"ლედი ჩატერლის საყვარელი" – უხამსი თუ ზნეობრივი

უხამსი თუ ზნეობრივი
სასამართლოს მიერ "ლედი ჩატერლის საყვარლის" მიმართ გამოტანილი ვერდიქტი

სასამართლოს ვერდიქტი დ.ჰ. ლორენსის გახმაურებული რომანის მიმართ საღი განსჯის გამოხატულებას წარმოადგენს. ეს სასიამოვნოცაა და მოულოდნელიც.
რა თქმა უნდა, ზუსტად ვერასოდეს დავადგენთ, რას ფიქრობდნენ მსაჯულები. ალბათ, მათ გაითვალისწინეს ორი მოტივი: ჯერ ერთი, წიგნი სულაც არაა უხამსი, მაგრამ, ასეც რომ იყოს, მისი ლიტერატურული (და არა მარტო ლიტერატურული) ღირსებები სრულიად ამართლებდა "ლედი ჩატერლის საყვარლის" გამოქვეყნებას.
როგორც ჩვეულებრივ ადამიანებს, მსაჯულებს შეეძლოთ, ყურადღება არ მიექციათ სასამართლოს მიერ "ლიტერატურის, კულტურის, სოციოლოგიისა და ეთიკის უმნიშვნელოვანესი საკითხების" განხილვისთვის და უშუალოდ შეემოწმებინათ, უხამსია თუ არა ლორენსის ქმნილება. ისინი, ალბათ, გააკვირვა დაცვის ექსპერტთა წინააღმდეგობრივმა არგუმენტებმა (რომლებიც მოსამართლემ შემაჯამებელ სიტყვაში მოიხსენია). ამასთან, შესაძლოა, ისინი კიდევ უფრო გააოცა ბრალდების საფუძველმა, კერძოდ, იმან, რომ წიგნი, ვითომდა, ხოტბას ასხამს უზნეობას, და რომ მასში სექსუალურ სცენებს ენაცვლება სრულიად უმნიშვნელო, მდარე ლიტერატურული მასალა.
ფიზიკურ სიყვარულს რომანში არსებითი როლი განეკუთვნება. ეს მისი მთავარი თემაა, თუმცა, ნაწარმოებში მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია, აგრეთვე, მიდლენდის მოსახლეთა მერკანტილური ინტერესებით გამსჭვალული ცხოვრების სიცარიელისა და სიმახინჯის თემასაც. ფიზიკური სიყვარულის თემა გულისხმობს სექსუალური აქტების დეტალურ აღწერას. სწორედ ამან გამოიწვია მითქმა-მოთქმა წიგნის გარშემო. ამასთან, რომანის მიზანს წარმოადგენს სიყვარულის განმათავისუფლებელი უნარის გამოაშკარავება და მგრძნობელობის ღირებულების ხაზგასმა.
დ. ჰ. ლორენსის აზრით, სისასტიკე და უსულგულობა გამორიცხავს სრულფასოვანსა და ჰარმონიულ ურთიერთობას ქალსა და მამაკაცს შორის. მელორსი გულთბილი და კეთილი ადამიანია, ხოლო მისი ძლიერი ვნებები მისივე "სიჯანსაღის" გამოვლინებას წარმოადგენს. სწორედ ამ თვისებების წყალობით იპყრობს ის ლედი ჩატერლის გულს.
მოსამართლის შეკითხვაზე, შეიმჩნევა თუ არა "სიკეთის ნაპერწკალი" წიგნში, დადებითი პასუხი გაიცა. ქალ-ვაჟი თავდაპირველად დააახლოვა მელორსის თანაგრძნობამ ლედი ჩატერლის უბედურებისადმი.
ითვლება, რომ მელორსისა და ლედი ჩატერლის ურთიერთობა ამორალური ხასიათისაა. ამ საკითხთან დაკავშირებით ზოგიერთი დამცველის (განსაკუთრებით, ანგლიკანური ეკლესიის ოთხი მღვდლის, რომლებიც გაბედულად მივიდნენ სასამართლოში ჩვენებათა მისაცემად) არგუმენტები დამაჯერებლობით არ გამოირჩეოდა. უნდა ითქვას, რომ, უპირველეს ყოვლისა, ჩატერლის ოჯახი უკვე ნგრევის პირას იყო მისული. ცოლი ამაოდ ცდილობდა, შეენარჩუნებინა კეთილგანწყობილი დამოკიდებულება პარალიზებულ და ნახევრად შეშლილ ქმართან; გარდა ამისა, სულიერად გატეხილი და ფიზიკურად დაუძლურებული ლედი ჩატერლი მელორსის სიყვარულმა ხალისიან, სიცოცხლით სავსე არსებად აქცია; მესამეც, ქალ-ვაჟის ერთგული სიყვარული ერთმანეთის მიმართ გულისხმობს (სასამართლო ბრალდების საპირისპიროდ), რომ მომავალში ისინი მტკიცე ოჯახს შექმნიან; და, ბოლოს, ერთ-ერთი მღვდლისა არ იყოს, ეს რომანია და არა – ტრაქტატი, რომანები კი ცხოვრების რეალურ ფაქტებს ასახავენ.

ინგლისურიდან თარგმნა ზურაბ მანიამ

© “წიგნები – 24 საათი”