სოფლის ავტობუსში
ავტობუსში ქალი ამოვიდა. მის განიერ, ძლიერ მხრებში ოთკუთხედი, ბალნიანი სახე ღრმად ჩამჯდარიყო. კოპებად ქცეულ, წინ წამოწეული შუბლს ქვემოთ შემალული თვალებით თავისუფალი ადგილი მოძებნა და დაჯდა.
ქალს დაბალი, სუსტი კაცი ამოჰყვა. გახუნებული ქურთუკი ნათხოვარივით ეკიდა ტანზე. ამოვიდა თუ არა შესძახა:
- სიძე გენაცვალოთ, დიღმელებო!
ქალებმა ცერად გადახედეს მთვრალს. ის ბარბაცით ავტობუსის ბოლოსკენ წავიდა. გრძელ სკამზე კაცები ისხდნენ.
- ჰა დიღმელებო, ხომ ხართ ხარებივით! - დასჭექა ისევ.
- მანდ დაჯექი! - უთხრა ოთკუთხედსახიანმა ქალმა.
კაცები შევიწროვდნენ და შუაში ჩაისვეს. მთვრალი მთელი გზა უაზროდ ბურტყუნებდა. დროდადრო ოთკუთხედსახიანს გასძახოდა:
- ლალი!.. ლალი!.. ლალი!..
ქალს ბალნიან სახეზე ალმური ეკიდებოდა და უკან მოუხედავად უბრაზდებოდა:
- კარგი, თავი მტკივა!
უცებ კაცმა სიმღერა წამოიწყო:
- ლაა-ლიიი... ლაა-ლიიი... ლაა-ლიიიიი...
ხალხი იცინოდა. ლალიმ ოთკუთხედი სახე კიდევ უფრო ჩამალა მხრებში.
- ამის ქმარია?
- გათხოვდა?!
- ამ ასაკში გათხოვდე და ამისთანას გაჰყვე?!
- საერთოდ რომ გათხოვდა არ გიკვირს? შეხედე რას გავს! – ჩურჩულებდნენ ქალები.
- გააჩერეთ! – დაიძახა ლალიმ.
მთვრალმა სიმღერა შეწყვიტა. ლალიმ ფულის მაგივრად მადლობა გადაუხადა მძღოლს და ჩავიდა. კაციც უკან მიჰყვა, კიბის თავზე აბარგანავდა და კინაღამ გადავარდა. ქალმა ხელები შეაშველა, აიტაცა და ფეხზე დააყენა. მძღოლმა მგზავრებს გადახედა. მერე რაღაცნაირად, მორცხვად გაიღიმა:
- როგორ მიყვარდა ბავშობაში!
- ლაა-ლიი... ლაა-ლიი... ლაა-ლიიიი...
ისევ მისწვდათ მგზავრებს მთვრალი სიძის სიმღერა.
რა იყო, რა ჭირი დამეტაკა?
გავედი გაჩერებაზე, დავდექი და... საკუთარი სახელი ვეღარ გავიხსენე. შემეშინდა.
მოვიდა ავტობუსი. ჩავჯექი. ოფლად ვიწურები – ღმერთო, ნეტა რა მქვია, ნეტა რა მქვია-მეთქი...
მივედი ბაზარში, ხელდახელ გავყიდე მაისის ბალი, ვიყიდე პამიდორი და უკან გამოვბრუნდი.
გამოსასვლელში ფეხი გადამიბრუნდა და პირქვე წავემხე. პამიდორი დამეპნა. სულ ერთიანად ამოვიგანგლე ბაზრის მტვრში. ძლივს ავითრიე წელი. შავი კალგოტკები მუხლებზე გადამთხლეშოდა. წამოვკრიფე ჩემი გაუბედურებული პამიდორი და ონკანისკენ წავჩლახუნდი.
იქ ნაცნობი ქალი დამხვდა – ზეინაბი. ამ ყოფაში რომ დამინახა, შეწუხებულმა შეიცხადა, ეგ რა მოგსვლია ეთერ, რას გავხარო!
ცა გამეხსნა.
- ეთერა მქვია, ეთერა! - ვიმეორებდი გუნებაში და გახარებული სულელივით ვიკრიჭებოდი.
ჭირისუფალი
სოფელში მიცვალებულის გამოსვენების დრო რომ მოატანს, შუკაში გამოდის, მეზობლის ღობეს მიეყრდნობა, თხელი, ძარღვებადქცეული ხელით სახეს იჩრდილავს და გაღმა იყურება. გაღმა გახუნებული მთებია. ერთი მთის უბეში პატარა, თეთრი ეკლესია დგას. ეკლესიასთან სოფლის სასაფლაოა შეფენილი.
...დგას და უყურებს, როგორ აჰყავთ მიცვალებული სულ მაღლა და მაღლა, როგორ ასაფლავებენ, მერე, ნელ-ნელა როგორ ბრუნდება ხალხი სოფელში.
...მან ჯერ ორი თვის გოგონა დამარხა, მერე მამამთილი და დედამთილი, მერე ოცდაათი წლის ვაჟკაცი ჩადო მიწაში, შემდეგ კი ქმარი.
აქედან კარგად ჩანს მისი ოჯახის განსასვენებელი.
...მაღალი, გამხდარი დედაკაცი ღრმა ფიქრშია წასული და მეჩვენება, რომ ამ დროს, ის გაცილებით მეტს ხედავს, ვიდრე მთელი ჩემი სოფლის საქალეთი.
ორი ანიჩკა
სალ კლდეებში ჯიხვები ცხოვრობენ, გაღმა – ჩეჩნები. მდინარე ყუროს სათავესთან, სპილენძით მდიდარი ნიადაგიდან ჟანგისფერი წყალი ჟონავს. მიწა ირღვევა და ქაფიან მდინარეში იხრჩობა. გადარეული ყურო აქაურობას მალე ერთიანად ჩარეცხავს. მწყემსების ნაბინავრის ნახევარი უკვე წაიღო. დარჩენილ კედლებში მეცხვარის თეთრი ძაღლის გვამი იხრწნება.
სათიბს დაბლა განახლებული ეკლესია და სტეფანწმინდელების საფლავებია. სასაფლაოს ბოლოში ქვის დიდი ორსართულიანი სახლი დგას. სახლის წინ, ყვითელი ყვავილებით მოჩითულ ხასხასა მოლზე ფიცრული ქოხია. ქოხის კედელთან ვეებერთელა, გაქერქილი მორი გდია. ზედ ორი მოხუცი მაზლისცოლი ზის, ორივე ქსოვს და ორივეს ანიჩკა ჰქვია. ანიჩკები ჩემი მასპინძლის ბიცოლები არიან. ისინი გუშინ გავიცანი. კლდის ნატეხებით მოფენილ გზაზე შევჩერდი და მათკენ გადავუხვიე.
ერთი ანიჩკა ტანსრული ქალია. უნაოჭო, სავსე სახე აქვს. მთლად თეთრი, უკან გადავარცხნილი თმა კეფაზე მუშტად შეუკრავს. კოხტად მორგებულ ტანსაცმელზე აკრულ წინსაფარზე ყვითელი წიწილები ახატია.
მეორე ანიჩკა გამხდარი და უფრო მაღალიც არის. მუქი ხალათი აცვია, მუქი თავსაფარი ახვევია. თხელ ცხვირზე სქელმინიანი სათვალე ადევს.
მიხარია მათი დანახვა. მოხუცებმაც შემნიშნეს და დაკვირვებით გამომცქერიან. რომ მივუახლოვდი მაშინღა მიცნეს.
- როგორა ხართ?- ვეკითხები ხმამაღლა.
- ამ დილით თავი დამიბუდდა... თვალთაც მიბნელდება... – მპასუხობს წინსაფრიანი ანიჩკა და საქსოვს გვერდზე დებს.
- წნევა ხომ არ გაქვთ? - ვეკითხები და მეც მორზე ვჯდები.
- რაი ვიცი...
- გაგიზომავთ...
გაჭირვებით დგება. მიდის ხავსმოდებულ, ქვის დამრეც კიბესთან და ფოფხვით ადის მეორე სართულზე.
- ყუროზე მარტუა იყავ?- შემომცქერის სათვალიანი ანიჩკა.
თავს ვუქნევ.
- გათხოვილი ხარ?
- არა.
- რაღას ელი?
ვიცინი.
- დღესხვალეობაჩი განა? წლები გადის. სუყელას თავისი დრო აქუ. აი, მე ოცდათხუთმეტისა გავთხოვდი. სეთურებიდან ვარ, გუდაურიდან. იქაველი ქალი ვარ. სამი წელი "კოლხოზში" ვიყავ, იძულებით. მილიციის ძალით წამიყვანეს ყიზლარჩი. ჯერ ჩემი ლოგინი წაიღეს. მემრე თორმეტი ქალი აგვიყვანეს. ოცდაოთხი ძროხა მებარა. ოცი ხბო გავუზარდე "კოლხოზს". თოლები იქ დამრჩა. ჩემი და იყო აქეთ გათხოვილი, ძრიელ მშრომელი ქალი. მაშოი ერქვა. უთხრეს ჩემ კაცსა, ამას და ჰყავს ყიზლარჩი, ის მაიყვანეო. ამავიდა. იქა მნახა გიგუშამ. მემრე თავის დედის ძმაი ამაიყვანა და გამავყევ. მთელი შრომა დღეები იქ დამიჭირეს, რაისთვის გასთხოვდიო. უნდოდათ სულ გასათხოვარი ვყოფილიყავ, მაგათი მუშა.
რის ვაი-ვაგლახით ჩამოდის კიბეზე წინსაფრიანი ანიჩკა, წნევის გასაზომი აპარატი მოაქვს.
- შენა, საექთნო ხო არა გაქ დამთავრებული?
- არა, ბებო...
- ოდნავ რო გავნერვიულდები კე, ხელის კანკალი მეწყობა. მეგონა, გეცოდინებოდა რატო...
- ეგა ნევროზია... – დიაგნოზს უსვამს სათვალიანი ანიჩკა.
წნევას ვუზომავ.
- გულის წნევა გაქვთ მაღალი. რა წამლებს სვამთ ბებო?
ჯიბიდან იღებს "რაუნატინის", "ვალერიანის" და "ადელფანის" ტაბლეტებს.
- შენს გაზრდას, წყალი მომიტანე...
ონკანი დაბალი ქვითკირის ღობითაა შემოზღუდული. წყლის…ჭურჭელზე სპილენძის ტოლჩაა დამხობილი. იმით მიმაქვს წყალი. სვამს.
- რო წამოწვეთ, კარგი იქნება... –ვეუბნები.
- არ შამიძლია, უფრო ცუდად ვხდები კე...
- მაშ თედოსთან როგორღა სწვებოდი? - იცინის სათვალიანი ანიჩკა და ერთადეთ კბილს აჩენს.
- განა მაშინაც გონჯა ვიყავ! არცრა მტკიოდა მაშინა... ნეტა ისრივ ისე ვიყო და!
ხითხითებენ.
- ესა სილამაზით გათხოვდა. წითელი ბერეტი ეფარა!
- დანიშნული ვიყავ, - ყვება წინსაფრიანი ანიჩკა და თან ქსოვს. – ჯარში წაიყვანეს. ორი წელი ველოდი. ქალაქელი კაცი მოვიდა სათხოვნელად. იმას ნუღარ ელი, მე გამომყეო.
- რატომ არ გაყევით?
მიბღვერის.
- გიყვარდათ?
- მიყორდა მაშ! უჭკუობით, თექვსმეტი წლისას...
- უჭკუობით?!
- მაშ ჭკვიანი სხვისა ბალღს შაიყორებს?.. ორი ბალღი გავაჩინე უგონთ-მაგონოთ. ჭკუაჩი რომ ჩავვარდი, მემრე გვიან იყო. ისევ უჭკუობით სჯობია სუყელას კეთება. ჭკვიანი ვეცრას გაბედავს. სანამ გამავყვებოდი, საექთნოზე შევიტანე საბუთები. შამპირდა გასწავლიო, მარა დამსვა სახლჩი.
- ინდე, ქსოვა ხო გასწავლა... – იცინის მაზლისცოლი - რას ერჩი?
მზე აჭერს. მოხუცები ჩრდილისკენ იჩოჩებენ. მოლზე გაკრული ყვითელი ყვავილები ბრჭყვიალებენ.
- რა ლამაზი ყვავილებია! – ვამბობ მე.
-ეს ჩვენი ყვავილებია. მზის ჩასვლისას სძინიათ, მზის ამოსვლისას ჰღვიძიათ.
- ბებო გყავ? – მეკითხება სათვალიანი ანიჩკა.
- დიახ.
- რამდენი წლისაა?
- ოთხმოცდაორის...
- ახალგაზრდა ყოფილა, ანიჩკას სწორი...
- ჰო, ახალგაზრდა ვარ! სულ ფრენა-ფრენას დავდივარ, - იცინის სათვალიანი ანიჩკა.
- ახალგალგაზრდა ხარ, მაშ! ოთხმოცდაორისას კიდე შემეძლას, ძროხას ვუვლიდი... – ნიავი იძვრის და მოგონებაში წასულ დედაკაცს თმას უწეწს. – ვერ ვიტან თავზე წაკვრას...
- ღმერთმა დიდი დღე მაგცას და აქ რო დაგასვენებთ, მემრე როგორღა იტყვი, თავზე არ წამაკრათო?
- მემრე რაღას ვიტყვი?
- მანამდე დაიბარე...
- ანდერძი დავაგდო?
- მაშ... მე კიდე სუდარა გადაფარებული მკვდარი მეჯავრება... რო მავკვდები, სახე უნდა მიჩნდეს! ლამაზი სახე მაქუ და... - კუჭკუჭებს მოხუცი.
- მაშ არა ხარ ლამაზი? – აგულიანებს მაზლისცოლი.
- მე რაიღა ლამაზი ვარ... მამა-ბიძანი მყვანდა ლამაზები. ჩემი კაციც ლამაზი იყვის. საფლავის ქვაზე რომ გვხატავდა, იმ კაცმა მითხრა, ამას ცხო ნაკუთები აქუ და შენ სულ ცხოო...
- უკვე გაქვთ საფლავის ქვა, ბებო?
- მაშ, ჩემ გიგუშას გვერდით ვხატივარ... მარტუას ხო არ დავაგდებდი ჩემ კაცსა? დაბადების წელი აწერია. სიკვდილისა აკლია. მიაწერს კი მემრე ვინმე?
- რაც მთავარია, შენ იქ იქნები... აბა, ეხლა "კამისია" რო დაეცეს საფლავსა - სურათია, მკვდარი არა - რაი უნდა ქნა?
- ჯერ ვერ მაიცლის "კამისია" ჩემი საფლავისთვისა...
- შვილები არა გყავთ, ბებო?
- არა... ექიმთან ვიყავ ძაუგსა. ეგრე მითხრა, ბავშური საშვილოსნო გაქო...
- განუვითარებელიო განა? – კითხულობს ანიჩკა, რომელიც ოდესღაც საექთნოზე სწავლას ოცნებობდა.
- დამინიშნეს რაიღაც ტალახები, წამლობა, მარა არ მეცალა... –სათვალიანი ანიჩკა აგრძელებს – რო მამიყვანა ჩემმა კაცმა აბა, მე ქალიშვილი ქალი ვიყავ და იმავ ღამეს გავებუტე. ერთი კვირა ეგრე ვიყავ გაბუტული.
- რატომ? - ვიცინი.
- ეგრე მეგონა, ვითომ ჩემთან ეგეთი რამე არ უნდა მამხდარიყო. ეგ როგორ გამიბედა-მეთქი!
- როგორ შეურიგდით, ბებო?
- არ მახსონ და შევურიგდი კი... – სათვალიანმა ანიჩკამ დარიალის ხეობას გადახედა.
ვლადიკავკაზიდან შავი ღრუბლები გადმოდიოდნენ.
- ნისლი ქვეაღმა შამავიდა. იქნებ დააწვიმას...
- კარგა დაშაულხარ ჩემო ქალო, ჩრდილჩი მაიწი. ვეღარ გიცნობენ ქალაქჩი.
- მემრე რაი. მე მიყორს შავი ქალი. ჩემი ქალი მაინც იყო. ძრიალ გულჩი ჩამივარდი.
- მეც ძალიან მომეწონეთ.
- მეც მოსაწონარი ვარ?.. ათი დედმამიშვილი ვიყავით. ყველა ჩემზე ლამაზი იყო... მეტი საქმე არ უკეთებიათ ჩემ დედ-მამასა, ბეჩავები. არცროდეს "ბალნიცაში" არ ყოფილა დედა. სახლში გოგოჩინა სუყელა. ჩვენ სწავლაზე არ უფიქრიათ. ბალღებმა თავისით ისწავლეს შოფრობა. ქალები ეგეთივე გაგრიები ვართ.
- ხელსაქმე და შრომა გაგრიობაა? - წარბი ასწია წინსაფრიანმა ანიჩკამ.
- მაშ რაია! შრომის მეტი არა ვიცი რა...
- სუყელა საქმე იცის - საქალო, საკაცო...
- ეხლა კი, აღარა შამიძლია. ერთ ძროხასღა ვუვლი. რო მავკვდები, დაკლან.
ორივე მოხუცი გაჩქარებით ქსოვს.
- ემას ვქსოვ... ვერთობი თუ ვიღლები, აღარა ვგრძნობ...
- რა ღირს წინდები, ბებო?
- ხუთი ლარი დიდი ფეხისა, ოთხი - პატარაისი.
- ორი ლარი მარტო მატყლი ღირს. ის უნდა დაამუშავა - გარეცხა, დაართა... ნახევარი აღარა გება ერთი კილოსგანა.
- აეს კისრის ძარღვებიღა მტკივა, სუ რო ვზივარ...
წინსაფრიანი ანიჩკა აწრიალდება. საქსოვს გვერდზე დებს. დგება და ცუხცუხით სახლის კედელს ეფარება.
სათვალიანი ანიჩკა მხოლოდ ჩემს გასაგონად ამბობს:
-იფსამს! სანამ მივა და ჩაიწევს, გაეპარება. ცოტა ხნის კი არ არი! ოთხმოცდაათ წელს ვიცოცხლებ? არა მგონია! კარგი ქმარი ჰყვანდა. სმა კი უყორდა. ერთი შვილიც მსმელი ჰყავ, გელოდი, ჟოზეფინაის ქმარი...
უფროსი ანიჩკა ქვედაკაბის სწორებით გამობაჯბაბდა სახლის უკნიდან და ვითომ აქ არაფერიაო, განაგრძო:
- ბევრი ხალხი ცხოვრობდა ამ სახლჩი. სუყელა გადავიდ-გადმოვიდა. ახალი სახლები აიშენეს. ჩვენ დავრჩით აემ ძველჩი.
- ანიჩკას შვილებიც ახალ სახლ-კარჩი არიან... – უკვე მაზლისცოლის გასაგონად ამბობს სათვალიანი ანიჩკა – ეს კი არ მისდევს.
- ცოტა ხანს გავჰყევ. ყველა მუშაობდა და დღე სულ მარტუა ვიყავ. ანიჩკა კი სულ აქ არი.
უცებ ჰაერში პურის სუნი დატრიალდა.
- ვიღაც პურს აცხობს... – ღრმად ვისუნთქავ ჰაერს.
- ჩემო ქალო, დილით "პერაშკები" მოვჩხონთე. თუ იკადრებ, მიირთვი. – მორიდებით შემომყურებს სათვალიანი მოხუცი.
- სიმართლე გითხრათ, მომშივდა.
წამოდგა. ქვედა სართულის ვიწრო ოთახში მეპატიჟება. კედლები კირით არის შეთეთრებული. წითლად შეღებილ ხის იატაკს ლაპლაპი გაუდის. ერთ კედელთან რკინის საწოლი დგას. საწოლის თავზე გობელენია გაკრული – შუა საუკუნეების ტანსაცმელში გამოწყობილი ქალები და კაცები ნადირობენ. მეორე კედელთან მაგიდა და სამი სკამია – ორი მაღალი, ერთი კი დაბალი, უზურგო - შინ გაკეთებული. კართან სარკე კიდია. იქვეა ჭიკარტით მიმაგრებული, მათემატიკის რვეულიდან ამოხეული ფურცელი, რომელსაც აჩაბაჩად აწერია: "ლამაზომ” იმაკა 20 მაისს."
- მობრძანდი ანასტასიავ! – გასძახა მაზლისცოლს.
- სინათლეს ავანთებ და მოვალ... – ისევ ფოფხვით ადის ქვის კიბეზე, თავის ოთახში სინათლეს ანთებს, მერე ხვნეშა-ხვნეშით დაბლა ჩამოდის და ოთახში შემოდის.
- დალოცავენ კე, ღმერთმა დაგაბერასთ თეთრი თმა-წვერითაო, მარა სიბერე სუყელაზე ბეჩაობა ყოფილა! გულით მინდა რო გავაკეთა რაიმე, მარა აღარა შამიძლია. გონჯი ყოფილა სიბერე! ვერცრას ვეღარ ვახერხებ...
ჩემი მასპინძლი მაგიდაზე თეფშებს აწყობს.
- გიგუშა რო მამიკვდა, თეფშები სულ დამიცვალეს, დატეხილები დამიტოვეს. მე ვთქვი, კაცი მამიკვდა, ამაზე როგორ ამავიღა ხმა-მეთქი... ღარიბად გხვდები. რაი ვქნა? "პერაშკი", წყალი, კეთილი სული და გული. ეჰ, ჩემო შაო ქალი, კაცი მყვანდა პურმარილიანი – დიდი მიდენ-მოდენა იყო. სამოცდაჩვიდმეტჩი გარდამეცვალა.
- სამოცდაჩვიდმეთჩი კი არა, ოთხმოცდაჩვიდმეტჩი.
- რაი ვიცი... საფლავის ქვას აწერია. არ მახსონ. ოთხმოცდაშვიდი წლისა იყო. ბევრი ეგონა თავისი წლები... ძნელი არა ყოფილა სიკვდილი. ერთს ამაისუნთქებ და მორჩა!
დაბალი სკამი ხვდება მასპინძელს. ჩემსას ვთავაზობ, მაგრამ არ მითმობს.
-რაი მნიშვნელობა აქ? გინდა დაბლა ვიჯდე, გინდა მაღლა. უკბილოს ჭამა არც რაია. მცხვენია, არც მინდა ვინმე მიყურებდეს...
- კბილები ამაიღა... უნდა ჩაესვა... მერე ქვეყანა აირ-დაირია და დარჩა უკბილო...
- აქ არ გყავთ სტომატოლოგი?
- არი, მარა მარტო აძრობს.
- ბავშვებს ვაშინებთ კე, კარგა მაიქეცით, თორო კბილის ექიმს დავუძხებთო...
- რაიღაც "პოლუსები" ჩამაგვირიგეს... იქნებ არა მჭირს რა... ფული მაეცათ, მემრე მე ვიცოდი! ის "პოლუსები" რაღას მშველის?
- ცუდი დრო მავიდა, კევისმღეჭველებისა...
- წინათ არ იყო ეგეთი ხალხი...
- ყველა დროს თავისი ხალხი ჰყავ! – ჩვეული სიდინჯით ამბობს წინსაფრიანი ანიჩკა.
- მე იცი როგორი ვიყავ? რო დავინახავდი, ბარგი მოჰქონდა მოხუცს, ჩამოვართომდი და სახლჩი მივუტანდი. ეხლა ეგრე აღარ სჩვევენ დედები ხიზანს.
ეზოში გავდივართ. უმცროსი ძროხის მოსაწველად მიდის. ნისლი წვება მთებზე, სახლებზე, ყვავილებზე... უფროსს მეზობელი ეძახის, ფეჩი ავანთე, მოდიო. მოხუცი ფეხს ითრევს.
- წადი ბებო, მე გომურში შევალ...
მავთულის ბადით შეკრულ კარს ვაღებ და პატარა გომურში შევდივარ. უკვე მოწველილი რძე კართან დგას. ანიჩკას ხალათის ზემოდან, ქმრის დიდი პიჯაკი აცვია.
გომური ორად არის გაყოფილი. ერთი ნაწილი თივითაა სავსე, მეორეში ძროხა დგას.
- ეს არის ჩემი "ლამაზო". ემას დაჰკვლენ, რო მავკვდები, აემ ბეჩავსა. შვიდ ივლისს ორი წლისა გახდა.
"ლამაზო" თავს ატრიალებსა და დიდი, ნაღვლიანი თვალებით მიყურებს.
- ეს თივაღა მაქუ. უნდა ვამყოფინა. მთიბელი აღარა მყავ. უკაცოდ არცრა არ გამადის. თორმეტი წელი ლოგინად იყო ჩავარდნილი ჩემი კაცი. მაინც სუყელა კეთდებოდა... უკაცოდ არა ჰღირს სიცოცხლე!
ანიჩკა გომურიდან აგდებს ძროხას. მოძალებულ ნისლში იკარგება "ლამაზო", ანიჩკა, სახლი, გზა.
ყვითელი ყვავილები იძინებენ.
© „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“
ავტობუსში ქალი ამოვიდა. მის განიერ, ძლიერ მხრებში ოთკუთხედი, ბალნიანი სახე ღრმად ჩამჯდარიყო. კოპებად ქცეულ, წინ წამოწეული შუბლს ქვემოთ შემალული თვალებით თავისუფალი ადგილი მოძებნა და დაჯდა.
ქალს დაბალი, სუსტი კაცი ამოჰყვა. გახუნებული ქურთუკი ნათხოვარივით ეკიდა ტანზე. ამოვიდა თუ არა შესძახა:
- სიძე გენაცვალოთ, დიღმელებო!
ქალებმა ცერად გადახედეს მთვრალს. ის ბარბაცით ავტობუსის ბოლოსკენ წავიდა. გრძელ სკამზე კაცები ისხდნენ.
- ჰა დიღმელებო, ხომ ხართ ხარებივით! - დასჭექა ისევ.
- მანდ დაჯექი! - უთხრა ოთკუთხედსახიანმა ქალმა.
კაცები შევიწროვდნენ და შუაში ჩაისვეს. მთვრალი მთელი გზა უაზროდ ბურტყუნებდა. დროდადრო ოთკუთხედსახიანს გასძახოდა:
- ლალი!.. ლალი!.. ლალი!..
ქალს ბალნიან სახეზე ალმური ეკიდებოდა და უკან მოუხედავად უბრაზდებოდა:
- კარგი, თავი მტკივა!
უცებ კაცმა სიმღერა წამოიწყო:
- ლაა-ლიიი... ლაა-ლიიი... ლაა-ლიიიიი...
ხალხი იცინოდა. ლალიმ ოთკუთხედი სახე კიდევ უფრო ჩამალა მხრებში.
- ამის ქმარია?
- გათხოვდა?!
- ამ ასაკში გათხოვდე და ამისთანას გაჰყვე?!
- საერთოდ რომ გათხოვდა არ გიკვირს? შეხედე რას გავს! – ჩურჩულებდნენ ქალები.
- გააჩერეთ! – დაიძახა ლალიმ.
მთვრალმა სიმღერა შეწყვიტა. ლალიმ ფულის მაგივრად მადლობა გადაუხადა მძღოლს და ჩავიდა. კაციც უკან მიჰყვა, კიბის თავზე აბარგანავდა და კინაღამ გადავარდა. ქალმა ხელები შეაშველა, აიტაცა და ფეხზე დააყენა. მძღოლმა მგზავრებს გადახედა. მერე რაღაცნაირად, მორცხვად გაიღიმა:
- როგორ მიყვარდა ბავშობაში!
- ლაა-ლიი... ლაა-ლიი... ლაა-ლიიიი...
ისევ მისწვდათ მგზავრებს მთვრალი სიძის სიმღერა.
რა იყო, რა ჭირი დამეტაკა?
გავედი გაჩერებაზე, დავდექი და... საკუთარი სახელი ვეღარ გავიხსენე. შემეშინდა.
მოვიდა ავტობუსი. ჩავჯექი. ოფლად ვიწურები – ღმერთო, ნეტა რა მქვია, ნეტა რა მქვია-მეთქი...
მივედი ბაზარში, ხელდახელ გავყიდე მაისის ბალი, ვიყიდე პამიდორი და უკან გამოვბრუნდი.
გამოსასვლელში ფეხი გადამიბრუნდა და პირქვე წავემხე. პამიდორი დამეპნა. სულ ერთიანად ამოვიგანგლე ბაზრის მტვრში. ძლივს ავითრიე წელი. შავი კალგოტკები მუხლებზე გადამთხლეშოდა. წამოვკრიფე ჩემი გაუბედურებული პამიდორი და ონკანისკენ წავჩლახუნდი.
იქ ნაცნობი ქალი დამხვდა – ზეინაბი. ამ ყოფაში რომ დამინახა, შეწუხებულმა შეიცხადა, ეგ რა მოგსვლია ეთერ, რას გავხარო!
ცა გამეხსნა.
- ეთერა მქვია, ეთერა! - ვიმეორებდი გუნებაში და გახარებული სულელივით ვიკრიჭებოდი.
ჭირისუფალი
სოფელში მიცვალებულის გამოსვენების დრო რომ მოატანს, შუკაში გამოდის, მეზობლის ღობეს მიეყრდნობა, თხელი, ძარღვებადქცეული ხელით სახეს იჩრდილავს და გაღმა იყურება. გაღმა გახუნებული მთებია. ერთი მთის უბეში პატარა, თეთრი ეკლესია დგას. ეკლესიასთან სოფლის სასაფლაოა შეფენილი.
...დგას და უყურებს, როგორ აჰყავთ მიცვალებული სულ მაღლა და მაღლა, როგორ ასაფლავებენ, მერე, ნელ-ნელა როგორ ბრუნდება ხალხი სოფელში.
...მან ჯერ ორი თვის გოგონა დამარხა, მერე მამამთილი და დედამთილი, მერე ოცდაათი წლის ვაჟკაცი ჩადო მიწაში, შემდეგ კი ქმარი.
აქედან კარგად ჩანს მისი ოჯახის განსასვენებელი.
...მაღალი, გამხდარი დედაკაცი ღრმა ფიქრშია წასული და მეჩვენება, რომ ამ დროს, ის გაცილებით მეტს ხედავს, ვიდრე მთელი ჩემი სოფლის საქალეთი.
ორი ანიჩკა
სალ კლდეებში ჯიხვები ცხოვრობენ, გაღმა – ჩეჩნები. მდინარე ყუროს სათავესთან, სპილენძით მდიდარი ნიადაგიდან ჟანგისფერი წყალი ჟონავს. მიწა ირღვევა და ქაფიან მდინარეში იხრჩობა. გადარეული ყურო აქაურობას მალე ერთიანად ჩარეცხავს. მწყემსების ნაბინავრის ნახევარი უკვე წაიღო. დარჩენილ კედლებში მეცხვარის თეთრი ძაღლის გვამი იხრწნება.
სათიბს დაბლა განახლებული ეკლესია და სტეფანწმინდელების საფლავებია. სასაფლაოს ბოლოში ქვის დიდი ორსართულიანი სახლი დგას. სახლის წინ, ყვითელი ყვავილებით მოჩითულ ხასხასა მოლზე ფიცრული ქოხია. ქოხის კედელთან ვეებერთელა, გაქერქილი მორი გდია. ზედ ორი მოხუცი მაზლისცოლი ზის, ორივე ქსოვს და ორივეს ანიჩკა ჰქვია. ანიჩკები ჩემი მასპინძლის ბიცოლები არიან. ისინი გუშინ გავიცანი. კლდის ნატეხებით მოფენილ გზაზე შევჩერდი და მათკენ გადავუხვიე.
ერთი ანიჩკა ტანსრული ქალია. უნაოჭო, სავსე სახე აქვს. მთლად თეთრი, უკან გადავარცხნილი თმა კეფაზე მუშტად შეუკრავს. კოხტად მორგებულ ტანსაცმელზე აკრულ წინსაფარზე ყვითელი წიწილები ახატია.
მეორე ანიჩკა გამხდარი და უფრო მაღალიც არის. მუქი ხალათი აცვია, მუქი თავსაფარი ახვევია. თხელ ცხვირზე სქელმინიანი სათვალე ადევს.
მიხარია მათი დანახვა. მოხუცებმაც შემნიშნეს და დაკვირვებით გამომცქერიან. რომ მივუახლოვდი მაშინღა მიცნეს.
- როგორა ხართ?- ვეკითხები ხმამაღლა.
- ამ დილით თავი დამიბუდდა... თვალთაც მიბნელდება... – მპასუხობს წინსაფრიანი ანიჩკა და საქსოვს გვერდზე დებს.
- წნევა ხომ არ გაქვთ? - ვეკითხები და მეც მორზე ვჯდები.
- რაი ვიცი...
- გაგიზომავთ...
გაჭირვებით დგება. მიდის ხავსმოდებულ, ქვის დამრეც კიბესთან და ფოფხვით ადის მეორე სართულზე.
- ყუროზე მარტუა იყავ?- შემომცქერის სათვალიანი ანიჩკა.
თავს ვუქნევ.
- გათხოვილი ხარ?
- არა.
- რაღას ელი?
ვიცინი.
- დღესხვალეობაჩი განა? წლები გადის. სუყელას თავისი დრო აქუ. აი, მე ოცდათხუთმეტისა გავთხოვდი. სეთურებიდან ვარ, გუდაურიდან. იქაველი ქალი ვარ. სამი წელი "კოლხოზში" ვიყავ, იძულებით. მილიციის ძალით წამიყვანეს ყიზლარჩი. ჯერ ჩემი ლოგინი წაიღეს. მემრე თორმეტი ქალი აგვიყვანეს. ოცდაოთხი ძროხა მებარა. ოცი ხბო გავუზარდე "კოლხოზს". თოლები იქ დამრჩა. ჩემი და იყო აქეთ გათხოვილი, ძრიელ მშრომელი ქალი. მაშოი ერქვა. უთხრეს ჩემ კაცსა, ამას და ჰყავს ყიზლარჩი, ის მაიყვანეო. ამავიდა. იქა მნახა გიგუშამ. მემრე თავის დედის ძმაი ამაიყვანა და გამავყევ. მთელი შრომა დღეები იქ დამიჭირეს, რაისთვის გასთხოვდიო. უნდოდათ სულ გასათხოვარი ვყოფილიყავ, მაგათი მუშა.
რის ვაი-ვაგლახით ჩამოდის კიბეზე წინსაფრიანი ანიჩკა, წნევის გასაზომი აპარატი მოაქვს.
- შენა, საექთნო ხო არა გაქ დამთავრებული?
- არა, ბებო...
- ოდნავ რო გავნერვიულდები კე, ხელის კანკალი მეწყობა. მეგონა, გეცოდინებოდა რატო...
- ეგა ნევროზია... – დიაგნოზს უსვამს სათვალიანი ანიჩკა.
წნევას ვუზომავ.
- გულის წნევა გაქვთ მაღალი. რა წამლებს სვამთ ბებო?
ჯიბიდან იღებს "რაუნატინის", "ვალერიანის" და "ადელფანის" ტაბლეტებს.
- შენს გაზრდას, წყალი მომიტანე...
ონკანი დაბალი ქვითკირის ღობითაა შემოზღუდული. წყლის…ჭურჭელზე სპილენძის ტოლჩაა დამხობილი. იმით მიმაქვს წყალი. სვამს.
- რო წამოწვეთ, კარგი იქნება... –ვეუბნები.
- არ შამიძლია, უფრო ცუდად ვხდები კე...
- მაშ თედოსთან როგორღა სწვებოდი? - იცინის სათვალიანი ანიჩკა და ერთადეთ კბილს აჩენს.
- განა მაშინაც გონჯა ვიყავ! არცრა მტკიოდა მაშინა... ნეტა ისრივ ისე ვიყო და!
ხითხითებენ.
- ესა სილამაზით გათხოვდა. წითელი ბერეტი ეფარა!
- დანიშნული ვიყავ, - ყვება წინსაფრიანი ანიჩკა და თან ქსოვს. – ჯარში წაიყვანეს. ორი წელი ველოდი. ქალაქელი კაცი მოვიდა სათხოვნელად. იმას ნუღარ ელი, მე გამომყეო.
- რატომ არ გაყევით?
მიბღვერის.
- გიყვარდათ?
- მიყორდა მაშ! უჭკუობით, თექვსმეტი წლისას...
- უჭკუობით?!
- მაშ ჭკვიანი სხვისა ბალღს შაიყორებს?.. ორი ბალღი გავაჩინე უგონთ-მაგონოთ. ჭკუაჩი რომ ჩავვარდი, მემრე გვიან იყო. ისევ უჭკუობით სჯობია სუყელას კეთება. ჭკვიანი ვეცრას გაბედავს. სანამ გამავყვებოდი, საექთნოზე შევიტანე საბუთები. შამპირდა გასწავლიო, მარა დამსვა სახლჩი.
- ინდე, ქსოვა ხო გასწავლა... – იცინის მაზლისცოლი - რას ერჩი?
მზე აჭერს. მოხუცები ჩრდილისკენ იჩოჩებენ. მოლზე გაკრული ყვითელი ყვავილები ბრჭყვიალებენ.
- რა ლამაზი ყვავილებია! – ვამბობ მე.
-ეს ჩვენი ყვავილებია. მზის ჩასვლისას სძინიათ, მზის ამოსვლისას ჰღვიძიათ.
- ბებო გყავ? – მეკითხება სათვალიანი ანიჩკა.
- დიახ.
- რამდენი წლისაა?
- ოთხმოცდაორის...
- ახალგაზრდა ყოფილა, ანიჩკას სწორი...
- ჰო, ახალგაზრდა ვარ! სულ ფრენა-ფრენას დავდივარ, - იცინის სათვალიანი ანიჩკა.
- ახალგალგაზრდა ხარ, მაშ! ოთხმოცდაორისას კიდე შემეძლას, ძროხას ვუვლიდი... – ნიავი იძვრის და მოგონებაში წასულ დედაკაცს თმას უწეწს. – ვერ ვიტან თავზე წაკვრას...
- ღმერთმა დიდი დღე მაგცას და აქ რო დაგასვენებთ, მემრე როგორღა იტყვი, თავზე არ წამაკრათო?
- მემრე რაღას ვიტყვი?
- მანამდე დაიბარე...
- ანდერძი დავაგდო?
- მაშ... მე კიდე სუდარა გადაფარებული მკვდარი მეჯავრება... რო მავკვდები, სახე უნდა მიჩნდეს! ლამაზი სახე მაქუ და... - კუჭკუჭებს მოხუცი.
- მაშ არა ხარ ლამაზი? – აგულიანებს მაზლისცოლი.
- მე რაიღა ლამაზი ვარ... მამა-ბიძანი მყვანდა ლამაზები. ჩემი კაციც ლამაზი იყვის. საფლავის ქვაზე რომ გვხატავდა, იმ კაცმა მითხრა, ამას ცხო ნაკუთები აქუ და შენ სულ ცხოო...
- უკვე გაქვთ საფლავის ქვა, ბებო?
- მაშ, ჩემ გიგუშას გვერდით ვხატივარ... მარტუას ხო არ დავაგდებდი ჩემ კაცსა? დაბადების წელი აწერია. სიკვდილისა აკლია. მიაწერს კი მემრე ვინმე?
- რაც მთავარია, შენ იქ იქნები... აბა, ეხლა "კამისია" რო დაეცეს საფლავსა - სურათია, მკვდარი არა - რაი უნდა ქნა?
- ჯერ ვერ მაიცლის "კამისია" ჩემი საფლავისთვისა...
- შვილები არა გყავთ, ბებო?
- არა... ექიმთან ვიყავ ძაუგსა. ეგრე მითხრა, ბავშური საშვილოსნო გაქო...
- განუვითარებელიო განა? – კითხულობს ანიჩკა, რომელიც ოდესღაც საექთნოზე სწავლას ოცნებობდა.
- დამინიშნეს რაიღაც ტალახები, წამლობა, მარა არ მეცალა... –სათვალიანი ანიჩკა აგრძელებს – რო მამიყვანა ჩემმა კაცმა აბა, მე ქალიშვილი ქალი ვიყავ და იმავ ღამეს გავებუტე. ერთი კვირა ეგრე ვიყავ გაბუტული.
- რატომ? - ვიცინი.
- ეგრე მეგონა, ვითომ ჩემთან ეგეთი რამე არ უნდა მამხდარიყო. ეგ როგორ გამიბედა-მეთქი!
- როგორ შეურიგდით, ბებო?
- არ მახსონ და შევურიგდი კი... – სათვალიანმა ანიჩკამ დარიალის ხეობას გადახედა.
ვლადიკავკაზიდან შავი ღრუბლები გადმოდიოდნენ.
- ნისლი ქვეაღმა შამავიდა. იქნებ დააწვიმას...
- კარგა დაშაულხარ ჩემო ქალო, ჩრდილჩი მაიწი. ვეღარ გიცნობენ ქალაქჩი.
- მემრე რაი. მე მიყორს შავი ქალი. ჩემი ქალი მაინც იყო. ძრიალ გულჩი ჩამივარდი.
- მეც ძალიან მომეწონეთ.
- მეც მოსაწონარი ვარ?.. ათი დედმამიშვილი ვიყავით. ყველა ჩემზე ლამაზი იყო... მეტი საქმე არ უკეთებიათ ჩემ დედ-მამასა, ბეჩავები. არცროდეს "ბალნიცაში" არ ყოფილა დედა. სახლში გოგოჩინა სუყელა. ჩვენ სწავლაზე არ უფიქრიათ. ბალღებმა თავისით ისწავლეს შოფრობა. ქალები ეგეთივე გაგრიები ვართ.
- ხელსაქმე და შრომა გაგრიობაა? - წარბი ასწია წინსაფრიანმა ანიჩკამ.
- მაშ რაია! შრომის მეტი არა ვიცი რა...
- სუყელა საქმე იცის - საქალო, საკაცო...
- ეხლა კი, აღარა შამიძლია. ერთ ძროხასღა ვუვლი. რო მავკვდები, დაკლან.
ორივე მოხუცი გაჩქარებით ქსოვს.
- ემას ვქსოვ... ვერთობი თუ ვიღლები, აღარა ვგრძნობ...
- რა ღირს წინდები, ბებო?
- ხუთი ლარი დიდი ფეხისა, ოთხი - პატარაისი.
- ორი ლარი მარტო მატყლი ღირს. ის უნდა დაამუშავა - გარეცხა, დაართა... ნახევარი აღარა გება ერთი კილოსგანა.
- აეს კისრის ძარღვებიღა მტკივა, სუ რო ვზივარ...
წინსაფრიანი ანიჩკა აწრიალდება. საქსოვს გვერდზე დებს. დგება და ცუხცუხით სახლის კედელს ეფარება.
სათვალიანი ანიჩკა მხოლოდ ჩემს გასაგონად ამბობს:
-იფსამს! სანამ მივა და ჩაიწევს, გაეპარება. ცოტა ხნის კი არ არი! ოთხმოცდაათ წელს ვიცოცხლებ? არა მგონია! კარგი ქმარი ჰყვანდა. სმა კი უყორდა. ერთი შვილიც მსმელი ჰყავ, გელოდი, ჟოზეფინაის ქმარი...
უფროსი ანიჩკა ქვედაკაბის სწორებით გამობაჯბაბდა სახლის უკნიდან და ვითომ აქ არაფერიაო, განაგრძო:
- ბევრი ხალხი ცხოვრობდა ამ სახლჩი. სუყელა გადავიდ-გადმოვიდა. ახალი სახლები აიშენეს. ჩვენ დავრჩით აემ ძველჩი.
- ანიჩკას შვილებიც ახალ სახლ-კარჩი არიან... – უკვე მაზლისცოლის გასაგონად ამბობს სათვალიანი ანიჩკა – ეს კი არ მისდევს.
- ცოტა ხანს გავჰყევ. ყველა მუშაობდა და დღე სულ მარტუა ვიყავ. ანიჩკა კი სულ აქ არი.
უცებ ჰაერში პურის სუნი დატრიალდა.
- ვიღაც პურს აცხობს... – ღრმად ვისუნთქავ ჰაერს.
- ჩემო ქალო, დილით "პერაშკები" მოვჩხონთე. თუ იკადრებ, მიირთვი. – მორიდებით შემომყურებს სათვალიანი მოხუცი.
- სიმართლე გითხრათ, მომშივდა.
წამოდგა. ქვედა სართულის ვიწრო ოთახში მეპატიჟება. კედლები კირით არის შეთეთრებული. წითლად შეღებილ ხის იატაკს ლაპლაპი გაუდის. ერთ კედელთან რკინის საწოლი დგას. საწოლის თავზე გობელენია გაკრული – შუა საუკუნეების ტანსაცმელში გამოწყობილი ქალები და კაცები ნადირობენ. მეორე კედელთან მაგიდა და სამი სკამია – ორი მაღალი, ერთი კი დაბალი, უზურგო - შინ გაკეთებული. კართან სარკე კიდია. იქვეა ჭიკარტით მიმაგრებული, მათემატიკის რვეულიდან ამოხეული ფურცელი, რომელსაც აჩაბაჩად აწერია: "ლამაზომ” იმაკა 20 მაისს."
- მობრძანდი ანასტასიავ! – გასძახა მაზლისცოლს.
- სინათლეს ავანთებ და მოვალ... – ისევ ფოფხვით ადის ქვის კიბეზე, თავის ოთახში სინათლეს ანთებს, მერე ხვნეშა-ხვნეშით დაბლა ჩამოდის და ოთახში შემოდის.
- დალოცავენ კე, ღმერთმა დაგაბერასთ თეთრი თმა-წვერითაო, მარა სიბერე სუყელაზე ბეჩაობა ყოფილა! გულით მინდა რო გავაკეთა რაიმე, მარა აღარა შამიძლია. გონჯი ყოფილა სიბერე! ვერცრას ვეღარ ვახერხებ...
ჩემი მასპინძლი მაგიდაზე თეფშებს აწყობს.
- გიგუშა რო მამიკვდა, თეფშები სულ დამიცვალეს, დატეხილები დამიტოვეს. მე ვთქვი, კაცი მამიკვდა, ამაზე როგორ ამავიღა ხმა-მეთქი... ღარიბად გხვდები. რაი ვქნა? "პერაშკი", წყალი, კეთილი სული და გული. ეჰ, ჩემო შაო ქალი, კაცი მყვანდა პურმარილიანი – დიდი მიდენ-მოდენა იყო. სამოცდაჩვიდმეტჩი გარდამეცვალა.
- სამოცდაჩვიდმეთჩი კი არა, ოთხმოცდაჩვიდმეტჩი.
- რაი ვიცი... საფლავის ქვას აწერია. არ მახსონ. ოთხმოცდაშვიდი წლისა იყო. ბევრი ეგონა თავისი წლები... ძნელი არა ყოფილა სიკვდილი. ერთს ამაისუნთქებ და მორჩა!
დაბალი სკამი ხვდება მასპინძელს. ჩემსას ვთავაზობ, მაგრამ არ მითმობს.
-რაი მნიშვნელობა აქ? გინდა დაბლა ვიჯდე, გინდა მაღლა. უკბილოს ჭამა არც რაია. მცხვენია, არც მინდა ვინმე მიყურებდეს...
- კბილები ამაიღა... უნდა ჩაესვა... მერე ქვეყანა აირ-დაირია და დარჩა უკბილო...
- აქ არ გყავთ სტომატოლოგი?
- არი, მარა მარტო აძრობს.
- ბავშვებს ვაშინებთ კე, კარგა მაიქეცით, თორო კბილის ექიმს დავუძხებთო...
- რაიღაც "პოლუსები" ჩამაგვირიგეს... იქნებ არა მჭირს რა... ფული მაეცათ, მემრე მე ვიცოდი! ის "პოლუსები" რაღას მშველის?
- ცუდი დრო მავიდა, კევისმღეჭველებისა...
- წინათ არ იყო ეგეთი ხალხი...
- ყველა დროს თავისი ხალხი ჰყავ! – ჩვეული სიდინჯით ამბობს წინსაფრიანი ანიჩკა.
- მე იცი როგორი ვიყავ? რო დავინახავდი, ბარგი მოჰქონდა მოხუცს, ჩამოვართომდი და სახლჩი მივუტანდი. ეხლა ეგრე აღარ სჩვევენ დედები ხიზანს.
ეზოში გავდივართ. უმცროსი ძროხის მოსაწველად მიდის. ნისლი წვება მთებზე, სახლებზე, ყვავილებზე... უფროსს მეზობელი ეძახის, ფეჩი ავანთე, მოდიო. მოხუცი ფეხს ითრევს.
- წადი ბებო, მე გომურში შევალ...
მავთულის ბადით შეკრულ კარს ვაღებ და პატარა გომურში შევდივარ. უკვე მოწველილი რძე კართან დგას. ანიჩკას ხალათის ზემოდან, ქმრის დიდი პიჯაკი აცვია.
გომური ორად არის გაყოფილი. ერთი ნაწილი თივითაა სავსე, მეორეში ძროხა დგას.
- ეს არის ჩემი "ლამაზო". ემას დაჰკვლენ, რო მავკვდები, აემ ბეჩავსა. შვიდ ივლისს ორი წლისა გახდა.
"ლამაზო" თავს ატრიალებსა და დიდი, ნაღვლიანი თვალებით მიყურებს.
- ეს თივაღა მაქუ. უნდა ვამყოფინა. მთიბელი აღარა მყავ. უკაცოდ არცრა არ გამადის. თორმეტი წელი ლოგინად იყო ჩავარდნილი ჩემი კაცი. მაინც სუყელა კეთდებოდა... უკაცოდ არა ჰღირს სიცოცხლე!
ანიჩკა გომურიდან აგდებს ძროხას. მოძალებულ ნისლში იკარგება "ლამაზო", ანიჩკა, სახლი, გზა.
ყვითელი ყვავილები იძინებენ.
© „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“
.jpg)
No comments:
Post a Comment