვრილზე წვრილი – წვნიკი ჩვენებურად, მაგრამ გემრიელი, გემრიელი – პირში ნეტარების გამჩენი და რაც მთავარია სურნელოვანი. ის სურნელი, ხანდახან, ახლაც ამიღორძინდება ხოლმე ნესტოებქვეშ, თამბაქოს ბოლით ჩაყვითლებულ, გახეშეშებულ ულვაშზე.
შავი ცოტა მომჟავო იყო, თეთრი – შაქარივით ტკბილი, ჭროღა – ერთიცა და მეორეც.
პაპამ ქანქლე, სამსაფეხურიანი, საბალღო კიბე ამიგო.
- გაიგონე, ეხლა, მარტო ერთნაირს ნუ მიასკდები, ცოტა შავი ჭამე, ცოტა თეთრი და ცოტაც ჭროღა... შენა, მომავალი კაცი ხარ და გემოვნობა გმართებს.
...მაგრამ ჩვენი ღობის სილამაზის თავიდათავი მაინც მანეული იყო.
ბევრმა არ იცის, რა არის მანეული. წნორი იციან, ტირიფიც, მანეული კი – იშვიათად.
მანეულიც მცენარეა. უპირატესად ბუჩქად იზრდება. ნაზი, თვალისთვის საამო სიმწვანის, დახვეწილი, ლანცეტა ფოთოლი აქვს. ტოტი კი – ყვითელი. უბრალო ყვითელი კი არა, კაშკაშა. ანკარა, ნაპერწკლიანი ყვითელი.
ასეთი ხალისიანი და კრეჭია დედამიწას არაფერი აღმოუცენებია წიაღიდან.
მანეულს ძალიან მოქნილი ტოტი აქვს – კანაფივით რომ განასკვო, არ გაწყდება. ამიტომაც ვაზის შესაყელად შეუცვლელი იყო. წნავდნენ კალათებსაც, მაგრამ გოდრებს – არა. გოდორი თხილისა და შვინდისა იცოდნენ, გამძლეები. მანეულს გოდრის დასამშვენებლად იყენებდნენ, ისიც მხოლოდ ამ საქმის ოსტატები. გოდრის ძირიდან, ასე, მტკაველნახევარზე ხუთ რიგად ჩააწნავდნენ, გააყოლებდნენ ხოლმე მანეულს. მერე კიდევ, ყელისკენ, გოდრისპირამდე ორ ციდაზე არმისული – სამ რიგად. ბოლოს, წვნას რომ მორჩებოდნენ, სანამ ყურს შეაბამდნენ, ნახელავს შეატრიალ-შემოატრიალებდნენ, გახედავ-გამოხედავდნენ და იტყოდნენ, გოდორმა გაიცინაო.
ანტონას დაწნული გოდორი თვალსაჩინოდ ეკიდათ ხოლმე იმის ბედნიერ პატრონებს, მაგრამ თხოვებით, ნურას უკაცრავად, არაფრის დიდებით არ გათხოვებდნენ.
მე კი ჩემი მქონდა, პატარა, საბალღო, მანეულით მოსირმული – ანტონას ნაჩუქარი.
ზაფხულში, ხბორებისთვის მოგლეჯილი ძურწა ბალახის საზიდად ვხმარობდი. შემოდგომაზე კი, მხოლოდ რთველში, ვენახიდან ყურძნის გამოსატანად. ვაშლს და კარტოფილს ახლო როგორ გავაკარებდი, ანდა ძირნაყარ ჭანჭურს როგორ გავათხუნინებდი. ახლად მოგებული, სველი ბატკანი კი ჩამისვამს შიგ და საბძელში გადამიყვანია.
- ნაზამთრალი თივის სუნი იშტაზე მოიყვანსო, - იტყოდა პაპა და დედასაც შიგ შეუგდებდა ბატკანს.
თუთასა და თუთას შორის, თითო მანეული ხარობდა. ასე რომ, ღობეში თუ ოცდაოთხი ძირი თუთა გვედგა, მანეულის ბუჩქი ოცდასამი იყო.
ვენახში შესული ღობისკენ თვალს ძირ-ძირ თუ გააპარებდი, დაინახავდი, როგორ ღუოდნენ და როგორ კოცონობდნენ მთელ მიჯნაზე მანეულები. გეგონებოდა, ღობეში მარგილებად ჩატანებულ თუთებს ფესვებს უთბობენო.
...მზე ჩასასვლელად დაეღირა და ცაც ცეცხლ-ლურჯად აინთო. სოფლის გადახრიოკებული ახოები უმალ ზღაპრული ულუმბოს მთას დაემსგავსა. ჩაწვერილი მზის სხივი ჩვენ ღობეს მოადგა. ღობე ნელ-ნელა მზის შუქით გაიჭედა, როგორც ფიჭა თაფლით. მერე შუქმა ლაქა-ლაქა ვენახშიც გამოჟონა და მანეულის ბუჩქებსაც წაეკიდა. მანეულებიც, თითქოს სიცოცხლე შეემატათო, კიდევ უფრო გახალისდნენ და შეიქნენ სუბუქი. კაცი იფიქრებდა, სადაცაა დედამიწას მოსწყდებიან და ცისკენ გაფრინდებიანო...
- ჰა, იღებ თუ არა! – ზედ ყურთან დამჭყივლა მემაწვნე გურამამ.
გული შემიხტა. საბარგულს თავი ფრთხილად ამოვარიდე.
- ხო არ შაგეშინდა?
მე უნიათოდ შევცინე და გვერდზე გავდექი.
მუჭი ნელ-ნელა გავშალე. ოცთეთრიანი ხელში ჩამოფლიანებოდა.
ფულზე გამოხატული ირემი არსად ჩანდა.
აქაურობას გასცლოდა.


ჭრელი კენჭი

ფეხაკრეფით სიარული სიკვდილმა, ოდესღაც, ადამიანისგან ისწავლა.


© “წიგნები - 24 საათი”

გიორგი მელიქიშვილი

ეს ორი ტექსტი, რომელსაც დღეს გთავაზობთ, დიდი ქართველი მეცნიერის, გიორგი მელიქიშვილის არქივში აღმოჩნდა. საქაღალდეს, რომელშიც ისინი იყო, ეწერა: "სარეალიზაციოდ". ჩანს, რომ აქ გამოთქმული იდეების გამოქვეყნებას ის ამა თუ იმ ფორმით ვარაუდობდა. ამ ჩანაწერებში ჩანს მოვლენათა საზრისის წვდომის მუდმივი მისწრაფება, რომელიც საფუძვლად ედო საზოგადოებრივ-ისტორიულ პროცესთა მისეულ კვლევას; ნიშანდობლივია გიორგი მელიქიშვილისეული პასუხი კითხვაზე, თუ რამ გამოიწვია მისი დაინტერესება ისტორიით: "ვფიქრობ, ისტორიამ დამაინტერესა, როგორც მრავალი სხვადასხვა ძალის, იდეის, სურვილისა და მისწრაფების ჭიდილის გრანდიოზულმა სანახაობამ. მოვლენათა ამ ლაბირინთში გარკვევა, ისტორიის მსვლელობის გეზის ამოცნობა, მრავალგზის საინტერესოა." მისი მეორე უაღრესად ნიშანდობლივი თვისება იყო ადამიანის გონების, რაციოს შესაძლებლობების რწმენა. მოვლენათა და პროცესთა საზრისისა და საფუძველის შემეცნებისკენ მისწრაფებისას იგი არ იფარგლებოდა მხოლოდ მისი საკვლევი სფეროთი. მისი გონების წინაშე მუდამ იდგა სამყაროს არსის, წარმოშობისა და განვითარების საკითხებიც, რადგან მისი მუდმივი ამოცანა იყო მიზეზთა წვდომა, მოვლენათა ლოგიკური, რაციონალური საფუძვლის პოვნა. სამყაროს მთლიანობითი არსის გააზრებაში იგი საყრდენს სპინოზასა და ჰეგელის ფილოსოფიაში პოულობდა. მათი მსოფლგაგება მისთვის ყველაზე ახლობელი იყო. მისთვის ეს იყო ლოგიკური აზროვნების, რაციონალური შემეცნების ტრიუმფი. როდესაც იგი მათ ნააზრევზე ლაპარაკობდა, ინტონაციაც მისთვის დამახასიათებელი ჰქონდა - ეს იყო მოწიწება და ადამიანური შემეცნების შესაძლებლობების მწვერვალებით სიამაყე. თუმცა, როგორც ამ ჩანაწერებიდან ჩანს, იგი ლოგიკური შემეცნების შესაძლებლობების ჩარჩოებსაც გრძნობდა.



Deus sive Natura

ღმერთი ანუ ბუნება



ეს გამოთქმა ეკუთვნის გამოჩენილ ჰოლანდიელ ფილოსოფოსს ბარუხ სპინოზას (1632 – 1677). მისი აზრით, უნდა არსებობდეს მხოლოდ ერთადერთი უსასრულო და მარადიული სუბსტანცია - "ღმერთი ანუ ბუნება". ამრიგად, იგი ღმერთისა და "ბუნების" (რა თქმა უნდა, ყოველივე არსებულის - სამყაროს მნიშვნელობით) გაიგივების პოზიციაზე დგას და ამით პანთეიზმის პრინციპს აღიარებს. მართალია, ზოგი მის პანთეიზმს მატერიალისტურად, ზოგი კი იდეალისტურად მიიჩნევს, მაგრამ ამას არსებითი მნიშვნელობა არ შეიძლება ჰქონდეს, რადგანაც „სამყაროში" (ანუ ღმერთში) შეუძლებელია ორი საწყისი (ან იდეა, ან მატერია) ვიგულისხმოთ, ამიტომაც უსაგნოა იმაზე კამათი, "პირველადია" თუ არა რომელიმე მათგანი.
შესაძლებელია მხოლოდ ერთი საკითხის დასმა: რა არის მარადიულად არსებული ერთობის (ღმერთის ანუ სამყაროს, resp. სინამდვილის) ძირითადი მახასიათებლები? ამ ასპექტში ჩვენ გვეხმარება უკვე ანტიკური ხანიდან გაცნობიერებული, ხოლო შემდეგში გენიალური ჰეგელის მიერ მკაფიოდ ჩამოყალიბებული დიალექტიკის ძირითადი კანონზომიერებები: მთელის შიგნით დაპირისპირებულთა ერთიანობა, როგორც არსებითი საფუძველი განვითარებისა, რაოდენობის თვისობრიობაში გადასვლა (განვითარების მექანიზმი) და უარყოფის უარყოფა (წინსვლის, პროგრესის, უფრო მაღალ დონეზე ასვლის ფორმა).
ამასთანავე სახეცვლის, გაჩენა-განადგურების დილემის არსებობა აუცილებელია, გარდაუვალი კანონია და ეხება ყველასა და ყველაფერს მიკროელემენტებიდან დაწყებული ვიდრე მთელი სამყაროთი გათავებული. ასევე აუცილებელია და უარყოფის უარყოფის კანონის განსახიერებაა "ციკლიზმი" - სხვადასხვა დონეზე ერთნაირი, ან მსგავსი ფორმების შექმნა-არსებობა.
უკანასკნელი ხანის მეცნიერებამაც ბევრი ახალი მომენტი შეიტანა "აბსოლუტის" (ღმერთის) ცნების გააზრებაში. აღმოჩნდა, რომ სამყარო ემორჩილება ძირითადად დიდი ხნის წინათ მიგნებულ დიალექტიკური აზროვნების კანონებს (ყველაფერი ერთმანეთთან კავშირშია, იშვება, ვითარდება და ისპობა, ეს პროცესი მიმდინარეობს დიალექტიკის ძირითადი კანონების - წინააღმდეგობათა ერთიანობის, რაოდენობრიობის თვისობრიობაში გადასვლის, უარყოფის უარყოფის და ა.შ. – თანახმად). ირკვევა, რომ ჩვენი დღევანდელი ხილული სამყარო წარმოიშვა ამ 4-6 მილიარდი წლის წინ განუზომელად შეკუმშული მატერიის ბირთვისაგან, რომელშიც მატერიის შეკუმშვამ ისეთ დონეს მიაღწია, რომ აფეთქდა და ამის შედეგად დაიწყო წამოქმნილი ელემენტარული ნაწილაკების ნაკადის გაფანტვის პროცესი. თანდათან ამ სივრცეში ხდება ალაგ-ალაგ მატერიის კონცენტრაცია, წარმოიქმნება ციური სხეულები (მზე-ვარსკვლავები, პლანეტები, მათი თანამგზავრები და ა.შ.). ზოგიერთ პლანეტაზე (ეგების ჯერჯერობით მხოლოდ ერთ მათგანზე - "დედამიწაზე") წარმოიქმნება სიცოცხლე, განვითარებას იწყებენ ცოცხალ არსებათა, ფლორისა და ფაუნის მრავალრიცხოვანი წარმომადგენლები, დაბოლოს თვით ადამიანი, რომელიც აგვირგვინებს სამყაროს განვითარებას - ახორციელებს გარდაქმნას "საგნისა თავისთავად" "საგნად თავისთვის" (ჰეგელი) და როგორც ჩანს, აგვირგვინებს "აბსოლუტის" (ღმერთის, აბსოლუტური სულის) განვითარებას, რომლის შემდეგ უნდა დაიწყოს პოტენციადაკარგული, ძალაგამოლეული მატერიის გაფანტვის პროცესი. (ამ დროს მას შეიძლება მოუხდეს ანტინაწილაკებისაგან შედგენილ სხვა სამყაროსთან (resp. სამყაროებთან) კონტაქტირება, რასაც მოჰყვება, ალაგ-ალაგ ან საყოველთაოდ, ანიჰილაციის პროცესი). ძალაგამოლეული მატერია იწყებს ხელახალ შეკუმშვას, ვიდრე კვლავ არ მივა იმ ზეშეკუმშულ "პატარა" ბირთვამდე, რომელიც შემდეგ და შემდეგ კვლავ უნდა აფეთქდეს და დაიწყოს ამით განვითარების (არსებობის) ახალი ციკლი.
ვინ იტყვის, არსებობის უკვე რამდენი ციკლი განვლო სამყარომ და აღწევდა თუ არა იგი (ღმერთი, აბსოლუტი, აბსოლუტური სული) თანდათან სრულყოფის (ეგებ ნირვანას – თვითკმარობას, თვითშემეცნებას) სულ უფრო და უფრო მაღალ დონეს?
ადამიანთა მოდგმა დედამიწაზე მისი წარმოშობის შემდეგ თანდათან იპყრობდა სამყაროს შემეცნების სულ უფრო ახალ-ახალ მწვერვალებს. ჩვენი დრო ერთ-ერთი ასეთი მაღალი მწვერვალის დაპყრობის ხანაა. მის მიერ განვლილი უხანგრძლივესი გზის შედეგად კაცობრიობამ სამყაროს გააზრების არაერთი საფეხური განვლო. ეს საფეხურები განასახიერებს ადამიანთა საზოგადოების განვითარება-სრულყოფის პროგრესულ ნაბიჯებს. აქ ერთმანეთს სცვლიდა სხვადასხვა ეტაპები - ფეტიშიზმი, ტოტემიზმი, ბუნების ძალთა გაღმერთება, მითოლოგიური აღქმა და დიდი მსოფლიო რელიგიების შექმნა-ჩამოყალიბება, რომელთაც თანდათან სინთეტური სახე მიიღეს, პრეტენზია გაუჩნდათ სამყაროსა და კაცობრიობის შესახებ მთლიანი წარმოდგენის შენობის აგებისა; ისინი სთავაზობდნენ კაცობრიობას, ან მის ერთ-ერთ, დიდ თუ პატარა ნაწილს, მათ მიერ შექმნილ სურათს ღმერთის (აბსოლუტის), მისი ფუნქციების, არსებობის წესების შესახებ, ადამიანთა საზოგადოებას კი - საზოგადოებრივ-პოლიტიკური, სახელმწიფოებრივი, ეთნიკურ-ზნეობრივი ცხოვრების ნორმებსა და კატეგორიებს.



ჰეგელის მოტივებზე

"აბსოლუტური სული" უდრის ღმერთს - ყველაზე მისაღები თეზისია. მისი არსის გასაგებად უნდა გავიცნობიეროთ, რას წარმოადგენს სამყარო, რა ახასიათებს მას.
როგორც ჩანს, იგი არ არის ყოვლისშემძლე, მას ზღუდავენ ცნობილი უზოგადესი კანონები - დაპირისპირებულთა ერთიანობა, (განვითარების საფუძველი!) რაოდენობის თვისობრიობაში გადასვლა (განვითარების მექანიზმი) და უარყოფის უარყოფა (წინსვლის, პროგრესის, დასაბამიდან ბოლომდე მისვლის გზა).
ამასთანავე სახეცვლის, გაჩენა-განადგურების დილემის აუცილებლობა გარდაუვალი კანონია და ეხება ყველა დონის ობიექტებს - მიკროელემენტებიდან დაწყებული მთელი სამყაროთი გათავებული.
ფორმაციები და მათი ცვალებადობა - ზედმეტი დაკონკრეტებაა, ისინი ერთდროულად, ერთმანეთის გვერდით შეიძლება არსებობდნენ. ამიტომაა ახლა ლაპარაკი - პროტოფეოდალიზმზე, პროტოკაპიტალიზმზე (ანტიკა!), პროტოკომუნიზმზე, და ა. შ. (აუცილებელია "ციკლიზმის" ცნება - იგი დიალექტიკის "უარყოფის უარყოფის" ილუსტრაცია ხომ არ არის?).
"კომუნიზმის" - დამამთავრებელი სამოთხის - თეზისი რომ ჰიპოთეტურია, ახლაც კარგად გამოჩნდა - იგი ("საყოველთაო კეთილდღეობის საზოგადოება") მხოლოდ მსოფლიოს 1/3-ს, ან 1/20-ს, ან 1/100-ს ეხება და მთელი კაცობრიობის ჩართვით საერთოდ სწრაფად აორთქლდება!
დაპირისპირება - ღმერთი (ე. ი. "მთელი") კეთილია, მან უნდა სძლიოს "ბოროტს" (resp. ეშმაკს) არაა სწორი, რადგანაც ამ ძლევით უქმდება სამყაროს არსი, ამით შეიძლება ანიჰილაცია მივიღოთ და ასეც იქნება. აქედან - განმეორებადობა, ციკლიზმი. თვით სამყაროს ისტორიაშიც სწორი უნდა იყოს მრავალი სამყაროს (დროის სხვადასხვა მონაკვეთში) არსებობა, შეკუმშვა-მოსპობის შემდეგ განვითარების თავიდან დაწყების ჰიპოთეზა etc.
ძალით რაიმეს კეთება („კომუნიზმი"!) არ გამოვა, პროგრესის "დაჩქარება" საბოლოო შედეგს არ იძლევა, უფრო სწორედ, უკუშედეგს გვაძლევს - საწინააღმდეგოს წარმოქმნის (მაგ. სტალინის რეპრესიები > კომუნიზმის კრახი სსრკში).
არა მარტო პროგრესი და განვითარებაა კანონზომიერება, არამედ "სახეცვლაც". ერთსა და იმავეს არ უწერია სამუდამო არსებობა - იგი უნდა მოისპოს (მცირე ვარიანტი!).
მცირესაც იგივე მოსდის, რაც დიდს, მთელს! მცირედან დიდისკენ, ნაწილიდან მთელისკენ ლტოლვა კანონზომიერებაა (რაოდენობრიობიდან - თვისობრიობისაკენ?) - არის ეს სახეცვლის საფუძველი?
ჰეგელი გახაზავს სპინოზასეული "ღმერთისადმი ინტელექტუალური სიყვარულის" განსაკუთრებულ მნიშვნელობას, ანუ ობიექტური კანონზომიერების შემეცნებას, როგორც თავისუფლების აქტუალიზაციის საშუალებას.
თავისუფლების პრობლემა - იგი დამახასიათებელია "სულისთვის" და არა მატერიისთვის - თავისუფალი "აბსოლუტური სული"!
ჰეგელმა, მსოფლიო-ისტორიული პროგრესის იდეასთან დაკავშირებით წამოაყენა პროგრესის კრიტერიუმი - თავისუფლების იდეის გაცნობიერება. ჰეგელი: "მსოფლიო ისტორია გადმოგვცემს სულის ცნობიერების განვითარებას მისი თავისუფლების შესახებ და ამ ცნობიერების მიერ განხორციელებულ რეალიზაციას".
წინააღმდეგობის ფაქტორი თვით სამყაროშია ჩადებული: მასში ყველაფერი იცვლება, იქმნება და ქრება, მაგრამ თვით სამყარო უცვლელია, ის არც წარმოიშობა და არც ქრება. ყველაფერს აქვს მიზეზი, მას - არა, არის მხოლოდ ციკლები არსებობისა? რომელია ჩვენი ციკლი? ეს საკითხიც არ დაისმის, რადგანაც ყველაფერი, მასთან დაკავშირებული, უსასრულოა, არც თავი აქვს და არც ბოლო. მაგრამ ესეც არ არის საკითხის გადაწყვეტა, რადგანაც ჩვენთვის აუცილებელი ლოგიკით (არაფრისგან არ შეიძლება რაიმე წარმოიშვას!) იგი (თვით ღმერთი!), მისი არსებობა შეიძლება გასაგები გახდეს მის ზემოთ კიდევ სხვა, მასზე უფრო ძლიერი ღმერთის არსებობის დაშვებით, ე. ი. აქაც ჩიხში ვექცევით - კითხვა უპასუხოდ რჩება!



(c) „წიგნები - 24 საათი”

Friday, September 12, 2008

ბერნარდ მალამუდი




ბერ­ნარდ მა­ლა­მუ­დი (1914-1986) და­ი­ბა­და ბრუკ­ლინ­ში. და­ამ­თავ­რა კო­ლე­ჯი, შემ­დეგ კი - კო­ლუმ­ბი­ის უნ­ი­ვერ­სი­ტე­ტი; მრა­ვა­ლი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ეწ­ე­ო­და პე­და­გო­გი­ურ მოღ­ვა­წე­ო­ბას ბე­ნინ­გ­ტო­ნის კო­ლეჯ­ში. მის კა­ლამს ეკ­უთ­ვ­ნის რო­მა­ნე­ბი: "ას­ის­ტენ­ტი" (1957), "ახ­ა­ლი ცხოვ­რე­ბა" (1961), "ჯერ იდ­ი­ო­ტე­ბი" (1969), "დუ­ბი­ნის ცხოვ­რე­ბა­ნი" (1979), "ღვთის წყა­ლო­ბა" (1980), "რემ­ბ­რან­დ­ტის ქუ­დი" (1973) და სხვ. მწე­რალს მი­ა­ნი­ჭეს პუ­ლიტ­ცე­რის პრე­მია, ორ­ჯერ კი - ერ­ოვ­ნუ­ლი პრე­მია. 1979-1981 წლებ­ში მა­ლა­მუ­დი გახ­ლ­დათ ამ­ე­რი­კის პენ-ცენ­ტ­რის პრე­ზი­დენ­ტი. 1981 წელს ამ­ე­რი­კის აკ­ა­დე­მი­ამ და ხე­ლოვ­ნე­ბი­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რის ინს­ტი­ტუტ­მა მწე­რა­ლი და­ა­ჯილ­დო­ვეს ოქ­როს მედ­ლით.




მო­დე­ლი



ერთ ად­რი­ან დი­ლას ეფ­რა­იმ ელ­ი­ჰუ ტე­ლე­ფო­ნით და­უ­კავ­შირ­და ფერ­წე­რის შემ­ს­წავ­ლელ სტუ­დენ­ტ­თა ლი­გას. მან აც­ნო­ბა მდი­ვან ქალს, რომ შიშ­ვე­ლი ნა­ტუ­რის და­ხატ­ვა სურ­და და ეძ­ებ­და გა­მოც­დილ, და­ახ­ლო­ე­ბით 30 წლის მო­დელს. "შე­გიძ­ლი­ათ თუ არა, და­მეხ­მა­როთ?" - მო­რი­დე­ბით იკ­ითხა მის­ტერ ელ­ი­ჰუმ.
"თქვე­ნი გვა­რი არ მეც­ნო­ბა", იყო პა­სუ­ხი. "ად­რე ხომ არ გქო­ნი­ათ ჩვენ­თან საქ­მე? მარ­თა­ლია, ზო­გი სტუ­დენ­ტი მუ­შა­ობს მო­დე­ლად, მაგ­რამ მათ მხო­ლოდ ნაც­ნობ მხატ­ვ­რებს ვუგ­ზავ­ნით ხოლ­მე". მის­ტერ ელ­ი­ჰუმ მი­უ­გო, რომ უწ­ინ არ­ა­სო­დეს და­კავ­ში­რე­ბია ლი­გას. ის­იც და­უ­მა­ტა, მოყ­ვა­რუ­ლი მხატ­ვა­რი ვარ და ოდ­ეს­ღაც ამ ლი­გა­ში ვსწავ­ლობ­დიო.
"სტუ­დია თუ გაქვთ?"
"მაქვს დი­დი, კარ­გად გა­ნა­თე­ბუ­ლი ოთ­ა­ხი. ახ­ალ­გაზ­რ­და არ გახ­ლა­ვართ", სა­გან­გე­ბოდ აღ­ნიშ­ნა მის­ტერ ელ­ი­ჰუმ, რა­თა მდი­ვანს ეჭ­ვი არ შეჰ­პარ­ვო­და მი­სი თხოვ­ნის სიწ­რ­ფე­ლე­ში და არ ეფ­ი­ქოა, რომ მას ქვე­ნა ზრახ­ვე­ბი ამ­ოძ­რა­ვებ­და. "მრა­ვა­ლი წლის შემ­დეგ კვლავ გა­მიჩ­ნ­და ხატ­ვის სურ­ვი­ლი. მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, რა­ო­დენ მნიშ­ვ­ნე­ლო­ვა­ნია ფერ­მ­წე­რის­თ­ვის შიშ­ვე­ლი ნა­ტუ­რის ხატ­ვის და­უფ­ლე­ბა. პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი არა ვარ, მაგ­რამ ხატ­ვას სე­რი­ო­ზუ­ლად ვე­კი­დე­ბი. თუ სა­ჭი­როა, შე­მიძ­ლია მო­გა­წო­დოთ ცნო­ბე­ბი ჩე­მი რე­პუ­ტა­ცი­ის შე­სა­ხებ".
ის და­ინ­ტე­რეს­და, რამ­დენს უხ­დიდ­ნენ მო­დე­ლებს და მდი­ვან­მა, პა­უ­ზის შემ­დეგ, უპ­ა­სუ­ხა, "ექვს დო­ლარს სა­ათ­ში".
მის­ტერ ელ­ი­ჰუ სი­ა­მოვ­ნე­ბით და­თან­ხ­მ­და ამ თან­ხის გა­დახ­და­ზე. მას სურ­და, გა­ეგ­რ­ძე­ლე­ბი­ნა სა­უ­ბა­რი, მაგ­რამ ქალ­მა მხა­რი არ აუბა, მხატ­ვ­რის გვა­რი და მი­სა­მარ­თი ჩა­ი­წე­რა, შემ­დეგ კი აღ­უთ­ქ­ვა, რომ ზე­გის­თ­ვის ვინ­მეს გა­უგ­ზავ­ნი­და.
ეს იყო ოთხ­შა­ბათს. პა­რას­კევს კი მხატ­ვარს ეს­ტუმ­რა მო­დე­ლი, რო­მელ­მაც წი­ნას­წარ ტე­ლე­ფო­ნით და­ა­ზუს­ტა სე­ან­სის დრო. ცხრა სა­ათს გა­და­ცი­ლე­ბუ­ლი იყო, რო­დე­საც მან ზა­რი და­რე­კა და მას­პინ­ძელ­მა მა­შინ­ვე შე­მო­უშ­ვა ქა­ლი. მის­ტერ ელ­ი­ჰუს, სა­მოც­და­ა­თი წლის ჭა­ღა­რა ბე­რი­კაცს, ცო­ტა არ იყ­ოს, აღ­ელ­ვებ­და ახ­ალ­გაზ­რ­და ქა­ლის და­ხატ­ვის პერ­ს­პექ­ტი­ვა.
და­ახ­ლო­ე­ბით ოც­დაშ­ვი­დი წლის, სა­და გა­რეგ­ნო­ბის მო­დე­ლი მხო­ლოდ ლა­მა­ზი თვა­ლე­ბით იპყ­რობ­და ყუ­რად­ღე­ბას. ლურ­ჯი ლა­ბა­და ეც­ვა, თუმ­ცა გა­ზაფხუ­ლის უღ­რუბ­ლო ამ­ინ­დი იდ­გა. მან ოდ­ნავ შე­ათ­ვა­ლი­ე­რა მხატ­ვა­რი და თა­მა­მად შე­ვი­და ოთ­ახ­ში.
"გა­მარ­ჯო­ბა", თქვა მხატ­ვარ­მა და ქა­ლი სა­პა­სუ­ხოდ მი­ე­სალ­მა.
"მშვე­ნი­ე­რი გა­ზაფხუ­ლია", შე­ნიშ­ნა ბე­რი­კაც­მა, რო­მელ­მაც არ იც­ო­და, რა­ზე და­ლა­პა­რა­კე­ბო­და მო­დელს, "ხე­ბი უკ­ვე შე­ი­ფოთ­ლა".
"ტან­საც­მე­ლი სად გა­ვი­ხა­დო?", ჯი­ქურ იკ­ითხა ქალ­მა.
მის­ტერ ელ­ი­ჰუმ მი­სი სა­ხე­ლი იკ­ითხა და გა­ი­გო, რომ მო­დელს მი­სის პე­რი ერქ­ვა.
"შე­გიძ­ლი­ათ, სა­ა­ბა­ზა­ნო­ში გა­და­იც­ვათ, მი­სის პე­რი, ან, თუ გნე­ბავთ, ჩემს ოთ­ახ­ში. იქ უფ­რო თბი­ლა, ვიდ­რე სა­ა­ბა­ზა­ნო­ში".
მი­სის პე­რიმ გულ­გ­რი­ლად შე­ნიშ­ნა, რომ მის­თ­ვის სულ ერ­თი იყო, მაგ­რამ მა­ინც სა­ა­ბა­ზა­ნო­ში გა­დაც­მა ერ­ჩივ­ნა.
"რო­გორც გინ­დათ", გა­უ­ღი­მა მის­ტერ ელ­ი­ჰუმ.
"თქვე­ნი ცო­ლი აქაა?", და­ინ­ტე­რეს­და სა­ა­ბა­ზა­ნოს­კენ მი­მა­ვა­ლი ქა­ლი და ოთ­ახს სწრა­ფად შე­ავ­ლო თვა­ლი.
"არა, ქვრი­ვი ვარ", მი­უ­გო მხატ­ვარ­მა, "ჩე­მი ქა­ლიშ­ვი­ლი კი დი­დი ხნის წინ ემს­ხ­ვერ­პ­ლა უბ­ე­დურ შემ­თხ­ვე­ვას".
ქალ­მა სა­უ­ბა­რი შე­აწყ­ვე­ტი­ნა და ბო­დი­შის მოხ­დით უთხ­რა, გა­და­ვიც­ვამ და ახ­ლა­ვე დავ­ბ­რუნ­დე­ბიო.
"ნუ იჩ­ქა­რებთ", უპ­ა­სუ­ხა მის­ტერ ელ­ი­ჰუმ, რო­მე­ლიც სი­ა­მოვ­ნე­ბით ელ­ო­და სე­ან­სის და­საწყისს და სურ­და, გა­ე­ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვე­ბი­ნა ეს მო­ლო­დი­ნი.
მი­სის პე­რი სა­ა­ბა­ზა­ნო­ში შე­ვი­და, მა­ლე შე­მობ­რუნ­და და სა­ბა­ნაო ხა­ლა­თი გა­ი­ხა­და. ბე­რი­კაცს თვა­ლი მოს­ტა­ცა ქა­ლის ნა­ტიფ­მა მხრებ­მა. მო­დელ­მა იკ­ითხა, რო­გო­რი პო­ზა მი­ვი­ღოო, მაგ­რამ მის­ტერ ელ­ი­ჰუმ არ­ა­ფე­რი უპ­ა­სუ­ხა. მან ფარ­თო ფან­ჯ­რის მახ­ლობ­ლად დად­გ­მუ­ლი მა­გი­დის მო­მი­ნან­ქ­რე­ბულ ზე­და­პირ­ზე სა­ღე­ბა­ვე­ბის ორი ტუ­ბის შიგ­თავ­სი და­ას­ხა და მათ შე­რე­ვას შე­უდ­გა. უხ­ერ­ხუ­ლი დუ­მი­ლი ჩა­მო­ვარ­და. ქალ­მა სი­გა­რეტს მო­უ­კი­და.
"იმ­ე­დი მაქვს, სა­წი­ნა­აღ­მ­დე­გო არ­ა­ფე­რი გექ­ნე­ბათ, თუ დრო­დად­რო მოვ­წევ?"
"არ­ა­ფე­რი, თუ ამ­ას შეს­ვე­ნე­ბი­სას გა­ა­კე­თებთ".
"ას­ეც ვა­პი­რებ­დი".
თვა­ლებ­დახ­რი­ლი მო­ხუ­ცი დიდ­ხანს ურ­ევ­და სა­ღე­ბა­ვებს. მას არც კი შე­უ­ხე­დავს ქა­ლის­თ­ვის, ისე სთხო­ვა, ფან­ჯა­რას­თან მიდ­გ­მულ ყვი­თელ სა­ვარ­ძელ­ში ჩამ­ჯ­და­რი­ყო. ფან­ჯ­რი­დან მო­ჩან­და ეზო და ახ­ლად შე­ფოთ­ლი­ლი ხე­ე­ბი.
"რო­გორ დავ­ჯ­დე, ფე­ხე­ბი გა­და­ვაჯ­ვა­რე­დი­ნო?"
"რო­გორც გირ­ჩევ­ნი­ათ, ისე მო­ეწყ­ვეთ, რომ თა­ვი კომ­ფორ­ტუ­ლად იგრ­ძ­ნოთ".
ქა­ლი ოდ­ნავ გა­ოც­და, მაგ­რამ მა­ინც ჩაჯ­და სა­ვარ­ძელ­ში და ფე­ხი ფეხ­ზე გა­და­ი­დო. ლა­მა­ზი სხე­უ­ლი ჰქონ­და.
"ასე კარ­გია?"
მის­ტერ ელ­ი­ჰუმ თა­ვი და­უქ­ნია. "კარ­გია", და­უ­დას­ტუ­რა მან, "ძა­ლი­ან კარ­გი".
მხატ­ვარ­მა სა­ღე­ბავ­თა ნა­ზავ­ში ფუნ­ჯი ამ­ო­უს­ვა, ბო­ლოს და ბო­ლოს თვა­ლი შე­ავ­ლო მო­დე­ლის შიშ­ველ სხე­ულს და მუ­შა­ო­ბას შე­უდ­გა. ის დრო­დად­რო უყ­უ­რებ­და ქალს, შემ­დეგ კი სწრა­ფად აც­ი­ლებ­და მზე­რას, თით­ქოს ში­შობ­და, ამ­ით შე­უ­რაცხ­ყო­ფა არ მი­ვა­ყე­ნოო. სა­ხე­ზე გან­ზ­რახ გა­ნურ­ჩე­ვე­ლი გა­მო­მეტყ­ვე­ლე­ბა გა­დაჰ­ფე­ნო­და. აშ­კა­რად და­უ­დევ­რად ხა­ტავ­და, მხო­ლოდ იშ­ვი­ა­თად აც­ქერ­დე­ბო­და მო­დელს. ერთხელ, რო­დე­საც ქა­ლი შეტ­რი­ალ­და და ხე­ე­ბი შე­ათ­ვა­ლი­ე­რა, ბე­რი­კა­ცი წა­მი­ე­რად და­აკ­ვირ­და მას - სურ­და, გა­ე­გო, რამ მი­იპყ­რო მო­დე­ლის ყუ­რად­ღე­ბა.
რამ­დე­ნი­მე ხნის შემ­დეგ მო­დე­ლი აწ­რი­ალ­და. მას ეჩ­ვე­ნე­ბო­და, რომ მის­ტერ ელ­ი­ა­ჰუ ახ­ი­რე­ბუ­ლად იქ­ცე­ო­და. და­ახ­ლო­ე­ბით ერ­თი სა­ა­თის შემ­დეგ ქალს მოთ­მი­ნე­ბის ფი­ა­ლა აევ­სო და ის ელ­და­ნაკ­რა­ვი­ვით წა­მოხ­ტა ყვი­თე­ლი სა­ვარ­ძ­ლი­დან.
"რა მოხ­და, და­ი­ღა­ლეთ?" იკ­ითხა გაკ­ვირ­ვე­ბულ­მა მო­ხუც­მა.
"არა", მი­უ­გო მი­სის პე­რიმ, "მაგ­რამ, ღვთის გუ­ლის­თ­ვის, ამ­იხ­სე­ნით, რას აკ­ე­თებთ. მგო­ნი, ფერ­წე­რი­სა არ­ა­ფე­რი გა­გე­გე­ბათ".
მის­ტერ ელ­ი­ჰუმ ტი­ლოს სწრა­ფად გა­და­ა­ფა­რა პირ­სა­ხო­ცი და შე­იშ­მუშ­ნა. ისე და­იბ­ნა, რომ ერთხანს ვე­რა­ფე­რი თქვა. შემ­დეგ ოდ­ნავ ამ­ო­ი­ოხ­რა და გამ­შ­რა­ლი ტუ­ჩე­ბი მო­ი­ლო­კა. ქა­ლი მწყრა­ლად უყ­უ­რებ­და და მო­ხუცს ის­ღა დარ­ჩე­ნო­და, ეღ­ი­ა­რე­ბი­ნა, რომ ფერ­წე­რა­ში სუ­ლაც არ იყო და­ხე­ლოვ­ნე­ბუ­ლი. მან თა­ვი იმ­ით გა­ი­მარ­თ­ლა, რომ ორ­ი­ოდ დღის წინ ყო­ვე­ლი­ვე მკა­ფი­ოდ აუხს­ნა ლი­გის მდი­ვანს. მი­სის პე­რი კვლავ მდუ­მა­რედ და რის­ხ­ვით უმ­ზერ­და მას. მო­ხუც­მა დარ­ცხ­ვე­ნით მო­უ­ბო­დი­შა ქალს: "გე­ვედ­რე­ბით, მა­პა­ტი­ოთ, რომ ჩემ­თან მო­გიყ­ვა­ნეთ. სჯობ­და, კარ­გად გა­მო­მე­ცა­და ჩე­მი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი და მა­შინ დროს არ და­გა­კარ­გ­ვი­ნებ­დით. ალ­ბათ, მზად არა ვარ, ვა­კე­თო ის, რაც მსურს".
"სუ­ლაც არ მა­ნაღ­ვ­ლებს, რამ­დენ ხანს უნ­და გა­მო­გე­ცა­დათ თა­ვი", გეს­ლი­ა­ნად მი­ა­ძა­ხა მი­სის პე­რიმ. "გა­ნა მარ­თ­ლა და­ხა­ტეთ ჩე­მი პორ­ტ­რე­ტი? კარ­გად შე­ვამ­ჩ­ნიე, რა ხარ­ბად უყ­უ­რებ­დით ჩემს შიშ­ველ სხე­ულს. არ ვი­ცი, რა მიზ­ნე­ბი გა­მოძ­რა­ვებ­დათ, მაგ­რამ, ეშ­მაკ­მა და­ლახ­ვ­როს, დარ­წ­მუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, რომ მათ უმ­რავ­ლე­სო­ბას ფერ­წე­რას­თან არ­ა­ფე­რი აქვს სა­ერ­თო".
"წინ­და­უ­ხე­და­ვად მო­ვი­ქე­ცი", ამ­ო­იკ­ვ­ნე­სა მის­ტერ ელ­ი­ჰუმ.
"მარ­თ­ლა ასეა", ქი­ლი­კით და­უ­მოწ­მა ქალ­მა, კა­ბა გა­და­იც­ვა და წელ­ზე ქა­მა­რი მაგ­რად მო­ი­ჭი­რა.
"მხატ­ვა­რი ვარ", გა­ნაგ­რ­ძო მან, "და მო­დე­ლად იმ­ი­ტომ ვმუ­შა­ობ, რომ ფუ­ლი მჭირ­დე­ბა, მაგ­რამ სი­ყალ­ბეს მა­შინ­ვე ვამ­ჩ­ნევ".
"უხ­ერ­ხულ მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში არ ჩავ­ვარ­დე­ბო­დი", წა­ი­ლუღ­ლუ­ღა მის­ტერ ელ­ი­ჰუმ, "კარ­გად რომ ამ­ეხ­ს­ნა სი­ტუ­ა­ცია იმ ქალ­ბა­ტო­ნის­თ­ვის".
"ვნა­ნობ, რომ ასე მოხ­და", დას­ძი­ნა მან ჩახ­ლე­ჩი­ლი ხმით. "ქა­ლე­ბი ყო­ველ­თ­ვის მი­ზი­დავ­დ­ნენ, მაგ­რამ დაქ­ვ­რი­ვე­ბის შემ­დეგ არც ერ­თი მე­გო­ბა­რი ქა­ლი არ მყო­ლია. ესაა ერთ-ერ­თი მი­ზე­ზი, რის გა­მოც ხატ­ვას ხე­ლახ­ლა მოვ­კი­დე ხე­ლი. ნი­ჭი­ე­რე­ბით არ­ა­სო­დეს გა­მო­ვირ­ჩე­ო­დი, ახ­ლა კი სა­ერ­თოდ დამ­ვიწყ­ნია ხატ­ვა და არა მარ­ტო ხატ­ვა, არ­ა­მედ - ქა­ლის სხე­უ­ლიც. არ მე­გო­ნა, რომ ასე ამ­ა­ღელ­ვებ­დით. მა­პა­ტი­ეთ, რომ შე­გა­წუ­ხეთ".
"შე­წუ­ხე­ბა ამ­ი­ნაზ­ღა­ურ­დე­ბა", მკვა­ხედ მი­უ­გო მი­სის პე­რიმ, "მაგ­რამ რო­გორ ამ­ი­ნაზ­ღა­უ­რებთ შე­უ­რაცხ­ყო­ფას?"
"არ მსურ­და თქვე­ნი შე­უ­რაცხ­ყო­ფა".
"მე ასე არ ვფიქ­რობ", ჩა­ი­ლა­პა­რა­კა ქალ­მა და წუ­თით და­ფიქ­რ­და, შემ­დეგ კი უეც­რად მო­ითხო­ვა, რომ მის­ტერ ელ­ი­ჰუს ტანთ გა­ე­ხა­და.
"მე?" ჰკითხა გა­ო­ცე­ბულ­მა ბე­რი­კაც­მა. "რის­თ­ვის?"
"უნ­და დაგ­ხა­ტოთ. გა­ი­ხა­დეთ შარ­ვა­ლი და პე­რან­გი".
მის­ტერ ელ­ი­ჰუმ გა­უ­ბე­და­ვად წა­ი­ხუმ­რა, სულ ახ­ლა­ხან მი­ვა­ტო­ვე თბი­ლი საც­ვ­ლის ტა­რე­ბაო, მაგ­რამ ქალს არ გას­ცი­ნე­ბია.
მო­ხუც­მა ნელ-ნე­ლა გა­ი­ხა­და ტან­საც­მე­ლი, თა­ვი­სი სი­შიშ­ვ­ლი­სა რცხვე­ნო­და.
მი­სის პე­რიმ სწრა­ფად, ხე­ლის მკვეთ­რი მოძ­რა­ო­ბე­ბით და­ხა­ტა ბე­რი­კა­ცის სხე­უ­ლი. რო­დე­საც და­ას­რუ­ლა, შა­ვი სა­ღე­ბა­ვის ნაღ­ვენ­თ­ში ფუნ­ჯი ამ­ო­უს­ვა და ნა­ხა­ტი ერ­თი­ა­ნად გა­დაჯღაბ­ნა.
შემ­კ­რ­თა­ლი, ენ­ა­ჩა­ვარ­დ­ნი­ლი მის­ტერ ელ­ი­ჰუ ხე­დავ­და, რო­გორ ზიზღს იწ­ვევ­და ქალ­ში, მაგ­რამ რი­დით დუმ­და.
ბო­ლოს მი­სის პე­რიმ ფუნ­ჯი სა­ქა­ღალ­დე კა­ლა­თა­ში მო­ის­რო­ლა და სა­ა­ბა­ზა­ნო­დან ლა­ბა­და გა­მო­ი­ტა­ნა. ამ­ა­სო­ბა­ში ბე­რი­კაც­მა გა­მო­წე­რა ჩე­კი დათ­ქ­მულ თან­ხა­ზე. მი­სის პე­რიმ და­უ­დევ­რად ჩა­აგ­დო ჩე­კი თა­ვის დიდ ჩან­თა­ში და კა­რი გა­ი­ჯა­ხუ­ნა.
მარ­ტოდ დარ­ჩე­ნილ­მა მის­ტერ ელ­ი­ჰუმ გა­ი­ფიქ­რა, რომ ქა­ლი, თა­ვი­სე­ბუ­რად, მომ­ხიბ­ვ­ლე­ლი იყო, თუმ­ცა გრა­ცია აკლ­და. შემ­დეგ, სა­სო­წარ­კ­ვე­თილ­მა, ჰკითხა თავს, "ნუ­თუ ჩემს ცხოვ­რე­ბა­ში მე­ტი აღ­ა­რა­ფე­რი მოხ­დე­ბა? ნუ­თუ ეს ყვე­ლა­ფე­რია, რაც დამ­რ­ჩე­ნია?" თუმ­ცა მშვე­ნივ­რად იც­ო­და, რომ მარ­ტო­ო­ბის­თ­ვის იყო გან­წი­რუ­ლი.
შემ­დეგ მან პირ­სა­ხო­ცი მო­ა­ცი­ლა ტი­ლოს და შე­ე­ცა­და, პორ­ტ­რე­ტი და­მა­ტე­ბი­თი შტრი­ხე­ბით შე­ევ­სო, მაგ­რამ ქა­ლის სა­ხე უკ­ვე და­ვიწყ­ნო­და.


© “არილი”

გივი ალხაზიშვილი

რექ­ვი­ე­მი დე­დას


სად გეჩ­ქა­რე­ბო­და,
ჩა­მომ­ჯ­და­რი­ყავ გზას­თან ძელ­ს­კამ­ზე
და დე­დის თხოვ­ნა შე­გეს­მი­ნა,
და­გე­ცა­და ცო­ტა ხნით მა­ინც.

ვის­თან მი­დი­ო­დი, ვინ გე­ლო­და ქა­ლაქ­ში,
სა­დაც ერთ­მა­ნეთს ტკეპ­ნი­ან ქუ­ჩე­ბი და ად­ა­მი­ა­ნე­ბი,
სა­დაც ათ­ა­სი ხი­ფა­თი ჩა­საფ­რე­ბუ­ლა ყო­ველ ნა­ბიჯ­ზე,
სა­დაც ხე­ე­ბიც ისე იყ­უ­რე­ბი­ან ზე­მო­დან ქვე­ვით -
ყოვ­ლის­მ­ხილ­ვე­ლე­ბი­ვით
და არ­ა­ფე­რი აღ­არ აოც­ებთ,
არც თვით­მ­კ­ვ­ლე­ლო­ბა, არც მკვლე­ლო­ბა
და აღ­არც კვდო­მა თან­და­თა­ნო­ბით,
თან­და­თან ხომ ყვე­ლა­ნი ვკვდე­ბით.
აღ­არ აოც­ებთ, არც ის­ი­ნი ნა­გავ­ში რომ იქ­ე­ქე­ბი­ან
და აღ­არც წყვილ­თა მში­ერ მკლა­ვებ­ზე
გა­დაწ­ვე­ნი­ლი ღა­მე­ე­ბის ატ­ორ­ტ­მა­ნე­ბა -
ცა რომ უკ­უღ­მა ამ­ობ­რუნ­დე­ბა
და ვარ­ს­კ­ვ­ლა­ვე­ბი რო­გორ ჩნდე­ბი­ან
ის­იც კი მო­ჩანს.

სად გეჩ­ქა­რე­ბო­და,
რა მაგ­ნი­ტი გი­ზი­დავ­და იქ­ით­კენ,
სა­დაც ყო­ველ­დ­ღი­უ­რად კლა­ვენ ერთ­მა­ნეთს
და მრა­ვალ­სარ­თუ­ლი­ა­ნი სახ­ლის ფან­ჯ­რე­ბი
ვე­ღა­რა­ფერს ამჩ­ნე­ვენ სა­კუ­თა­რი ჩარ­ჩო­ე­ბის გარ­და.

სად გეჩ­ქა­რე­ბო­და,
ჩა­მომ­ჯ­და­რი­ყავ გზას­თან ძელ­ს­კამ­ზე,
ან­და სუ­ლაც,
გზის­პი­რას ამ­ო­სულ ნარ­შა­ვის ყვა­ვი­ლი­ვით გა­გე­ღი­მა,
კი­დევ გეთ­ქ­ვა რამ­დე­ნი­მე სიტყ­ვა
და ეკ­ლე­ბი გა­და­გე­მა­ლა,
რო­მელ­საც დე­და მუ­დამ ამჩ­ნევ­და,
რამ­დე­ნი­მე წუ­თით გა­გე­ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვე­ბი­ნა იქ ყოფ­ნა -
დე­დის სი­ახ­ლო­ვეს და გე­ყუ­რა
და­კოჟ­რილ თი­თებ­ში რო­გორ მა­ლავ­და
ჰა­ერს ვარ­დი­ვით.

ცო­ტა ხნით დარ­ჩი...
ეს სა­მი სიტყ­ვა ჩა­ე­ჭე­და მეხ­სი­ე­რე­ბას
და ჩვე­უ­ლებ­რივ სამ­კუთხე­დი­ვით,
რო­გორც არ უნ­და შე­აბ­რუ­ნო
ხომ სუ­ლერ­თია?!

ნე­ტავ, შენს კარ­თან ღა­მე მე­თია
და შო­რი­ახ­ლოს, ხმა­გაკ­მენ­დილს ჩემ­თ­ვის მეს­მი­ნა,
რო­გორ ამ­ბობ­და შე­ბინ­დე­ბა თა­ვის სათ­ქ­მელს
შაშ­ვის გა­ლო­ბით,
რა მოწყე­ნი­ლად მშვიდ­დე­ბო­და პა­ტა­რა ეზო,
რო­მე­ლიც მარ­ტო დარ­ჩე­ნი­ლი­ყო შენ­თან ერ­თად
და ჩემს ჯი­უტ და უდ­ი­ერ ნა­ბიჯს ითვ­ლი­და -
სად­ღაც, ქა­ლა­ქის­კენ
და ჩვენს შეხ­ვედ­რას ერ­თი კვი­რით
სა­თუ­ოს ხდი­და.

ხან­მოკ­ლე იყო ჩვე­ნი შეხ­ვედ­რა,
ნა­ხე­ვა­რი სა­უ­კუ­ნე ისე გაგ­ვიქ­რა,
რომ რი­გი­ა­ნად ერთ­მა­ნეთს ვერ გა­ვე­სა­უბ­რეთ,
რად­გან მთა­ვა­რი იყო საქ­მე -
სი­ცოცხ­ლეს რომ აღ­ე­მა­ტე­ბა -
ენ­ერ­გი­უ­ლი ნა­ბი­ჯე­ბით
და არ­აფ­რის­კენ მუდ­მი­ვი სწრაფ­ვით.

ახ­ლა ვფიქ­რობ -
ღო­ბის ძი­რას ამ­ო­სუ­ლი ნარ­შა­ვი შენ ხარ
და სულს მი­კაწ­რავს შე­ნი ეკ­ლე­ბი
და ის ყვა­ვი­ლი ეკ­ლე­ბი­დან ამ­ოშ­ვე­რი­ლი -
არ­ის წე­რი­ლი,
რომ­ლის წა­კითხ­ვა ვერ მო­ვას­წა­რი,
ხან­მოკ­ლე იყო ჩვე­ნი შეხ­ვედ­რა
და ყულ­ფად იქ­ცა დრო­ის ბა­წა­რი.

სად მეჩ­ქა­რე­ბო­და,
ჩა­მოვ­მ­ჯ­და­რი­ყავ ძელ­ს­კამ­ზე და შენ­თ­ვის მეს­მი­ნა...

ახ­ლა ჩავ­რ­გავ და­ქან­ცულ თავს ჩემს ხე­ლის­გულ­ში,
რო­მე­ლიც თით­ქოს შე­ნი კალ­თაა,
მე­რე კი გავ­შ­ლი ხე­ლებს, რომ სად­მე გა­და­ვი­კარ­გო,
ვიდ­რე უკ­ან და­გიბ­რუნ­დე­ბი,
ამ წას­ვ­ლა-მოს­ვ­ლას რა­ღაც ჰქვია
და რა­ტომ­ღაც დიდ­ხანს ვუნ­დე­ბით.

P.S.
მე მი­ხა­რია, რომ შენს მზე­რა­ში
ზოგ­ჯერ დე­და­ჩემს წა­ვაწყ­დე­ბი,
სწო­რედ ის­ეთს,
მე რომ ზღა­პარს მი­ამ­ბობ­და
და შენ­სა­ვით იღ­ი­მე­ბო­და.



ზღვის მო­ნატ­რე­ბა


1.

გაგ­რ­ძე­ლე­ბაა ზღვა ჩე­მი სიზ­მ­რის
და მე არ ვი­ცი, სად დავ­მ­თავ­რ­დე­ბი,
და­საწყი­სი­ვით ნა­პი­რი ის­მის
და ეზო იწ­ვის ღო­ბის ვარ­დე­ბით.

ვწე­ვარ, ვის­რუ­ტავ სივ­რ­ცეს უძ­ი­როს,
ხან მეჩ­ვე­ნე­ბა სივ­რ­ცე მის­რუ­ტავს,
თვალ­მი­ნა­ბულ­მა უნ­და ვუც­ქი­რო
ყვე­ლა­ფერს, რაც კი არ ამ­ის­რულ­და.

გა­და­იფ­რენ­დეს ამ ცა­ზე ქო­რი
და გაბ­ზა­რავ­დეს ცას გა­უბ­ზა­რავს,
გავ­რ­ცელ­დეს, რო­გორც სა­ში­ში ჭო­რი
მა­ვან­მა მა­ვანს რომ გა­უგ­ზავ­ნა.

...და მიმ­ზიდ­ვე­ლად გაწ­ვ­დი­ლი ყე­ლი
ვნე­ბი­ან თვა­ლის სურ­ვი­ლებს იკ­რობს,
ისე სწყუ­რია სი­ცოცხ­ლე ყვე­ლას,
რომ უნ­ებ­ლი­ეთ სიკ­ვ­დილ­ზე ფიქ­რობს.

2.

შე­ბინ­დე­ბი­სას შენს ლა­მაზ კი­სერს
მი­ეტ­მას­ნე­ბა ვნე­ბის ვარ­ს­კ­ვ­ლა­ვი,
და­ე­ძებს შე­ნი თვა­ლე­ბის გი­შერს -
შენს ღა­მე­ებ­ში გა­სა­ნას­კ­ვა­ვი.

შენ ამ­ო­დი­ხარ ტალ­ღის ჩქა­მი­დან,
მხო­ლოდ თვა­ლე­ბით და­გე­დევ­ნე­ბი
და მზეს, რო­მე­ლიც ზღვა­ში ჩა­ვი­და,
აქ რჩე­ბა სით­ბო შე­ნი მტევ­ნე­ბის.



უძ­ი­ლო­ბა



არ­სე­ბობს. მიყ­ვარს. პირ­ჯ­ვ­რით, ამ ხე­ლით
შე­ვიგ­რ­ძ­ნობ წუ­თებს გულ­ში ჩა­თე­სილს
და ყვე­ლა სიტყ­ვას ფიქ­რ­ში გამ­ხე­ლილს
შე­მო­უ­ნა­ხავს ხმა უმ­ჩა­ტე­სი.

ამ ხმას ვე­ლუ­რი სის­ხ­ლი ხა­ტავ­და,
რომ წა­ერ­თ­მია ხმა სა­მუ­და­მოდ
ხმის­თ­ვის, რო­მე­ლიც თით­ქ­მის გა­თავ­და
და თვა­ლე­ბის­თ­ვის იყო უდაო:

რომ ამ ბგე­რებ­ში ფერ­თა სიმ­კ­ვეთ­რე
ერ­თი­მე­ო­რის და­მა­მუნ­ჯე­ბი,
სად­ღაც მა­ლა­ვენ ჩამ­ქ­რალ სი­კე­თეს,
რი­თაც სავ­სეა ხსოვ­ნის უჯ­რე­ბი.

აქ მუ­დამ არ­ის ვი­ღაც მე­სა­მე
და იწ­ე­ლე­ბა ის­ევ ის ღა­მე,
წუ­თე­ბი ის­ევ ტკი­ვილს კემ­სა­ვენ
და გა­ურ­კ­ვე­ველ ნა­ყოფს ის­ხა­მენ.

და­ი­ნა­წი­ლეთ ჩე­მი სხე­უ­ლი,
შემ­ს­ვით, წუ­თე­ბო და სა­ა­თე­ბო,
დროო, ღა­მე­ში გა­მოხ­ვე­უ­ლო,
გა­უ­თე­ვა­რო ან გა­სა­თე­ვო.


© “არილი”

Thursday, September 11, 2008

ინგრიდ დეხრავე

ხელის თხოვნა ანუ როგორ შექმნა როტერდამში პოეზიამ ოჯახი


ყოველი წელს, ზაფხულობით, ნიდერლანდური ქალაქი როტერდამი, ევროპის პოეზიის დედაქალაქად იქცევა ხოლმე. ეს მას შემდეგ, რაც 1970 წელს ფესტივალი ‘Poetry International Rotterdam’ დაარსდა და მალევე, ევროპის ერთ-ერთ ყველაზე დიდ და პრესტიჟულ პოეზიის ფესტივალად იქცა. 38-ე ფესტივალზე, პირველად ქართველი პოეტებიც მიიწვიეს. წერილში წაიკითხავთ, როგორ ჩავიდნენ მაია სარიშვილი, შოთა იათაშვილი, რატი ამაღლობელი და მათი ბელგიელი, თბილისში მცხოვრები მთარგმნელი, ინგრიდ დეხრავე, ნიდერლანდებში და როგორ ჩატარდა როტერდამის საერთაშოირისო პოეზიის ფესტივალი ოცდამეთვრამეტეჯერ.



მაინც და მაინც წასვლის ღამეს, პირველი საზაფხულო ბუზი ჩემს ბინაში შემოფრინდა, დავსდევ, მინდა გავაგდო, მაგრამ გარეთ გაფრენას არ აპირებს. მე კი მეცოდება, წარმოვიდგინე, დავბრუნდები და მისი ხმელი გვამი დამხვდება. უცნაურია, წასვლამდე რამდენიმე წუთი მრჩება და ამ ბოლო წუთებსაც ბუზის გადარჩენას ვახმარ. საბედნიეროდ. შოთა შეთანხმებულ დროს მობილურზე მირეკავს: “გამოდი.” ბუზიც სწორ გზაზე გავუშვი და აღარაფერი მაბრკოლებს ნიდერლანდებში გასამგზავრებლად.

თბილისსა და ამსტერდამს შორის რამდენჯერ ვიფრინე, არც კი მახსოვს. ყოველ ფრენას კი განსაკუთრებული საბაბი აქვს. საბაბი შეიძლება იყოს - ნიდერლანდური ენისა და კულტურის კონფერენცია, ჩემი დისა ან ძმისშვილის დაბადების დღე, აუცილებელი სამედიცინო კვლევა, დასვენების საჭიროება, გამოფენა, ერლომ ახვლედიანის წიგნების ნიდერლანდური თარგმანის პრეზენტაცია, და ასე შემდეგ.

ამჟამად კი, ბალახისფერი ჩემოდნით, მარკით "სემსონაიტ", აიბუქით, ხელჩანთით და სამი ქართველი პოეტით ნიდერლანდებში მივემგზავრები. ჩვენი ფრენის დღესვე, როტერდამის საერთაშორისო პოეზიის ფესტივალი 38-ჯერ იხსნება. ჩვენ საპატიო სტუმრებად ვარ დაპატიჟებული.

ტაქსში მძღოლის გარდა, რატი ამაღლობელი, მაია სარიშვილი და შოთა იათაშვილი მელოდებიან. ღამის 3 საათზე – კაცების შეწუხება მიწევს. ჩემი ეზოს ჭიშკრის ბოქლომს ვებრძვი. ივლისში რვა წელი გახდება, რაც საქართველოში ვცხოვრობ, მაგრამ საბჭოთა ნივთების ხმარება ჯერ კიდევ ვერ ვისწავლე. არადა, ჭიშკარი ღია რომ დავტოვო, და ქურდებს მეზობლების მანქანების მოპარვა გავუადვილო, გამორიცხულია. ადამიანი ჯიპის გარეშე, ადამიანად ხომ არ ითვლება?! საბედნიეროდ შოთა ფარანით მეხმარება, რატი კი - შერჩენილი საბჭოთა სიბრძნით.

აეროპორტში ვჩქარობთ. ტაქსში ბავშვური სიხარული იგრძნობა. რაც დრო გადის, თბილისის დატოვებისას ყოველთვის მელანქოლია მიმძაფრდება ხოლმე. დღეს კი ეს განცდა ჩვენს მიზანს დაემთხვა: წელს როტერდამის ფესტივალი სწორედ იმ მელანქოლიასა და სიგიჟეს ეხება.

ნახევარი წლის წინ, სანამ საქართველოში მუდმივი ბინადრობის ცნობის მოსაპოვნებლად საჭირო საბუთებზე დავრბოდი, ნიდერლანდებიდან დამიკავშირდნენ: “რამდენიმე ქართული წიგნი ნიდერლანდურად რომ გადათარგმნე, პოეზიაზეც ხომ არ იმუშავებდიო?” დავთანხმდი. თორმეტი პოეტის სამ-სამი ლექსი გადავთარგმნე, ნიდერლანდელებისთვის ქართული პოეზიის ლანდშაფტის საჩვენებლად. ამ თარგმანების მიხედვით წელს ფესტივალისათვის სამი პოეტი აარჩიეს. ჰოდა, მაია, შოთა, რატი და მე ერთ თვითმფრინავში ერთიანი მიზნით აღმოვჩნდით. მაიას ეშინია, შოთას ეძინება, რატი რამდენიმე რიგის მოშორებით მოხვდა და თავისი აიპოდი ჩართო. შეშინებული ადამიანი ყველაზე საინტერესოა, იმიტომ, რომ ყველაზე ნაღდია. მითუმეტეს მაია, რომელსაც შიშის კი არ სრცხვენია, არამედ სწორედ შიშსა და წუხილს იყენებს თავის ლექსების ძრავად. მის გვერდზე ვზივარ და ვხვდები, არც უნდა დავაწყნარო, ვინაიდან ეს განცდები მისი ახალი ლექსების საფუძველს წარმოადგენს.

სხიპჰოლზე, ანუ ამსტერდამის აეროპორტში, ის დიდი პატივი, რითიც ნიდერლანდებში გვიღებენ, ოდნავ გვაკვირვებს: ფესტივალის მძღოლი და საქართველოს ახალი დანიშნული ელჩი გვხვდებიან. ვიბნევი. მძღოლის მოსვლის თაობაზე წინასწარ გამაგებინეს. ქალბატონ მაია ფანჯიკიძეს კი აეროპორტში ნამდვილად არ ველოდი. რამდენიმე თვის წინ ქალაბატონ მაიას ნიდერლანდური ენის გაკვეთილები ჩავუტარე. მალე კი ვხვდები, რომ ქალბატონი მაია დედამისის დასახვედრად მოვიდა. ეს კარგად დაემთხვა, ვთანხმდებით, რომ ფესტივალის ქართულ საღამოზე საქართველოს წარმომადგენელი იქნება. საზეიმო განწყობა უკვე ჰაერში იგრძნობა.

მანქანასთან რომ მოვხვდით, მძღოლი გვთავაზობს, რომ წინ დავჯდე: “ჩემი ქართული დაჟანგულია, ამიტომ გზაში საჭირო ინფორმაციას შენ მოგაწოდებ.” ერთი საათის მერე სასტუმროში ისეთ დროს მივდივართ, რომ საუზმეს ვუსწრებთ. ბოლო სართულზე ყავას და წვენს ვწრუპავთ, შემწვარ კვერცხს, ხილის სალათს, კრუასანებს და კიდევ უამრავ სხვა დელიკატესს მივრთმევთ. სასაუზმის შუშის კედლებში როტერდამის განუმეორებელი ხედი ირეკლება. როტერდამი ქალაქია, რომელიც, როგორც გროზნო, ნაჰასაკი, ბერლინი, იერუსალიმი, კიჰალი და მრავალი სხვა ქალაქი, ნანგრევებად გადაიქცა და ფერფლიდან აღსდგა. მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ გადაწყვიტეს, რომ დაბომბილი როტერდამი თავიდან კი არა, არამედ მომავლისკენ მიმართული მიდგომით აღედგინათ. სანამ ნამგზავრები ვისვენებთ და გემრიელად მივირთმევთ, ჩვენს გარშემო მსოფლიო დონის არქიტექტურული ლანდშაფტი იშლება. ყველა შენობა თავისი განუმეორებელი აურით ჩვენს ყურადღებას ითხოვს. ამ ამბავს ჯერ ჩემთვის ვინახავ. მეც დავიღალე.

როტერდამის გულს წარმოადგენს მოედანი, სადაც კინო, თეატრი და კულტურის ცენტრი წრეს ქმნის. კინოში ყოველწლიურად მსოფლიოში ცნობილი კინოფესტივალი ტარდება, კულტურის ცენტრში ვარსკლავების კონცერტები იმართება, და თეატრში ყოველ გაზაფხულზე, პოეზიის წასაკითხად და მოსასმენად დედამიწის ყველა კუთხიდან იკრიბებიან. ამ სამი შენობის შუაში მდებარე მოედანი ქალაქელების ყველაზე საყვარელი ადგილია. მის ხის იატაკზე სეირნობა სასიამოვნოა, გრძელ სკამებზე ჩამოჯდომა მეგობართან საუბარს უხდება, სიცხეს პირდაპირ იატაკიდან ამოსული შადრევანი აგრილებს. სწორედ ეს სულიერი კუნძული წარმოადგენს ჩვენს ყოველდღიურ სამუშაო ადგილს.

ფესტივალი ერთი კვირის განმავლობაში გრძელდება. თანდათან მოდის წარმატებები: პირველ საღამოს ათიოდე სხვა პოეტთან ერთად შოთა და რატიც გამოდიან. Mმეორე დღეს, გაზეთში სათაურია: “ყველა პოეტს ტაში, ყველაზე მეტი - რატი ამაღლობელს”. მეორე საღამო მთლიანად ქართველ პოეტებს ეთმობათ. შოთა ყველა ლექსის დასრულებისთანავე ტაშს იმსახურებს, რაც ნიდერლანდებში იშვიათი მოვლენაა. ბოლო საღამოს დახურვის ფართიზე კი ვხვდებით, რომ მაიას უკვე ფანები ჰყავს. მრავალი ადამიანისგან უსასრულო ქების გარდა, მაია ერთი კაცისგან საჩუქარს იღებს: მაიას რომ ხედავს, საცეკვაო მოედანს ტოვებს, თავის ოფლიან მაისურს იხდის, და მაიას ჩუქნის.

ჩემს მიმართ კი უფრო ჰაეროვანი დამოკიდებულება შევამჩნიე. ზოგიერთი დაინტერესდა, საქართველოში პურის ფულს რითი ვშოულობ. ვაღიარე, რომ ეს იოლად არ გამომდის. შეწუხებულებმა მირჩიეს, ნიდერლანდელებისთვის ტურისტული სააგენტო გავხსნა, ან რესპოდენტად ვიმუშავო, ან რა ვიცი, კიდევ რა არ მირჩიეს. ამ რჩევების მოსმენა არ გამჭირვებია. ბოლო დროს მოთმინების უნარი მომემატა.
ფესტივალს “კარის ფოტოგრაფი” ყავს, რომელიც ფესტივალის დაარსებიდან, 38 წელია მუშაობს და ბროდსკი, შიმბორსკა და შეიმას ჰინი ჰყავს გადაღებული. Kინოფესტივალზეც, მისი დაარსებიდან მოყოლებული, სტუმრების პორტრეტებს იღებს. ყველას უყვება, როგორ უყვარს თავისი პროფესია. როცა იგებს, საიდან ვართ, ამაყად გვეუბნება, რომ ფარაჯანოვი, ტარკოვსკი და იოსელიანი მრავალჯერ გადაიღო. ბოლო დღეს მითხრა, რომ ჩემს პორტრეტსაც დიდი სიამოვნებით გადაიღებდა: პატარა ნიმფას გავხარო. ვაფრთხილებ, რომ დიდი შანსია, ნიმფა ფოტოფირზე არ დაფიქსირდეს, და თუ დაფიქსირდება, ფრთები მაინც არ მაქვს-მეთქი. როგორ არ გაქვს, უბრალოდ არ ჩანსო. ამ კაცმა ჩინებული პორტრეტი გადამიღო, ამის მერე უკვე მჯერა, რომ განსაკუთრებული არსება ვარ, ოღონდ შესაფერის ტყეს ვეძებ, ნიმფას როლის შესასრულებლად. თითქოს მართლა ფრთები მაქვს, ისე, როგორც სხვას ფანტომური ტკივილი აწუხებს – ტკივილი დაკარგული სხეულის ნაწილში.

საბედნიეროდ, მხოლოდ საქართველოდან მოსული ოთხეული არ ბრწყინავს. იაპონელი კიაო ნომურა, შუახნის კაცი, რომელიც ბრძენ პროფესორს ჰგავს, მიმზიდველი, მშვიდი ხმით, სასტიკ ლექსებს კითხულობს.

ყველაზე ახალგაზრდა მონაწილის გამოსვლისას ფესტივალის თანამშრომელი მიკროფონთან პატარა კიბეს ადგამს. იე მიმი ტაივანელი გოგოა, რომელიც ფულის საშოვნად დონატებს ყიდის, სხვა დროს კი ლექსებს, პიესებს და სცენარებს წერს. სანამ ლექსების კითხვას დაიწყებს, ტკბილი, ფრანგული მუსიკა ისმის, მაგრამ, მისი ლექსებიდან თანამედროვე და რეპულ სტილში, ახალგაზრდის შინაგანი სამყარო იშლება და ყალბ სიტკბოებას სპობს.

ტრადიციულად, ფესტივალი გარკვეული თემის ირგვლივ ტარდება. ამჟამად მელანქოლია და სიგიჟე პოეზიის აკვნად გამოაცხადეს. ორგანიზატორებმა ეს არჩევანი სიტყვასიტყვით წარმოიდგენეს, და მრავალი საკმაოდ მშვიდი პოეტის გარდა, ერთი ნამდვილი შეშლილიც ჩამოიყვანეს. ჰანს ვლეკი ახალგაზრდობიდან ძლიერ, ეგზისტენციალურ ლექსებს წერს. მისი პოეტური სამყარო ყოველდღიურობასთან კონფლიქტშია, და რამდენიმე ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში ყოფნის მერე საბოლოოდ ესპანეთში დასახლდა. იქ მარტო ცხოვრობს, საზოგადოებრივი ცხოვრებისგან მოშორებით. დიდი ხანია, სამშობლოში აღარ ყოფილა. არავინ იცის, როგორ ჰანს ვლეკს შევხვდებით.
თავის საღამოზე საცირკო ატრაქციონს აწყობს. “სპექტაკლი” თან ჯადოსნური, თანაც - უხერხულია. სანამ მისი გამომცემელი ჰანს ვლეკის ცხოვრებასა და შემოქმედებას გვაცნობს, თვითონ პოეტი პირველ რიგში ზის და ამ ყველაფერს, გაუჩერებლად და ხმამაღლა თავის კომენტარს ამატებს. მისი გამომცემლის, მეგობარი-პოეტის, დოკუმენტალისტის გამოსვლების მერე თავად ჰანს ვლეკს გადასცემენ სიტყვას. დარბაზი იძაბება. ალბათ, თითოეული მაყურებელი სხვადასხვა სტრატეგიას მიმართავს, რომ უხერხულობისგან დარბაზი არ დატოვოს და უყუროს, როგორ იშორებს პოეტი მიკროფონს, როგორ უსასრულოდ ეძებს საქაღალდეში წასაკითხ ლექსს, პულტს როგორ ტოვებს და სცენაზე ბოდიალს როგორ იწყებს, გამომცემელი და მეგობარი სცენაზე როგორ ბრუნდებიან და ამაოდ ცდილობენ, პოეტი ბავშვივით დააწყანრონ, და თავისი მოვალეობა შეასრულებინონ. ამას ისე ვუყურებ როგორც პერფორმანსს: კაცმა ღია ნაცრისფერი კოსტუმი ჩაიცვა, და იმავე ფერის დიდი ქუდი დაიხურა. დარბაზი არენად გადაიქცა, რაც ნიშნავს, რომ მაყურებლები ზევიდან უყურებენ სცენას. ჰანს ვლეკი თავს არ წევს, მისი სახე რომ არ გამოჩდეს. მისი ტანადობა ლამაზ სურათს ქმნის: სავსე დარბაზი პოეტის სახის ნაცვლად მის ქუდს უყურებს, და პოეტის ლექსების ნაცვლად მის მუსიკალურ და მოუსვენარ ბოდვას უსმენს. საღამო დამთავრდა. ხალხი ადგა, და დარბაზი, უხეშად კი არა, ბუნებრივად და პატივისცემით დატოვა. გარეთ ფესტივალის ერთი თანამშრომელი მომიყვა, რომ იმ დილით ჰანს ვლეკი თავისი ნომრის აივნიდან მეზობლის ოთახში გადაძვრა.

ჩვენი საუკეთესო წუთები სასტუმროს ნომერში შედგა. ფესტივალის კვირეულის განმავლობაში პოეზიის საღამოების გარდა, ბევრი სხვა პროექტიც იყო დაგეგმილი. ერთს “გადაჩურჩულების პროექტი” დაარქვეს. ეს ნიდერლანდელი პოეტის ლექსის რიგრიგობით ნიდერლანდურიდან ქართულად, ქართულიდან რუსულად, რუსულიდან ფრანგულად - და ასე შემდეგ - თარგმანს გულისხმობდა. ყოველ დღე, ერთი ენიდან მეორეზე ითარგმნებოდა, რათა ბოლო დღეს ბოლო ენიდან, რომელიც აფრიკული იყო, ისევ ნიდერლანდურად თარგმნილიყო. რასაკვირველია, ბოლოს შინაარსით და ფორმით საკმაოდ განსხვავებული ლექსი გამოვიდა. ამ თამაშში მონაწილეობის დროს, ერთი შეხედვით შეიძლება უმნიშვნელო, სინამდვილეში კი, ყველაზე ლამაზი წუთები გვქონდა: შოთა, მაია და მე ლოგინზე წამოწოლილები, რატი - პატარა მაგიდასთან, და ჩვენი გონება ერთი მიმართულებით მომუშავე. ასე ერთობლივად გადავთარგმნეთ ლექსი, სადაც პოეტი ნანობს, რომ მისი შემოქმედება მძღნერის სუნით აყროლებულ ვარდს ჰგავს. ჩვენმა თანამშრომლობამ დაამტკიცა, რომ შრომა ჩემში სიყვარულს აღვიძებს. ჩემს ნომერშიც საწერ მაგიდასთან სარკე ეკიდა. დღიურის დასაწერად ან პრეზენტაციის მოსამზადებლად სარკის წინ ვჯდებოდი, და ჩემს თავს ასე შრომაში ჩაფლულს რომ ვხედავდი, გული მიჩქარდებოდა.

მოგზაურობა ბევრ რამეს გასწავლის. ქართველებიც ნიდერლანდებში ყოფნის წყალობით საკუთარ იდენტობაზე ფიქრდებოდნენ. ერთი ქართველი პოეტი ნანობს, რომ ქართველი მეგობრობას იოლად გიცხადებს, ოღონდ ეს მეგობრობა მხოლოდ იქამდე გრძელდება, ვიდრე მას ამისი სურვილი და ინტერესი ყოფნის, და, სამწუხაროდ, ხშირ შემთხვევაში მალე მთავრდება. დასავლელი კი ძნელად გიმეგობრდება, ოღონდ თუ დაგიმეგობრდა, მაშინ ხშირ შემთხვევაში გრძელვადიანი და გულწფრელი ურთიერთობა გამოდის. ამას ქუჩაში მეუბნება. კომენტარისთვის არ მცალია, იმიტომ, რომ ყველანაირად ვცდილობ, გუბეში არ ჩავვარდე.
მეორე დღეს, საერთო ქართველ ნაცნობს ვხვდებით, რომელიც რამდენიმე კვირით ნიდერლანდებში ისვენებს. წლების მანძილზე ნიდერლანდებში სწავლობდა, და ორი წლის წინ ისევ საქართველოში გადასახლდა. ახლა ქართველების საღამოზე გვესტუმრა. ნიდერლანდელი პოეტების არსებობაში ეჭვი ეპარება. რაც აქ ცხოვრობს, ნიდერლანდები ყველაზე არაპოეტურ ქვეყნად ეჩვენა. ჩვენი გამოცდილი ქართველი მეგობარი ამტკიცებს, რომ ნიდერლანდებში ემოციებს ტაბუ ადევს. ქართველები ბედნიერი ერია, ვინაიდან მტკიცედ სჯერათ, რომ ემოციებზე და მეგობრობაზე პატენტი აქვთ მოპოვებული.

ცოდნას უცნობი და იდუმალი საქართველოს შესახებ ჩემთვის არ ვინახავ. ამ რვა წლის განმავლობაში, რაც საქართველოში ვცხოვრობ და კულტურათა შორის გაცვლაზე ვმუშაობ, ვფიქრობ, რომ საქართველო შეგიძლია გიყვარდეს, შეგიძლია გძულდეს, გულგრილი კი, ამ ქვეყნის მიმართ ვერ დარჩები. სასიხარულოა, თუ შენს ბიოგრაფიაში საქართველო რაიმე როლს თამაშობს, უკვე საინტერესო ადამიანად ითვლები. ყველგან გეკითხებიან, იქ როგორ ცხოვრობ, და ღმერთო, იქ რატომ გადასახლდი. როტერდამის ფესტივალზეც “ქართულ დელეგაციას” ყურადღება არ აკლია. ყოველ დღე, მაგალითად 11-დან 2 მონაწილე პოეტს ორ მთარგმნელობით სემინარს სთავაზობენ: ერთი ნიდერლანდელი პოეტის შემოქმედებას ეხება, მეორე კი, მაია სარიშვილის ლექსებს.

მაიას სათარგმნი მასალა ჩემი არჩეული ათი ლექსიდან შედგება. ყოველ დღე, მაია და მე დილაადრიანად ვტოვებთ სასტუმროს, გზაში ქუჩის მუსიკოსს, ასაკოვან აკორდეონისტს და თეატრის ფოიეში შეკრებილ პოეტებს ვესალმებით. პირველ სხდომაზე პორტუგალიელი, ტაივანელი, ნიდერლანდელი და ეგვიპტელი პოეტები გაერთიანდნენ. ორ საათში ერთ ლექსს ვთარგმნით პორტუგალიურად, ჩინურად, ნიდერლანდურად და არაბულად. კვირეულის გამავლობაში პოეტები მაიას ლექსების თარგმნის საშუალებით საქართველოს შესახებ რაღაცეებს იგებენ: საქართველოში მოხუცმა ქალებმა როცა აღარ იციან, პურის ფული საიდან იშოვონ, ქუჩაში ბუშტებს ყიდიან. ქართველი სტუმარს როცა იღებს, თავისი შვილებით ამაყობს, რომლებსაც სტუმრის გასართობად სიმღერები და ლექსები ასწავლა. ოჯახში ქალი ხშირად ცდილობს, თავისი წუხილი არ გამოხატოს. ბევრი ქართული ოჯახის ფინანსურ სირთულეებზე მსჯელობის დროს, ერთი ნიდერლანდელი პოეტი სიღარიბესთან დაკავშირებით თავის აზრს გვიზიარებს: “სიღარიბე ის კი არ არის, რაც ნიდერლანდელი მასზე წარმოიდგენს. შეიძლება ოთხი შვილით და დაბალი შემოსავლით გიჭირდეს, და მაინც, ღარიბად არ ითვლებოდე.”

დღე არ გადიოდა, მაია ვინმეს რომ არ შეექო და არ ეთქვა, რომ დიდი პოეტია. ყველა კომპლიმენტზე მაია ყველაზე ნაზი და გულწრფელი ‘თენკ იუ’-თი პასუხობდა, რაც ოდესმე გამიგია. ქართველებს შორის მაია ამ ფესტივალზე აღმოჩენა იყო. ერთმა ორგანიზატორმა მითხრა, რომ პირველად როცა მაიას ლექსები წაიკითხა, ეგონა, რომ კაცის იყო. სხვამ ჩემი თანდასწრებით მაიას უთხრა, რომ ახალი შიმბორსკა გახდება. მაია სარიშვილმა, როცა თბილისში მისი ლექსების თარგმანზე ვმუშაობდით, ერთხელ აღმიწერა, როგორ წერს. პირველი ლექსიც ახსოვს: ბავშვობაში კორპუსში ცხოვრობდა, და ყოველ დღე მოუთმენლად ელოდებოდა ნაგვის მანქანას. ის კორპუსთან ახლოს ჩერდებოდა, და ყველა თავისი ფანჯრიდან ნაგავს ყრიდა. ერთხელ თავისი პირველი თოჯინა ნაგავში აღმოაჩინა. დედამ ნახმარი თოჯინა ჩუმად მოიშორა. პატარა მაიამ კი ისე განიცადა, რომ მისი პირველი ლექსი იმ დაკარგულ თოჯინას მიუძღვნა. მითხრა, რომ წერის დროს, თითქოს წყალშია ჩაძირული, და სასწრაფოდ ლექსი უნდა დაწეროს, რომ დროზე ამოვიდეს და ისუნთქოს. მისი საყვარელი საწერი ადგილი ის ოთახია, სადაც მის ოთხ შვილს სძინავს, და მათი ტანსაცმელით საწერ ლამპას ფარავს, სინათლემ ბავშვები რომ არ შეაწუხოს. მაიას ლექსები დღიურივით იკითხება. პირდაპირი და ფიზიკური ხატებით ახერხებს ქალის შინაგანი სამყაროსა და არსის ჩვენებას.

ფესტივალის დახურვის საღამოზე ყველა პოეტი ერთი ლექსით გამოდის, რომელიც მელანქოლიას ეხება. ბოლო საცეკვაო საღამოს მერე ერთმანეთს მელანქოლიურად ვემშვიდობებით. გულში კი, ყველას, ალბათ, მაინც უხარია, რომ ჩვენი დროებითი “ოჯახი” იშლება. შოთას ერთი ბელგიელი პოეტი-მეგობრის გაცნობაც მოვასწარი. რამდენიმე წლის წინ შოთა და ის რუმინეთში ერთ-ერთ ფესტივალზე შეხვდნენ, და დღეს როტერდამში შოთას მოსასმენად და სანახავად ჩამოვიდა. ჩემთან მოდის, და ნებართვას მთხოვს, გასაცნობად ერთი ლექსი წამიკითხოს. უარს არ ვეუბნები. სანამ ჩვენს გარშემო უამრავი ხალხი ხმამაღალი მუსიკის ფონზე ყვირის, ყურში შემდეგნაირ სტრიქონებს მიჩურჩულებს: “შენ თვალებში ანგელოზები ცურავენ/ ოცნებები მიატოვე/ სინამდვილე ახლა დგება”. მადლობა გადავუხადე, და ლექსი დავიმახსოვრე - მოგვიანებით დასაფიქრებლად.

შემდეგ დილას ქართველები ნიდერლანდებში უკვე აღარ არიან, ბოლოჯერ ვსაუზმობ სასტუმროს სახურავზე. სადგურში წასასვლელად რომ ჩავდივარ, ერთ-ერთ პოეტს გასასვლელში ვხვდები, ანგოლელ-პორტუგალიელს. ვთავაზობ, რომ სადგურში ერთი ტაქსით წავიდეთ. პარალელურ ქუჩაზე ბანკ-ავტომატიდან საჭირო გზის ფულს ვიღებ, და როცა სასტუმროსკენ ტაქსის დასაჩერებლად მივრბივარ, ანგოლელ-პორტუგალიელს ჩემი ბარგი უკვე ტაქსში შეაქვს. თითქოს, მრავალი წლის ცოლ-ქმარი ვიყოთ. გზაში ჩაძინებულ როტერდამში ცხენებიან და ყვავილებით მორთულ, თეთრ ეტლს ვხვდებით. ქორწილია-მეთქი. ბედნიერად იყვნენო, პოეტმა. იქნებ ნიჭიერი და ბრძენი მეუღლეები გახდნენო. მე კი, კატასტროფული ქმარი აღმოვჩნდი, არც ერთი ქორწინება არ გამომივიდაო. ნუგეშად ტაქსისტს მე გადავუხადე.

სადგურში ბოლო პოეტსაც ვემშვიდობები. ხელს არ მართმევს. აღარასოდეს შევხვდებით. ჩემი ბაქანის მოსაცდელში შავკანიანი ქალი შემოდის სამ პატარა ვაჟთან ერთად. თვალებს ვერ ვაშორებ. სხდებიან, ბიჭები თანდათან ფეხებს ამოძრავებენ. მათი ფეხების მოძრაობაზე მუსიკა მესმის, და მეც შინაგანად ცეკვას ვიწყებ. მატარებელი მოდის, და ბრიუსელისკენ, ჩემს სამშობლოში მივემგზავრები ჩემების სანახავად.

გვერდით ორი ბრიტანელი მეცნიერი ზის. საქაღალდისგან ერთი ფურცელს აიღებს, და მეორეს აჩვენებს. ეცინებათ. თვალის კუთხიდან ვცდილობ გავარკვიო, რა წერია ფურცელზე და რაზე ეცინებათ: ჩემთვის გაუგებარი, ოღონდ ლამაზი სკამები ხატია. ერთ-ერთს ასე ჰქვია: “Sheepworld”. ლექსის სათაურად ცუდი არ იქნებოდა. წვიმა ფანჯარას სცემს, და რაინის გრძელ ხიდზე რომ გადავდივართ, მეჩვენება, თითქოს მდინარეში წყალი კი არა, ნისლი მიედინება.

ბრიუსელში სხვა მატარებელზე უნდა გადავჯდე. სამშობლოში ვარ. ფანჯრიდან ძველი სახლები ჩანს. ყველგან გრაფიტია. ქუჩებში ხალხი ქოლგით ქარს ებრძვის. პირველ ვაგონში ვზივარ. მძღოლმა კარი ღია დატოვა, და ყველა მისი მოქმედება ჩანს. გვირაბში თავის კაბინაში სინათლეს ანთებს, და შემხვედრ კოლეგას ესალმება. დერეფნის იქით ერთი გოგო ზის, თავის მშობლებთან ერთად. კაცი ქალიშვილს ესაუბრება. ქალი კი ერთი ხელით გაზეთს კითხულობს, და მეორე ხელი ქმრის მუხლზე უდევს. ქმრის ხელი ცოლის ხელზე ისვენებს. მინდა, რომ ის გვერდი, რომელსაც ქალი კითხულობს, სანამ მე არ ჩავალ, არ დამთავრდეს.

ვატუ, ბელგია, 6 ივლისი 2007

© “ცხელი შოკოლადი”

გელა ჩქვანავა

ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს ვა­ლი


ზღვამ ქა­ფი მო­ი­კი­და, რო­გორც კათხა­ში ახ­ალ­ჩა­მოს­ხ­მულ­მა ლუდ­მა. მი­მო­ზა აყ­ვა­ვილ­და და მი­სი სურ­ნე­ლი­სა­გან თა­ვატ­კი­ე­ბულ­მა, გა­სათხო­ვარ­მა ქა­ლიშ­ვი­ლებ­მა ოხვ­რას უმ­ა­ტეს, რად­გან მათ სარ­კე­ე­ბი და ბეჭ­დე­ბი ეს­იზ­მ­რე­ბო­დათ - გათხო­ვე­ბის მო­მას­წა­ვე­ბე­ლი ნიშ­ნე­ბი.
ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს კი ვა­ლი დარ­ჩა გა­სას­ტუმ­რე­ბე­ლი. მის ჭა­ო­ბის­ფერ, სევ­დი­ან და ძაღ­ლის ცხვი­რი­ვით მუ­დამ სველ თვა­ლებ­ში ყვე­ლა შუ­რის­ძი­ე­ბის სურ­ვილს კითხუ­ლობ­და და ის­იც იც­ო­და ყვე­ლამ, რომ ის შურს იძ­ი­ებ­და - თუნ­დაც იმ­ი­ტომ, რომ მის­გან ყვე­ლა შუ­რის­ძი­ე­ბას მო­ე­ლო­და.
იყო დრო, რო­ცა ის ქორ­წი­ლებ­ში და­უ­პა­ტი­ჟებ­ლად და­დი­ო­და, იქ გა­თე­ნე­ბამ­დის ჩაჰ­კირ­კი­ტებ­და ბან­ქოს ქა­ღალდს და შიკ­რი­კის პი­რით მე­მუ­სი­კე­ებს სიმ­ღე­რებს უკ­ვე­თავ­და, ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლო ხელ­ზე, ფრჩხი­ლებ­ქ­ვეშ კანს იტ­ყა­ვებ­და, რომ და­ნიშ­ნუ­ლი კარ­ტი უკ­ეთ ეც­ნო. კა­ნაჭ­რი­ლი თი­თე­ბი აუტ­ან­ლად ტკი­ო­და, მაგ­რამ ტკი­ვილს ით­მენ­და და გუ­ლის მო­სა­ო­ხებ­ლად ყო­ველ ათ წუთ­ში სიმ­ღე­რებს უკ­ვე­თავ­და, რო­მე­ლიც იმ ოთ­ა­ხამ­დე, სა­დაც შუ­ლე­რე­ბი ისხ­დ­ნენ, არც აღ­წევ­და. ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლო ტკი­ვილს იმ­ით უძ­ლებ­და რომ მო­გე­ბუ­ლი ფუ­ლის ნა­ხე­ვარს მე­მუ­სი­კე­ებს უგ­ზავ­ნი­და და, მა­ნაც და სხვებ­მაც და­ნამ­დ­ვი­ლე­ბით იც­ოდ­ნენ, მე­მუ­სი­კე­ე­ბი მის მი­ერ შეკ­ვე­თილ სიმ­ღე­რას ბო­ლო ნო­ტამ­დე ის­ე­თი გრძნო­ბით იმ­ღე­რებ­დ­ნენ, რო­გორც გე­დე­ბი მღე­რი­ან თა­ვი­ანთ უკ­ა­ნას­კ­ნელ სიმ­ღე­რას.
ერთხელ, რო­ცა თა­ვი­სი ოც­ნე­ბის ქალს გა­და­ე­ყა­რა, უც­ებ მოს­წყინ­და სხვის ქორ­წი­ლებ­ში სი­ა­რუ­ლი და თქვა, რომ მის რვა­ას­კა­ცი­ან ქორ­წილ­ში შუ­ლე­რე­ბი პირ­ში ჩა­ლა­გა­მოვ­ლე­ბუ­ლე­ბი დარ­ჩე­ბოდ­ნენ, რად­გან იქ ბან­ქოს ქა­ღალდს ფულ­ზე არ ით­ა­მა­შებ­დ­ნენ და არც ორ­კეს­ტ­რი შე­ას­რუ­ლებ­და ძველ­ბი­ჭურ სიმ­ღე­რებს. მას, რო­გორც არ­ა­სო­დეს, ისე მო­უნ­და ოჯ­ა­ხუ­რი სიმ­ყუდ­რო­ვით დამ­ტ­კ­ბა­რი­ყო, მო­უნ­და ტე­ლე­ვი­ზო­რის დის­ტან­ცი­უ­რი მარ­თ­ვის ცოცხა­ლი პულ­ტი ჰქო­ნო­და ცო­ლის სა­ხით, სა­ნამ მა­თი შვი­ლე­ბი არ წა­მო­იზ­რ­დე­ბოდ­ნენ და ფე­ხის წვე­რებ­ზე შემ­დ­გარ­ნი ტე­ლე­ვი­ზო­რის არ­ხე­ბის გა­და­სარ­თავს შეს­წ­ვ­დე­ბოდ­ნენ.
ის, ვინც ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს ამ­ჯო­ბი­ნეს, მან­და­რი­ნე­ბის პრინ­ცი და მი­ხა­კე­ბი­სა და მი­მო­ზე­ბის რე­გენ­ტი იყო. ის მან­და­რინს ეზ­ი­დე­ბო­და რუ­სეთ­ში და თი­თო კი­ლოს თი­თო მა­ნეთს უგ­ებ­და. მან კარ­გად იც­ო­და ის საქ­მე, რო­მელ­საც მის­დევ­და და არც ერთხელ არ გა­ყინ­ვია მან­და­რი­ნი რუ­სეთ­ში. რაც შე­ე­ხე­ბა მი­ხა­კებ­სა და მი­მო­ზის ყვა­ვი­ლებს, ის­ი­ნი ყო­ველ­თ­ვის ახ­ალ­დაკ­რე­ფი­ლებს გავ­დ­ნენ. წყალს, რო­მელ­შიც ყვა­ვი­ლებს დებ­და, ას­პი­რინ­სა და კი­დევ რა­ღა­ცა აბ­ებს ურ­ევ­და. მი­სი ამ ელ­ექ­სი­რის დამ­ზა­დე­ბის რე­ცეპ­ტის გა­გე­ბა ყვე­ლას სურ­და, მაგ­რამ ვე­რა­ვინ იგ­ებ­და - ეს მი­სი სა­ი­დუმ­ლო იყო. ამ­ას გარ­და კი­დევ ფლობ­და ორ სა­ი­დუმ­ლოს. პირ­ვე­ლი - მი­სი წლი­უ­რი შე­მო­სა­ვა­ლი, რო­მე­ლიც ახ­ალ­შერ­თუ­ლი ცო­ლის­თ­ვის - ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს ყო­ფი­ლი სა­ცო­ლის­თ­ვი­საც კი სა­ი­დუმ­ლოდ რჩე­ბო­და. მის­მა ახ­ალ­შერ­თულ­მა ცოლ­მა ის­იც კი ვერ გა­ი­გო, უყ­ვარ­და თუ არა თა­ვის ქმარს და სწო­რედ ეს გახ­ლ­დათ მან­და­რი­ნე­ბის პრინ­ცი­სა და მი­ხა­კე­ბი­სა და მი­მო­ზე­ბის რე­გენ­ტის მე­სა­მე, დი­დი სა­ი­დუმ­ლო. ერ­თი სიტყ­ვით, ის კონ­ტ­რა­ბან­დის­ტი იყო და სა­მი დი­დი სა­ი­დუმ­ლოს მფლო­ბე­ლი სპე­კუ­ლი­ან­ტი.
იმ დღეს ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლომ ზე­დი­ზედ მე­ექ­ვ­სედ წა­ა­გო ნარ­დ­ში (ლუდ­ზე თა­მა­შობ­დ­ნენ მე­ზობ­ლე­ბი, რო­გორც ყო­ველ­თ­ვის და ხინ­კალ­ზეც, თუ არ ვცდე­ბი) და რა­ჟი­კო კე­ზუ­ამ ჰკითხა, რა მოგ­დი­სო (მას ყო­ველ­თ­ვის ყვე­ლა­ფე­რი უკ­ვირ­და). ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლომ პა­სუ­ხად ისე მწა­რედ ჩა­ი­ღი­მა, ყვე­ლა მიხ­ვ­და, რომ რა­ღა­ცა და­ა­შა­ვეს, რომ ეს მათ აიძ­უ­ლეს ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლო შუ­რი ეძია. ის­ი­ნი დარ­წ­მუ­ნე­ბუ­ლე­ბი იყვ­ნენ, რომ ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლო მარ­თ­ლაც იძ­ი­ებ­და შურს. რა­ჟი­კო კე­ზუ­აც არ იყო ჭო­რი­კა­ნა, ის, უბ­რა­ლოდ მი­ა­მი­ტი გახ­ლ­დათ და ამ ქვეყ­ნად ყვე­ლა­ფე­რი უკ­ვირ­და.
მახ­სოვს, მა­შინ გა­ვი­ფიქ­რე, სიყ­ვა­რუ­ლის გა­ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვე­ბის რე­ცეპტს მი­ვა­გე­ნი-მეთ­ქი. ჩე­მი აზ­რით, ამ­ი­სათ­ვის სრუ­ლი­ად საკ­მა­რი­სი იყო, შეყ­ვა­რე­ბულს სა­ცო­ლე გას­თხო­ვე­ბო­და. მა­შინ მე ბევ­რი რა­მის რე­ცეპტს ვე­ძებ­დი, სი­ცოცხ­ლის გა­ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვე­ბის, მა­გა­ლი­თად. ის­იც კი მინ­დო­და, ზაფხუ­ლი არ­ა­სო­დეს დამ­თავ­რე­ბუ­ლი­ყო. ელ­ექ­ტ­რომ­რიცხ­ვე­ლის სა­ი­დუმ­ლოს უკ­ვე ჩაწ­ვ­დე­ნი­ლი ვი­ყა­ვი, ვი­ცო­დი რო­გორ მო­მე­ხერ­ხე­ბი­ნა ისე, რომ მას და­ხარ­ჯუ­ლი ელ­ექ­ტ­რო­ე­ნერ­გია არ აღ­ე­რიცხა. მაგ­რამ ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს სიყ­ვა­რუ­ლის მრიცხ­ვე­ლი, ელ­ექ­ტ­რომ­რიცხ­ვე­ლი­სა­გან გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბით პირ­და­პირ ნერ­ვებ­სა და გრძნო­ბებ­ზე იყო ჩარ­თუ­ლი და მი­სი გა­ჩე­რე­ბა არ­ა­ფერს შე­ეძ­ლო, რად­გან მის ძარ­ღ­ვებ­ში ოც­და­ო­რი წლის მა­მა­კა­ცის სის­ხ­ლი სჩქეფ­და. მა­მა­კა­ცი­სა, რო­მე­ლიც თა­ვის სი­ცოცხ­ლე­ში, ქა­ლებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბი­სას მხო­ლოდ ორ­ჯერ იყო გულ­წ­რ­ფე­ლი. პირ­ვე­ლად მა­შინ, რო­ცა სა­კუ­თა­რი დე­და და­ი­ტი­რა. მა­მა­მის­მა კი მი­სი ცრემ­ლე­ბი მო­წე­უ­ლი ან­ა­შის ზე­მოქ­მე­დე­ბას და­აბ­რა­ლა, რო­ცა მე­ზობ­ლებ­მა არ და­ი­ზა­რეს ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს ცხა­რე ცრემ­ლე­ბი გაკ­ვირ­ვე­ბო­დათ.
- მის­მი­ნე! - უთხ­რა მა­შინ ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლომ მა­მას, - მე­ლენ­ტი არ­და­შე­ლი­ას, - ის­ეთ ნა­გავს, რო­გო­რიც შე­ნა ხარ, სხვე­ბიც ნა­გა­ვი ჰგო­ნია, შენ არ გიყ­ვარ­და შე­ნი ცო­ლი, ეს შე­ნი პი­რა­დი საქ­მეა, ცო­ლის შეყ­ვა­რე­ბას ვე­რა­ვინ და­გა­ძა­ლებს. მაგ­რამ დე­და-შვი­ლის ამ­ბავ­ში ნუ ჩა­ე­რე­ვი, მა­ინც ვე­რა­ფერს გა­ი­გებ, იმ­ი­ტომ, რომ ნა­გა­ვი ხარ!.. მე მოვ­რ­ჩი...
მე­ო­რე­ჯერ კი, ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს ღუ­ღუ­ნი ძა­ძა­მი­ას დის­შ­ვი­ლი შე­უყ­ვარ­და და იმ გო­გომ მწა­რედ მო­ატყუა - მან­და­რი­ნე­ბის პრინ­ც­სა და მი­ხა­კე­ბი­სა და მი­მო­ზე­ბის რე­გენტს გაყ­ვა ცო­ლად. იმ ქა­ლის ხმა ელ­ექ­ტ­რო­დე­ნი­ვით უვ­ლი­და ძარ­ღ­ვებ­ში ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს, მი­სი, ოდ­ნავ მო­ჭუ­ტუ­ლი თვა­ლე­ბი სულ თვალ­წინ ედ­გა (ბე­ცი იყო ის გო­გო, მაგ­რამ სიყ­ვა­რუ­ლიც ხომ ბრმაა) და, რო­ცა მო­ნატ­რე­ბა და­რევ­და ხელს, ნათხო­ვარ სი­გა­რეტს სი­გა­რეტ­ზე ეწ­ე­ო­და და ნარ­დ­სა და კარ­ტ­ში აგ­ებ­და.
ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს გა­მარ­ჯ­ვე­ბუ­ლი მე­ტო­ქე ზაფხუ­ლო­ბით ის­ვე­ნებ­და. რო­გორც მყიდ­ვე­ლი და­უვ­ლის ბა­ზარ­ში დახ­ლებს, ისე ჩა­მო­უვ­ლი­და სოჭ­ში პლა­ჟებს ქათ­ქა­თა, თეთრ პე­რან­გ­ში გა­მოწყო­ბი­ლი. ისე რო­გორც ყვე­ლა ორ­მოცს მიღ­წე­უ­ლი მა­მა­კა­ცი, ქორ­ფა მწვა­ნილს ან­ი­ჭებ­და უპ­ი­რა­ტე­სო­ბას. სიყ­მაწ­ვი­ლე­ში ქა­ლიშ­ვი­ლე­ბის ყუ­რად­ღე­ბას მოკ­ლე­ბუ­ლი იყო და მათ­ზე, მა­თი უყ­უ­რად­ღე­ბო­ბის გა­მო შუ­რი რომ ეძია, შამ­პა­ნურს ას­მევ­და, ბა­ნა­ნე­ბით უმ­ას­პინ­ძ­ლ­დე­ბო­და და მე­რე ეუფ­ლე­ბო­და. დი­ლით კი, რო­ცა გა­ნუცხა­დებ­და, რომ დღეს სხვა, გა­ცი­ლე­ბით უკ­ე­თეს ქალს უნ­და შეხ­ვედ­რო­და, მათ სა­ხე­ზე არ­დამ­ჩ­ნე­უ­ლი, ბო­ლომ­დე შე­ლა­ხუ­ლი პა­ტივ­მოყ­ვა­რე­ო­ბით ტკბე­ბო­და. სექ­ტემ­ბ­რი­დან კი მუ­შა­ო­ბას იწ­ყებ­და და კონ­ტ­რა­ბან­დუ­ლი მი­ხა­კე­ბით აახ­ლებ­და ქა­ლებ­ზე შუ­რის­სა­ძი­ებ­ლად სა­ჭი­რო ფულს მან­და­რი­ნე­ბის შე­მოს­ვ­ლამ­დე.
ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს ძაღ­ლის ცხვი­რი­ვით მუ­დამ სველ, ჭა­ო­ბის­ფერ თვა­ლებ­ში კი შუ­რის­ძი­ე­ბის სურ­ვილს კითხუ­ლობ­დ­ნენ. ის სახ­ლი­დან პუ­რის სა­ყიდ­ლად გა­მო­სულ, მი­სი სიყ­ვა­რუ­ლის უარმ­ყო­ფელ ქალს დახ­ვ­და გზა­ზე. ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლო მა­შინ მხო­ლოდ ოც­და­ო­რი წლის იყო და მან ქალს გა­უ­ღი­მა.
- რო­გო­რა ხარ? - ჰკითხა ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლომ ქალს და მიხ­ვ­და, რომ ეს ქა­ლი უყ­ვარ­და, ნამ­დ­ვი­ლად უყ­ვარ­და, - არ გა­მოც­ვ­ლილ­ხარ, თუმ­ცა გათხო­ვე­ბის მე­რე ყვე­ლა ქა­ლი იცვ­ლე­ბა!
- შენ კი, გა­მოც­ვ­ლილ­ხარ! - უპ­ა­სუ­ხა ქალ­მა და ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს მო­უნ­და, ეს ქა­ლი მი­სი ყო­ფი­ლი­ყო. მი­სი და მხო­ლოდ მი­სი, მის მკლა­ვებს მინ­დო­ბი­ლი, მთვა­რის ფა­ქიზ შუქ­ზე ნა­ზად და აუჩ­ქა­რებ­ლად და­სა­კოც­ნი არ­სე­ბა.
- ამ­ინ­დე­ბი რო­გორ მოგ­წონს? - ჰკითხა მა­შინ ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლომ ქალს, - არ გე­გო­ნოს ჩა­გი­საფ­რ­დი, შემ­თხ­ვე­ვით გა­და­გე­ყა­რე და უკ­ვე დროა მივ­დი­ო­დე, თო­რემ ისე მომ­ჩე­რე­ბი­ან, თით­ქოს მთვა­რი­დან ვი­ყო ჩა­მოფ­რე­ნი­ლი... ეგ­ებ სხვა­ნა­ი­რად იფ­იქ­რონ, მე­ზობ­ლე­ბი ყო­ველ­თ­ვის სხვა­ნა­ი­რად ფიქ­რო­ბენ... ჰო, მარ­თ­ლა, მე­ზო­ბელ­ზე გა­მახ­სენ­და, ჩემს მე­ზო­ბელ ღუ­ღუ­ნი ძა­ძა­მი­ას ხომ არ გა­დას­ცემ­დი მო­კითხ­ვას?
- არა! - თქვა ქალ­მა და გა­ჩუმ­და. მას მა­ღა­ლი კი­სე­რი და თოვ­ლი­ვით თეთ­რი კა­ნი ჰქონ­და. ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს ის ზუს­ტად ას­ე­თი ეს­იზ­მ­რე­ბო­და, რო­გორ­საც ეხ­ლა ხე­დავ­და და მას მა­შინ მარ­თ­ლა ასტ­კივ­და გუ­ლი და მზად გახ­ლ­დათ ყმუ­ი­ლი მო­ერ­თო.
- კარ­გი, ას­ეც ვეტყ­ვი, მო­კითხ­ვა არ გად­მო­უ­ცია-მეთ­ქი. ეხ­ლა კი წა­ვე­დი!
ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლო გა­მობ­რუნ­და და ტა­ა­ტით გა­მო­უყ­ვა ქუ­ჩას. გზის ავ­ტო­სა­ვალ ნა­წილს მი­უყ­ვე­ბო­და ტრო­ტუ­ა­რის სი­ახ­ლო­ვეს და ცდი­ლობ­და უკ­ან არ მო­ე­ხე­და. ის მა­მა­კა­ცი იყო და უკ­ან არ მო­უ­ხე­დავს.
ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლომ იმ სა­ღა­მოს ჯინ­სის ახ­ა­ლი შარ­ვა­ლი ჩა­იც­ვა, ჯინ­სი­სა­ვე პე­რან­გიც ახ­ა­ლი ეც­ვა (ის პე­რანგს შარ­ვალ­ში არ­ა­სო­დეს იყ­ო­ლი­ებ­და) და სა­ნამ საქ­მე­ზე წა­ვი­დო­და სა­ნა­პი­რო­ზე იყ­ი­ა­ლა ეშ­მა­კის ბორ­ბალ­თან, "ელბ­რუს­ში" ყა­ვის გამ­ყიდ­ველ ქალ­საც ეკ­ურ­კუ­რა ნერ­ვე­ბის და­საწყ­ნა­რებ­ლად. მას ასი მა­ნე­თი უნ­და მი­ერ­თ­მია ძღვე­ნის სა­ხით იმ­ი­სათ­ვის, რო­მელ­მაც დამ­გე­ზა­ვი უშ­ო­ვა იმ რა­ი­ონ­ში, რო­მე­ლიც თვი­თონ ის­ურ­ვა და კი­დევ სა­მა­სი მა­ნე­თი თვი­თონ დამ­გე­ზა­ვის­თ­ვის მი­ე­ცა.
ამ ქვეყ­ნად ყვე­ლა დამ­გე­ზა­ვი ერთ­მა­ნეთს გავს. მათ პრო­ფე­სია აიძ­უ­ლებთ სხვე­ბი­სა­გან არ­აფ­რით გა­მო­ირ­ჩე­ოდ­ნენ და ამ­ი­ტომ სხვე­ბი­სა­გან არ­აფ­რით გა­მო­ირ­ჩე­ვი­ან. უამ­რა­ვი ან­ეკ­დო­ტი იც­ი­ან და ამ­ი­ტომ ყველ­გან კე­თილ­გან­წყო­ბით სარ­გებ­ლო­ბენ. სა­ნამ მომ­პა­რა­ვი მათ მი­ერ მი­ნიშ­ნე­ბულ ბი­ნა­ში იმ­ყო­ფე­ბა, ის­ი­ნი ეკ­ლებ­ზე სხე­დან და სინ­დი­სიც აწ­უ­ხებთ.
ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს დამ­გე­ზა­ვი შუ­ახ­ნის მა­მა­კა­ცი იყო, ის და­სა­გე­ზი ობ­ი­ექ­ტი­სად­მი თა­ვი­დან­ვე უნ­დობ­ლად გა­ნეწყო და იმ სა­ღა­მოს, ქალს, რო­მელ­თა­ნაც ერ­თად ცხოვ­რობ­და, სას­წ­რა­ფო-სა­მე­დი­ცი­ნო დახ­მა­რე­ბის ავ­ტო­მან­ქა­ნა გა­მო­ა­ძა­ხე­ბი­ნა კარ­დი­ო­ლო­გით, რომ ჩა­ვარ­დ­ნის შემ­თხ­ვე­ვა­ში წყალ­გა­უ­ვა­ლი ალ­ი­ბი ჰქო­ნო­და. მას ყვე­ლა თა­ვი­სი მსხვერ­პ­ლი ეც­ო­დე­ბო­და და მათ უბ­ე­დუ­რე­ბას ისე გა­ნიც­დი­და, რო­გორც სა­კუ­თარს. ოც­ნე­ბობ­და ამ­ე­რი­კა­ში კბი­ლე­ბის ის­ე­თი პრო­თე­ზი გა­ე­კე­თე­ბი­ნა, ნამ­დ­ვი­ლი­სა­გან რომ ვერ გა­მო­არ­ჩევ­დი. მას მე­ო­რე ოც­ნე­ბაც ჰქონ­და - ოც­ნე­ბობ­და, ის ქა­ლი, ვის­თა­ნაც ერ­თად ცხოვ­რობ­და, თა­ვი­სი ნე­ბით წა­სუ­ლი­ყო მის­გან, რად­გან მას­ზე უარ­ის სათ­ქ­მე­ლად გამ­ბე­და­ო­ბა არ ჰყოფ­ნი­და სა­კუ­თა­რი თა­ვის წი­ნა­შე.
მან­და­რი­ნე­ბის პრინ­ცი­სა და მი­ხა­კე­ბი­სა და მი­მო­ზე­ბის რე­გენ­ტის ბი­ნა­ში შე­სუ­ლი ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლო მი­სა­ღე­ბი ოთ­ა­ხი­სა­კენ გა­ე­მარ­თა და პირ­და­პირ სა­ვარ­ძელს მი­ად­გა. სა­ვარ­ძე­ლი ის­ე­თი ახ­ა­ლი, დი­დი და რბი­ლი იყო, რომ მას­ში ფუ­ლი რომც არ გქო­ნო­და, მა­ინც მო­აწყობ­დი სა­მა­ლავს. ის კედ­ლებ­ში მოწყო­ბი­ლი სა­მა­ლა­ვე­ბის აღ­მო­ჩე­ნის დი­დოს­ტა­ტი იყო. შპა­ლე­რის ორ­ნა­მენ­ტებ­ში მომ­ხ­დარ ოდ­ნავ ცვლი­ლე­ბა­საც ამჩ­ნევ­და მი­სი გა­მოც­დი­ლი თვა­ლი და ოთ­ახ­ში დამ­კ­ვიდ­რე­ბუ­ლი სუ­ნით იქმ­ნი­და წარ­მოდ­გე­ნას იქ მაცხოვ­რებ­ლებ­ზე. სა­ვარ­ძ­ლის სა­ზურ­გი­დან მო­დე­ნილ სურ­ნელ­ში ნაც­ნო­ბი სუ­ნა­მოს სუ­ნი იყ­ნო­სა თით­ქოს. სა­ვარ­ძელ­ში ჩა­ეშ­ვა. თვი­თო­ნაც არ იც­ო­და რის­თ­ვის მო­ვი­და აქ, მან­და­რი­ნე­ბის პრინ­ცი­სა და მი­ხა­კე­ბი­სა და მი­მო­ზე­ბის რე­გენ­ტის ბი­ნა­ში, სა­დაც სა­ხი­ლე­ში არც ერ­თი მან­და­რი­ნი არ იდო და არც საყ­ვა­ვი­ლე ლარ­ნაკ­ში ეწ­ყო მი­ხა­კე­ბი სხვა ყვა­ვილ­თა შო­რის. მან უბ­რა­ლოდ წარ­მო­იდ­გი­ნა, რომ ეს ბი­ნა მი­სი სა­კუთ­რე­ბა იყო, ბი­ნის დი­ა­სახ­ლი­სი კი მი­სი ცო­ლი. მის­გან ხელ­მარ­ჯ­ვ­ნივ, ოთ­ახ­ში, იმ ქალს ეძ­ი­ნა, ვის­თ­ვი­საც აქ მო­ვი­და, ხელ­მარ­ცხ­ნივ კი იმ ქა­ლის დე­დამ­თილს, რო­მე­ლიც ფულს ალ­ბათ ქვე­შა­გებ­ში ინ­ა­ხავ­და.
ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლომ ბრო­ლის სა­ხი­ლე და­იდ­გა წინ და გა­თე­ნე­ბამ­დის მშვი­დად შე­ექ­ცე­ო­და ყურ­ძენ­სა და ვაშ­ლებს და კედ­ლის სა­ა­თის ტიკ­ტიკს უს­მენ­და. ის­იც შე­იძ­ლე­ბო­და, რომ ფუ­ლი კედ­ლის სა­ათ­ში ყო­ფი­ლი­ყო და­მა­ლუ­ლი (კონ­ტ­რა­ბან­დის­ტებს ხომ სა­მა­ლა­ვე­ბის მოწყო­ბის ორ­ი­გი­ნა­ლუ­რი მე­თო­დე­ბი აქვთ შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი), მაგ­რამ იქ ფუ­ლი არ უძ­ებ­ნია. მას არ­სად არ უძ­ებ­ნია ფუ­ლი. რო­ცა კედ­ლის სა­ა­თი გა­ა­ჩე­რა (სა­ა­თის ის­რე­ბი სა­მი სა­ა­თით უკ­ან გა­დას­წია, რომ ქალს გო­ნე­ბო­და, თით­ქოს მას იმ­ა­ზე მე­ტი დრო და­ე­ყო ამ ოახ­ში, ვიდ­რე სი­ნამ­დ­ვი­ლე­ში იყო), მა­შინ ძა­ლი­ან, ძა­ლი­ან მო­უნ­და მძი­ნა­რე ქა­ლი­სათ­ვის და­ე­ხე­და, მაგ­რამ თა­ვი შე­ი­კა­ვა. ცი­ფერ­ბ­ლა­ტის მი­ნა­ზე კი მოკ­ლე, ორ­სიტყ­ვი­ა­ნი ბა­რა­თი და­ტო­ვა - "მე ვი­ყა­ვი" ეწ­ე­რა იმ ბა­რათ­ში. ქა­ლი, დი­ლით, რო­ცა სა­ათს შე­ხე­დავ­და, ამ ბა­რათს ნა­ხავ­და და ვინ იც­ის, იქ­ნებ ატ­ი­რე­ბუ­ლი­ყო კი­დეც.
ის სა­ვარ­ძელ­ში იჯ­და და თა­ვი­სი პირ­ვე­ლი და უკ­ა­ნას­კ­ნე­ლი სიყ­ვა­რუ­ლის ნახ­ვის სურ­ვილს ებრ­ძო­და. მან იც­ო­და, რომ ქა­ლი რძის­ფე­რი გან­თი­ა­დის შუქ­ზე უნ­და ეხ­ი­ლა და ის­იც იც­ო­და, რომ გან­თი­ა­დამ­დის გა­უძ­ლებ­და მი­სი ნახ­ვის და­უძ­ლე­ველ სურ­ვილს, რო­გორც ბან­ქოს თა­მა­ში­სას უძ­ლებ­და ფრჩხი­ლებ­ქ­ვეშ კა­ნაჭ­რი­ლი თი­თე­ბის ტკი­ვილს.
თენ­დე­ბო­და, რო­ცა სა­ძი­ნე­ბელ ოთ­ახ­ში შე­ი­ხე­და და ის და­ი­ნა­ხა. მას მშვი­დად ეძ­ი­ნა და ბინ­დ­ბუნ­დი­სა­გან ამ­ო­ღა­მე­ბუ­ლი თვა­ლის უპ­ე­ე­ბით მთლად ის­ე­თი ლა­მა­ზი ვერ იყო, რო­გორც სი­ნამ­დ­ვი­ლე­ში. მო­უნ­და ეკ­ოც­ნა, მაგ­რამ არ უკ­ოც­ნია. არ უკ­ოც­ნია, არც მა­ნამ­დის, არც მა­შინ და არც მე­რე. ქალს ძილ­ში თმე­ბი გაშ­ლო­და და სა­კუ­თა­რი სხე­უ­ლის სრულ­ყო­ფი­ლე­ბით გა­ოგ­ნე­ბულ­სა და გა­თან­გულ ქალ­წულს გავ­და, სა­ხე­ზე კი ის­ე­თი სიმ­შ­ვი­დე ეფ­ი­ნა, ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლო მიხ­ვ­და, რომ ქა­ლი ორ­სუ­ლად იყო. მო­ეჩ­ვე­ნა, რომ, ოდ­ეს­ღაც, იქ­ნებ წი­ნა ცხოვ­რე­ბა­ში, ან იქ­ნებ სიზ­მარ­შიც, ამ ქა­ლი­სათ­ვის ეკ­ოც­ნა, რად­გან მი­სი ტუ­ჩე­ბი­სა და ლო­ყე­ბის გე­მო იგრ­ძ­ნო და აოფ­ლი­ა­ნე­ბუ­ლი ხე­ლის­გუ­ლე­ბით მი­სი სხე­უ­ლის ოვ­ალ­სა და კა­ნის სი­ნა­ზეს გრძნობ­და.
წას­ვ­ლის წინ სი­გა­რე­ტი მოს­წია, ნამ­წ­ვი პირ­და­პირ მა­გი­და­ზე ჩა­აქ­რო და იქ­ვე და­ტო­ვა. გა­თე­ნე­ბუ­ლი იყო, სახ­ლის კა­რე­ბი რომ მი­ი­ხუ­რა. იც­ო­და, ქა­ლის ქმა­რი ად­რე თუ გვი­ან მა­ინც გა­ი­გებ­და, რომ მის არ­ყოფ­ნა­ში, რო­ცა შინ სა­მი თვის წინ შერ­თუ­ლი ცო­ლი ეგ­უ­ლე­ბო­და, ჭიშ­კ­რი­დან, დი­ლა­ად­რი­ან, უც­ხო მა­მა­კა­ცი გა­მო­ვი­და, რო­მელ­საც პე­რან­გი შარ­ვალ­ში არ ჰქონ­და ჩა­ტა­ნე­ბუ­ლი, შარ­ვ­ლის ცა­ლი ტო­ტი წინ­და­ში ჩა­ყო­ლო­და, ხო­ლო ფეხ­საც­მ­ლის თას­მე­ბი პირ­და­პირ ქუ­ჩა­ში შე­იკ­რა ნაჩ­ქა­რე­ვად, მას შემ­დეგ, რაც ფეხ­ქ­ვეშ წა­მო­ე­დო და ამ­ის გა­მო კი­ნა­ღამ და­ე­ცა. ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს მხო­ლოდ პე­რან­გის შარ­ვალ­ში არ­ჩა­ტა­ნე­ბის ინს­ცე­ნი­რე­ბა არ დას­ჭირ­ვე­ბია - ის ის­ე­დაც არ­ა­სო­დეს იყ­ო­ლი­ებ­და შარ­ვალ­ში პე­რანგს. ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს ოთ­ხა­სი მა­ნე­თი უნ­და ეშ­ო­ვა სას­წ­რა­ფოდ - ასი იმ­ი­სათ­ვის, ვინც დამ­გე­ზა­ვი უშ­ო­ვა, სა­მა­სი კი თვი­თონ დამ­გე­ზა­ვის­თ­ვის - ძვე­ლი არ­ქი­ტექ­ტო­რის­თ­ვის, რო­მელ­მაც სახ­ლის პრო­ექ­ტი და ავ­ე­ჯის გან­ლა­გე­ბაც კი და­უ­ხა­ზა ზედ­მი­წევ­ნი­თი სი­ზუს­ტით გა­ზე­თის ნაგ­ლეჯ­ზე. ასე გა­უჩ­ნ­და ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლოს მო­რი­გი ვა­ლი, რო­მე­ლიც არც პირ­ვე­ლი და არც უკ­ა­ნას­კ­ნე­ლი ყო­ფი­ლა. ის იმ­ის­თ­ვის მო­ევ­ლი­ნა ქვეყ­ნი­ე­რე­ბას, რომ ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლო ყო­ფი­ლი­ყო. კი­დევ იმ­ის­თ­ვის, რომ ვინ­მეს ვა­ლი ჰქო­ნო­და, თუნ­დაც იმ­ი­ტომ, რომ ის, ყო­ფი­ლი­ყო ის, ვინც იყო ლე­ვა­ნია ურ­ჯუ­ლო. ცი­ხე­ში იმ­ი­ტომ მო­იკ­ლა თა­ვი, რომ კარ­ტ­ში წა­გე­ბუ­ლი ფუ­ლი ვერ გა­და­ი­ხა­და.



© “არილი”