მო­გო­ნე­ბე­ბი რე­ვაზ ინ­ა­ნიშ­ვილ­ზე

მე­რი ბარ­ნა­ბიშ­ვი­ლი

* * *

რე­ზო ინ­ა­ნიშ­ვი­ლი "დი­ლის" რე­დაქ­ტო­რია. მე მას კარ­დე­ნა­ხე­ლი პო­ე­ტი ქა­ლის, მე­რი ბი­წა­ძის ლექ­სე­ბი მი­ვუ­ტა­ნე. მითხ­რა, შე­ნი სა­ბავ­შ­ვო ლექ­სე­ბიც მო­ი­ტა­ნე, და­გი­ბეჭ­და­ვო. მე ვე­უბ­ნე­ბი, სა­ბავ­შ­ვო ლექ­სებს არ ვწერ-მეთ­ქი. რას ამ­ბობ კა­ცო, რო­გორ თუ არ წერ, გა­ზაფხულ­ზე ლექ­სი არ და­გი­წე­რიაო? მე მივ­ხ­ვ­დი, მის­თ­ვის რო­გო­რი წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლი იყო მწერ­ლის­გან ბავ­შ­ვე­ბის თვა­ლით სამ­ყა­როს აღქ­მის შე­უძ­ლებ­ლო­ბა, მივ­ხ­ვ­დი, რომ რა­ღაც აკლ­და ყვე­ლას, ვი­საც არ შე­ეძ­ლო ბავ­შ­ვე­ბის თვა­ლით შე­ე­ხე­და ბუ­ნე­ბის­თ­ვის, ცხოვ­რე­ბის­თ­ვის, მცე­ნა­რე­თა და ცხო­ველ­თა სამ­ყა­როს­თ­ვის. ის ბუ­ნე­ბის დი­დი შვი­ლი იყო და ეს რა გა­საკ­ვი­რია, მი­სი "კა­ცე­ბის", "ბი­ბოს", შიო პა­პა­სა და უშ­ი­შა პა­პას შემ­დეგ.
ად­ა­მი­ა­ნის სმე­ნა­საც, მხედ­ვე­ლო­ბა­საც აქვს თა­ვი­სი საზ­ღ­ვ­რე­ბი, რე­ვაზ ინ­ა­ნიშ­ვილს კი მემ­გო­ნი ეს არ ეხ­ე­ბო­და, ის ყო­ველ­გ­ვა­რი ინს­ტ­რუ­მენ­ტა­რი­ე­ბის გა­რე­შე ახ­ერ­ხებ­და ყო­ფი­ე­რე­ბი­სა და სამ­ყა­როს ყო­ველ­გ­ვარ გან­ზო­მი­ლე­ბა­ში წვდო­მას. იგი რა­ღაც ზეგ­რ­ძ­ნო­ბა­დი გამ­ტა­რი იყო სამ­ყა­რო­სი და შე­ეძ­ლო გა­დაქ­ცე­უ­ლი­ყო ყვე­ლა ას­ა­კის ად­ა­მი­ა­ნად და ყვე­ლა­ნა­ირ სუ­ლი­ერ და უს­უ­ლო არ­სე­ბად.

* * *

ზოგ­ჯერ, ამა თუ იმ მწერ­ლის წა­კითხ­ვი­სას, ვფიქ­რობ, რა ტყუ­ი­ლი გარ­ჯაა მწერ­ლო­ბა, რა გა­მოს­წორ­და გე­ნი­ო­სე­ბის არ­სე­ბო­ბით. ძალ­მომ­რე­ო­ბა, ომი, ჩაგ­ვ­რა და ყო­ველ­გ­ვა­რი ად­ა­მი­ა­ნუ­რი მან­კი­ე­რე­ბა ის­ევ არ­სე­ბობს-მეთ­ქი.
რე­ზო ინ­ა­ნიშ­ვილ­თან ეს არ­ა­სო­დეს მომ­ს­ვ­ლია თავ­ში. რა­ტომ? გა­ნა ის კი გა­მო­ას­წო­რებს და აღგ­ვის პი­რი­სა­გან მი­წი­სა ყო­ველ­გ­ვარ მან­კი­ე­რე­ბას? რო­გორც ვერ იტყ­ვი, რა სა­ჭი­როა წელს მარ­ტი ან აპ­რი­ლი რომ მო­ვი­დაო, ასე არ გეთ­ქ­მე­ბა - რა სა­ჭი­როა მი­სი ესა თუ ის მოთხ­რო­ბაო. ეს მოთხ­რო­ბე­ბი ბუ­ნე­ბის ქმნი­ლე­ბებს გავს და შენ­თან ერ­თად, შენს გვერ­დით მი­ე­დი­ნე­ბა ბუ­ნე­ბის შე­უ­ჩე­რე­ბელ ფე­რის­ც­ვა­ლე­ბა­ში.

* * *

დი­დი ხელ­მოკ­ლე­ო­ბის ჟამს, სტუ­დენ­ტო­ბი­სას, რო­დე­საც ავ­ად მყავ­და და, წიგ­ნის მა­ღა­ზი­ის კა­რებ­თან ჩემს ფიქ­რებ­სა და მწუ­ხა­რე­ბას მი­ცე­მუ­ლი გა­მო­მაფხიზ­ლა ძა­ლი­ან ყუ­რად­ღე­ბი­ან­მა შე­მო­ხედ­ვამ, არა ის­ეთ­მა, შე­უ­რაცხ­ყო­ფად რომ მი­ვი­ღებ­დი, ეს იყო შე­მო­ხედ­ვა ად­ა­მი­ა­ნი­სა, რო­მელ­მაც იც­ის ტკი­ვი­ლის ფა­სი და აკრ­თობს სხვი­სი მწუ­ხა­რე­ბა.
ეს ად­ა­მი­ა­ნი რე­ზო ინ­ა­ნიშ­ვი­ლი იყო.

* * *

1992 წლის 1 იან­ვარს სიღ­ნა­ღის სა­ა­ვად­მ­ყო­ფო­ში მო­რი­გე­ო­ბის დროს გა­ვი­გე რე­ზო ინ­ა­ნიშ­ვი­ლის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის ამ­ბა­ვი. ეს იყო მძი­მე, ეკ­ო­ნო­მი­კუ­რი და ინ­ფორ­მა­ცი­უ­ლი ბლო­კა­დის პე­რი­ო­დი, სა­მო­ქა­ლა­ქო ომი, შიმ­ში­ლი, გა­თი­შუ­ლი ქვე­ყა­ნა, უტ­რან­ს­პორ­ტო­ბა. ამ სა­ყო­ველ­თაო უბ­ე­დუ­რე­ბის ჟამს, კი­დევ ერ­თი შა­ვი დღე ჩა­მოდ­გა. რე­ზო ინ­ა­ნიშ­ვი­ლის სიკ­ვ­დი­ლი იქ­ნებ იმ­ი­ტომ და­ამ­თხ­ვია გან­გე­ბამ იმ დიდ სა­ერ­თო გლო­ვას, რომ შე­და­რე­ბით ჩუ­მად გა­დაგ­ვე­ტა­ნა ზა­რი, მის სიკ­ვ­დილს სხვა დროს რომ მოყ­ვე­ბო­და, რა­თა ჩუ­მად, ცალ-ცალ­კე, სახ­ლებ­სა და სა­მუ­შაო ად­გი­ლებ­ზე გა­მო­კე­ტი­ლებს გვეგ­ლო­ვა და ისე, მის პი­როვ­ნე­ბას რომ შე­ე­ფე­რე­ბო­და.
რე­ზო ინ­ა­ნიშ­ვი­ლი მთელ სამ­ყა­როს მო­უკ­ვ­და. არა მგო­ნია მი­სი სიკ­ვ­დი­ლი არ ეგრ­ძ­ნოთ მცე­ნა­რე­ებს, ფრინ­ვე­ლებს, ჯერ კი­დევ გონ­ში ჩა­უგ­დებ ბავ­შ­ვებს. იგი თით­ქოს სულ არ­სე­ბობ­და და სულ უნ­და ეარ­სე­ბა მთელ ცოცხალ სამ­ყა­როს­თან ერ­თად. მას­ში იყო რა­ღაც ის­ე­თი, ბუ­ნე­ბი­სა­გან კე­თი­ლად ბო­ძე­ბუ­ლი, რაც ამს­გავ­სებ­და ტყე­ებს, ვე­ლებს, მინ­დ­ვ­რებს, მზე­სა და მთვა­რეს: მას­ზე ად­რე­ვე უნ­და დაგ­ვეწყო წე­რა; მაგ­რამ იგი ჩემ­თ­ვის უკ­ი­დე­გა­ნო რე­ზო ინ­ა­ნიშ­ვი­ლი იყო და და­კონ­კ­რე­ტე­ბა არ­ას­დ­როს მომ­ნ­დო­მე­ბია. თუმ­ცა ის თა­ვი­სი კონ­კ­რე­ტუ­ლი პი­როვ­ნე­ბი­თაც მთელ სამ­ყა­როს მო­ი­ცავ­და.

* * *

რე­ზო ინ­ა­ნიშ­ვი­ლი მე სკო­ლი­დან ვი­ცო­დი, რო­ცა ის უნ­ი­ვერ­სი­ტე­ტის სტუ­დენ­ტი იყო. იმდ­რო­ინ­დე­ლი სტუ­დენ­ტე­ბი მას­ზე ბევრს ლა­პა­რა­კობ­დ­ნენ. ჩვენს სო­ფელ­ში მოჰ­ქონ­დათ მი­სი ამ­ბა­ვი. ამ­ბობ­დ­ნენ, რომ ერ­თი პე­რი­ო­დი სამ­გორ­ში წა­ვი­და სა­მუ­შა­ოდ, რომ გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად უყ­ვარ­და ნი­კო კეცხო­ველს, ძა­ლი­ან აფ­ა­სებ­დ­ნენ ამ­ხა­ნა­გე­ბი. წერ­და ძა­ლი­ან კარ­გად. აკი არ­ჩილ სუ­ლა­კა­ურ­მაც თქვა, რომ უნ­ი­ვერ­სი­ტე­ტის პე­რი­ოდ­ში რე­ზო ინ­ა­ნიშ­ვი­ლის მეტ­მა წე­რა არ­ა­ვინ ვი­ცო­დი­თო. და აი უკ­ვე, რო­ცა თბი­ლის­ში ვსწავ­ლობ­დი, მახ­სოვს მის წიგ­ნებს - "მე­გობ­რი­სად­მი მი­ნა­წე­რი წე­რი­ლე­ბი­დან" და შემ­დეგ "წვე­თე­ბი ფოთ­ლებ­ზე", რო­გორ იტ­ა­ცებ­და ხალ­ხი.
რ. ინ­ა­ნიშ­ვი­ლის მოთხ­რო­ბე­ბი სას­კო­ლო სა­ხელ­მ­ძღ­ვა­ნე­ლო­ებ­შია შე­ტა­ნი­ლი. "იავ­ნა­ნამ რა ჰქმნა?", "თი­ნას ლე­კუ­რის", "მაგ­და­ნას ლურ­ჯას", "ღვი­ნია გა­და­ი­ჩე­ხას", "ყა­ყი­ტას ქურ­დის", "შვლის ნუკ­რის ნა­ამ­ბო­ბის", "მთის წყა­როს", "ქუ­ჩის", "ხმე­ლი წი­ფე­ლის" გვერ­დით უს­ა­თუ­ოდ უნ­და ის­წავ­ლონ ქარ­თ­ველ­მა ბავ­შ­ვებ­მა "კა­ცე­ბი", "ბი­ბო", შიო პა­პა­სა და უშ­ი­შა პა­პას ამ­ბე­ბი, "ლა­მა­ზი ცრემ­ლე­ბი", "ხე­ლის­გუ­ლე­ბით ნა­ლე­სი ქო­ხი" და სხვა.
ეს მოთხ­რო­ბე­ბი მსოფ­ლი­ოს სა­უ­კე­თე­სო მოთხ­რო­ბე­ბის ნე­ბის­მი­ერ ან­თო­ლო­გი­ას და­ამ­შ­ვე­ნებ­და. რე­ზო ინ­ა­ნიშ­ვილს სურს, რომ სტრი­ქო­ნე­ბი, რო­მე­ლიც ყრუ, გამ­წ­მენდ ტკი­ვი­ლე­ბად შე­დის მას­ში, ელ­ექ­ტ­რო­დე­ნი­ვით გა­დას­ცეს სხვა­საც, რა­თა ამ­ით ნა­წი­ლობ­რივ მა­ინც მო­ვი­ხა­დოთ სას­ჯე­ლი, დი­დი ად­ა­მი­ა­ნე­ბის წა­მე­ბუ­ლი სუ­ლე­ბის წი­ნა­შე.

* * *

რე­ზო ინ­ა­ნიშ­ვილს პირ­ვე­ლად 1955 წლის აგ­ვის­ტო­ში შევ­ხ­ვ­დი. გა­მომ­ცემ­ლო­ბა "ნა­კა­დუ­ლის" ერთ-ერთ ოთ­ახ­ში იჯ­და, კე­დელ­ზე გაკ­რუ­ლი სიღ­ნა­ღის დი­დი ფო­ტოს წინ. რო­ცა იქ მყოფ­მა ლიტ­მუ­შა­კებ­მა მკითხეს, აბა შენ სად ცხოვ­რო­ბო, მე ფო­ტო­ზე მი­ვუ­თი­თე, აი, აქა-მეთ­ქი. რე­ზომ მკითხა: შენ მე­რი ბარ­ნა­ბიშ­ვი­ლი ხა­რო? (მა­შინ ახ­ა­ლი და­ბეჭ­დი­ლი ვი­ყა­ვი "ცის­კარ­ში").
1973 წელს სიღ­ნაღ­ში დავ­პა­ტი­ჟეთ. მოხ­სე­ნე­ბის და­წე­რი­სას სულ მა­წუ­ხებ­და ფიქ­რი, რა უნ­და მეთ­ქ­ვა რე­ზო ინ­ა­ნიშ­ვილ­ზე ის­ე­თი, რა­საც ის ამ­ბობს თა­ვი­სი მოთხ­რო­ბე­ბით. მაგ­რამ ეტ­ყო­ბა რა­ღა­ცა მა­ინც უნ­და ვთქვათ.
ერ­თი წლის მე­რე რე­ზო ინ­ა­ნიშ­ვი­ლი 6-7 დღე ცხოვ­რობ­და სიღ­ნა­ღის სას­ტუმ­რო­ში. მე და ჩემ­მა მე­უღ­ლემ სახ­ლ­ში წა­ვიყ­ვა­ნეთ და ჩემს 5-6 მე­გო­ბარ­თან ერ­თად შევ­ხ­ვ­დით მას. იგი გა­ტა­ცე­ბით ლა­პა­რა­კობ­და პა­ტა­რა რუ­სუ­დან ფეტ­ვი­აშ­ვილ­ზე, მხატ­ვ­რო­ბა­ზე სა­ერ­თოდ; თენ­გიზ მირ­ზაშ­ვილ­ზე, სალ­ვა­დორ და­ლი­ზე, მოყ­ვა სოლ­ჟე­ნი­ცინ­ზე. ძა­ლი­ან მო­წონ­და ა. ახ­მა­ტო­ვას მი­ერ წა­კითხუ­ლი "კლე­ო­პატ­რა". რო­ცა მწერ­ლებს ად­ა­რებ­დ­ნენ ერ­თი­მე­ო­რეს, რე­ვაზ ინ­ა­ნიშ­ვილ­მა ბრძა­ნა, გან­გე­ბამ ყვე­ლა ად­ა­მი­ანს გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი რიტ­მი უბ­ო­ძა და მა­თი ერთ­მა­ნეთ­თან პირ­და­პი­რი შე­და­რე­ბა არ გა­მოდ­გე­ბაო. რამ­დე­ნი მწე­რა­ლი­ცაა, იმ­დე­ნი­ვე შე­იძ­ლე­ბა იყ­ოს ძა­ლი­ან დი­დი მწე­რა­ლი, მთა­ვა­რი ნი­ჭი­ე­რე­ბააო.

© “არილი”